نخستین کسى که در منقبت و فضیلت على(ع)سخن گفته، پیامبر است. على(ع)در خانه پیامبر بالید، و به نقل محدثان شیعه و سنى، او اولین مردى است که اسلام آورد و با پیامبر نماز خواند. در آغاز بعثت، پیامبر خویشاوندان خود را به اسلام دعوت کرد و على(ع)تنها کسى بود که از آن جمع دعوت وى را پذیرفت. در این حال، پیامبر، على(ع)را برادر، وصى و خلیفه خود خواند. این حدیث در مجامع روایى به «حدیث دار» شهرت یافته است. پس از آشکارشدن دعوت به اسلام، پیامبر براى شکستن بت بزرگ کعبه، على(ع)را بر شانه خود گرفت تا او بت را از جاى برکَند و به زیر افکند. این روایت به «حدیث کسر اصنام» مشهور است. همچنین على(ع)بود که در لیلهالمبیت در بستر پیامبر خفت و مرگ را با جان خرید. پیامبر همواره على(ع)را برادر خود مى خواند، شجاعت او را مى ستود و او را سیف اللَّه و اسداللَّه مى نامید. پیامبر، على(ع)را شیفته خدا خوانده و او را به پیامبران اولواالعزم تشبیه کرده است.
حدیث ثقلین، حدیثى صحیح و معتبر نزد عالمان همه مذاهب اسلام است. حدیث کساء، حدیث سفینه نوح و حدیث باب حطه، مشهورترین احادیث نبوى در میان اهل سنت و تشیع به شمارند. پیامبر همواره مردمان را به دوستى على(ع)فراخوانده و از دشمنى با او بر حذر داشته است. پیامبر علم و حکمت على(ع)را ستوده، خویشتن را شهر دانش، و على(ع)را دروازه آن مى خواند. تواتر و اعتبار این حدیث نیز انکارناپذیر است. همچنین احادیثى در دست است که پیامبر، خود و على(ع)را در پاره اى از ویژگى ها همانند دانسته است. حدیث نور و حدیث شجره از آن جمله اند. پیامبر بارها على(ع)را امام مسلمانان و خلیفه خود خوانده است.
این احادیث در منابع روایى شیعه و سنى به تفصیل آمده است. حدیث منزلت، حدیث غدیرخم و حدیث وصایت، معتبرترین احادیث نبوى در این زمینه به شمار مى آیند. حدیث بستن درهاى مسجد و حدیث بازگشت خورشید، از دیگر احادیث نبوى درباره على(ع)هستند. همچنین پیامبر، نبرد على(ع)با خوارج و شهادت ایشان را پیشگویى کرده است.
