الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، اثر دانشمند بزرگ عصر ما، علامه امینى است. او به سال ۱۳۲۰ ق در تبریز و در خانواده اى دانش پرور به دنیا آمد. مدارج آغازین را در تبریز پیمود و در پانزده سالگى عازم نجف شد. او پس از چند سال به تبریز بازگشت؛ اما جذبه نجف بار دیگر وى را به سوى خود کشید.
میرزا محمدحسین نایینى، سیدابوالحسن اصفهانى، شیخ محمدحسین غروى اصفهانى، میرزاعلى شیرازى و شیخ محمدحسین آل کاشف الغطاء، از جمله استادان مهم اویند. پس از نیل به درجه اجتهاد، او پژوهشى سترگ را پى گرفت که با تألیف کتاب هایى چون شهداءالفضیله و الغدیر به بار نشست. علاقه به پژوهش، تلاش طاقت سوز، ذهن توانمند و منش والا را از ویژگى هاى علامه برشمرده اند. عشق به خاندان پیامبر در وجود او شعله مى کشید و تعبد و توسل، در کنار تأمل و تعقل، پیشه همیشگى او بود. در این زمینه، خاطرات و کرامات فراوان از او نقل کرده اند. علامه، سرانجام، در سال ۱۳۹۰ ق، ذکرگویان، چشم از جهان فروبست. تن پاک او در کتابخانه اى عمومى که خود در نجف ساخته بود به خاک سپرده شد. امینى تألیفات مطبوع و مخطوط بسیار دارد؛ اما شاهکار او و بلکه شاهکار بزرگ شیعه در عصر حاضر، الغدیر است که تألیف آن چهل سال به درازا کشیده است.
مطالعه ده ها هزار عنوان کتاب، سفرهاى پژوهشى بسیار، این دائره المعارف عظیم تشیع را فراهم آورد. همه این ها براى اثبات علمى، تاریخى، ادبى، لغوى، تفسیرى و روایىِ ماجراى غدیرخم در اسلام بود. تاکنون یازده جلد از این کتاب به طبع رسیده و باقى آن مخطوط است. این کتاب به زبان هاى مختلف نیز ترجمه و تلخیص شده است. الغدیر، به حقیقت، وحدت بخش جوامع اسلامى است. تقریظ دانشمندان شیعه و سنى و مسیحى، نشانه توفیق علامه در ابلاغ پیام غدیر است. گستردگى و جامعیت بحث، استدلال با منطق حریف، رعایت انصاف و امانت علمى، نقل شجاعانه ونقد عالمانه اظهارات مخالفان و بهره گیرى از هنر در عرصه مجادلات کلامى، از جمله ویژگى هاى اعجاب آور الغدیر است. موضوع اصلى این کتاب، اثبات واقعیت تاریخى ماجراى غدیر است. بررسى سند و دلالت حدیث غدیر، پژوهش در باب راویان آن، نقل و نقد نظر عالمان فریقین در این باب و معرفى شاعران غدیر، از دیگر کوشش هاى علمى علامه در این کتاب است. بحث هاى لغوى، تاریخى، ذکر فضایل اهل بیت(ع)، نقد و بررسى کارنامه خلفا، شرح حال رجال و مشاهیر، مباحث کلامى، فقهى، ادبى و تفسیرى، سویه هاى دیگر این کتاب ارجمند است.
