شمار اصحاب على(ع)فراوان است؛ اما برخى از آنان سیمایى درخشان تر دارند. محمد بن ابى حذیفه یکى از آن گرامیان است. او به هنگام هجرت پدر و مادرش به حبشه متولد شد. پس از شهادت پدر، عثمان تکفل او را بر عهده گرفت. على(ع)او را از کسانى شمرده که از معصیت خداوند پروا داشته اند. عثمان در زمان خلافت خود، او را به مصر فرستاد و او با عبداللَّه بن ابى سرح، والى مصر، بناى مخالفت نهاد. برخى گفته اند که او پس از اشغال مصر به دست عمرو عاص، دستگیر و زندانى شد. برخى نیز معتقدند پس از شهادت على(ع)، معاویه او را به قتل رسانید.
قیس بن سعد، از دیگر یاران على(ع)، در زمره نخستین کسانى بود که با آن حضرت بیعت کرد و حضرت او را به حکومت مصر گماشت. معاویه فراوان کوشید تا قیس را بفریبد و از على(ع)جدا کند؛ اما نتوانست. قیس مردى دلاور، سخاوتمند و بافضیلت بود. او در جنگ صفین و نهروان حضور داشت و مدتى نیز والى آذربایجان بود. پس از شهادت على(ع)او با امام حسن(ع)بیعت کرد.
محمد بن ابى بکر، دیگر یار شورمند على(ع)، در سال دهم هجرى به دنیا آمد. پس از در گذشت ابوبکر، مادر محمد به همسرى على(ع)در آمد و او در خانه آن حضرت پرورش یافت. امام او را به روگردانى از معصیت خدا ستوده است. او در جنگ جمل، یار وفادار امام بود و پس از آن به فرمانروایىِ مصر گماشته شد. محمد در همان جا، در جنگ با سپاه عمرو عاص به شهادت رسید.
مالک اشتر، نامى ترین یار على(ع)است. حضور او در مراسم تدفین ابوذر و دلاورى هاى او در جنگ هاى على(ع)، فصل هاى برجسته زندگى او است. على(ع)مالک را به فرمانروایى مصر گماشت؛ اما او پیش از آن که به مصر برسد، به شهادت رسید. دیگر یار على(ع)عمار یاسر است. او از اصحاب بزرگ پیامبر به شمار مى رود و ماجراى اسلام آوردن والدین او مشهور است. عمار در زمان خلافت عثمان، رنج فراوان دید، اما هرگز از ستم ستیزى خود دست نکشید. او در دو جنگ جمل و صفین دلیرى هاى بسیار کرد و در صفین شهید شد.
ابوالهیثم مالک بن تیهان، از اصحاب پیامبر و از یاران باوفاى على(ع)است. او در همه جنگ هاى صدر اسلام شرکت داشت و پس از رحلت پیامبر هرگز در دفاع از ولایت کوتاهى نکرد. ابن تیهان از شهیدان جنگ صفین است. حجر بن عدى، دیگر یار فداکار على(ع)، همواره در التزام آن حضرت بود و در جنگ هاى جمل، صفین و نهروان حضور داشت. پس از شهادت على(ع)، حجر به دفاع از مکتب علوى پرداخت و سرانجام نیز در همین راه جان باخت. ماجراى شهادت او جلوه گاه عشق و ایمان است.
عمروبن حَمِق، از اصحاب پیامبر و یاران خاص على(ع)به شمار مى آید. پس از پیامبر، عمرو همواره حق الهى على(ع)را در امر خلافت پاس داشت و هرگز غاصبانِ حقِ او را به رسمیت نشناخت. او پس از شهادت على(ع)، در دفاع از ولایت علوى به جان کوشیده و عاقبت نیز جان بر سر این کار نهاد. رشید هجرى، دیگر صحابى صدیق على(ع)، از پاکان مکتب علوى است که پس از شهادت آن حضرت، در زمان حکومت زیاد بن ابیه، مصائب عشق را به جان خرید و به شهادت رسید. کمیل بن زیاد نیز از اصحاب رازدار على(ع)است که دعاى معروف به کمیل را از آن حضرت نقل کرده است. او در جنگ صفین همراه على(ع)بود و بعدها به دست حجاج به شهادت رسید. دیگر صحابى على(ع)، قنبر است. او همواره در جنگ و صلح، در خدمت آن حضرت بود و شیعه وفادار على(ع)به شمار مى آمد. شهادت دلیرانه قنبر نیز به دست حجاج واقع شد.
