شمار اصحاب على(ع)فراوان است؛ اما برخى از آنان سيمايى درخشان تر دارند. محمد بن ابى حذيفه يكى از آن گراميان است. او به هنگام هجرت پدر و مادرش به حبشه متولد شد. پس از شهادت پدر، عثمان تكفل او را بر عهده گرفت. على(ع)او را از كسانى شمرده كه از معصيت خداوند پروا داشته اند. عثمان در زمان خلافت خود، او را به مصر فرستاد و او با عبداللَّه بن ابى سرح، والى مصر، بناى مخالفت نهاد. برخى گفته اند كه او پس از اشغال مصر به دست عمرو عاص، دستگير و زندانى شد. برخى نيز معتقدند پس از شهادت على(ع)، معاويه او را به قتل رسانيد.
قيس بن سعد، از ديگر ياران على(ع)، در زمره نخستين كسانى بود كه با آن حضرت بيعت كرد و حضرت او را به حكومت مصر گماشت. معاويه فراوان كوشيد تا قيس را بفريبد و از على(ع)جدا كند؛ اما نتوانست. قيس مردى دلاور، سخاوتمند و بافضيلت بود. او در جنگ صفين و نهروان حضور داشت و مدتى نيز والى آذربايجان بود. پس از شهادت على(ع)او با امام حسن(ع)بيعت كرد.
محمد بن ابى بكر، ديگر يار شورمند على(ع)، در سال دهم هجرى به دنيا آمد. پس از در گذشت ابوبكر، مادر محمد به همسرى على(ع)در آمد و او در خانه آن حضرت پرورش يافت. امام او را به روگردانى از معصيت خدا ستوده است. او در جنگ جمل، يار وفادار امام بود و پس از آن به فرمانروايىِ مصر گماشته شد. محمد در همان جا، در جنگ با سپاه عمرو عاص به شهادت رسيد.
مالك اشتر، نامى ترين يار على(ع)است. حضور او در مراسم تدفين ابوذر و دلاورى هاى او در جنگ هاى على(ع)، فصل هاى برجسته زندگى او است. على(ع)مالك را به فرمانروايى مصر گماشت؛ اما او پيش از آن كه به مصر برسد، به شهادت رسيد. ديگر يار على(ع)عمار ياسر است. او از اصحاب بزرگ پيامبر به شمار مى رود و ماجراى اسلام آوردن والدين او مشهور است. عمار در زمان خلافت عثمان، رنج فراوان ديد، اما هرگز از ستم ستيزى خود دست نكشيد. او در دو جنگ جمل و صفين دليرى هاى بسيار كرد و در صفين شهيد شد.
ابوالهيثم مالك بن تيهان، از اصحاب پيامبر و از ياران باوفاى على(ع)است. او در همه جنگ هاى صدر اسلام شركت داشت و پس از رحلت پيامبر هرگز در دفاع از ولايت كوتاهى نكرد. ابن تيهان از شهيدان جنگ صفين است. حجر بن عدى، ديگر يار فداكار على(ع)، همواره در التزام آن حضرت بود و در جنگ هاى جمل، صفين و نهروان حضور داشت. پس از شهادت على(ع)، حجر به دفاع از مكتب علوى پرداخت و سرانجام نيز در همين راه جان باخت. ماجراى شهادت او جلوه گاه عشق و ايمان است.
عمروبن حَمِق، از اصحاب پيامبر و ياران خاص على(ع)به شمار مى آيد. پس از پيامبر، عمرو همواره حق الهى على(ع)را در امر خلافت پاس داشت و هرگز غاصبانِ حقِ او را به رسميت نشناخت. او پس از شهادت على(ع)، در دفاع از ولايت علوى به جان كوشيده و عاقبت نيز جان بر سر اين كار نهاد. رشيد هجرى، ديگر صحابى صديق على(ع)، از پاكان مكتب علوى است كه پس از شهادت آن حضرت، در زمان حكومت زياد بن ابيه، مصائب عشق را به جان خريد و به شهادت رسيد. كميل بن زياد نيز از اصحاب رازدار على(ع)است كه دعاى معروف به كميل را از آن حضرت نقل كرده است. او در جنگ صفين همراه على(ع)بود و بعدها به دست حجاج به شهادت رسيد. ديگر صحابى على(ع)، قنبر است. او همواره در جنگ و صلح، در خدمت آن حضرت بود و شيعه وفادار على(ع)به شمار مى آمد. شهادت دليرانه قنبر نيز به دست حجاج واقع شد.
