گفت و گو با معاون علمی دانشنامه علوم قرآن دانشنامه‌نگاری دینی پژوهشگاه صورت گرفت؛
دانش قرآن محصول قرن‌ها تلاش علمی مفسرین و ارباب دانش‌های اسلامی است
به گزارش اداره روابط عمومی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، دانشنامه علوم قرآن اسفندماه سال گذشته با حضور آیت‌الله العظمی ناصر مکارم شیرازی، آیت‌الله علی‌اکبر رشاد و دیگر نخبگان حرفه دانشنامه‌نگاری دینی در قم رونمایی شد. از همین روی فرصت را غنیمت شمرده و با توجه به قرار گرفتن این اثر در مسیر چاپ، با تنی چند از اعضای شورای علمی دانشنامه به بحث و گفتگو پیرامون ابعاد مختلف علمی و محتوایی این اثر گرانسنگ پرداختیم.
در ادامه گفتگوی ما با حجت الاسلام و المسلمین عبدالکریم بهجت‌پور معاون علمی دانشنامه علوم قرآن از نظرتان می‌گذرد:
لطفا پیرامون ضرورت تدوین دانشنامه علوم قرآن توضیح دهید.
کار دانشنامه‌نگاری در زمینه قرآن ناشی از احساس یک نیاز بود. دانش قرآن محصول قرن‌ها تلاش علمی مفسرین و ارباب دانش‌های اسلامی است که از دوره پیغمبر آغاز می‌شود و تا امروز ادامه دارد. در این دانش همیشه سه ساحت مورد توجه بوده است ساحتی که مربوط به پدیده‌شناسی بوده، ساحتی که مربوط به روش‌ها و شیوه‌های کشف مطالب از این کلام الهی بوده و معالن مطالعه در قرآن و برداشت‌هایی از این کتاب عزیز که به عنوان تفسیر، به شکل ترتیبی یا موضوعی در اختیار جامعه علمی قرار گرفته است.ما در این میان با مساله تولید علوم قرآن به عنوان یکی از مباحث مهم در زمینه قرآن مواجه هستیم. علوم قران در واقع به مفسر یک ذهنیت می‌دهد یک سلسله هست‌ها و مبانی و حتی مبانی پیش از مبانی نزدیک را در اختیارش می‌گذارد. آیا قران نازل شده از طرف خداست؟ ایا این متن توسط جبرییل بوده است یا مستقیم نازل شده است؟ آیا در دریافت این متن اشتباه صورت گرفته یا نگرفته است؟ و مباحثی از این قبیل. بی‌تردید مذاهب و نگاه‌های مختلف در تولید این مبانی نقش دارد؛ وقتی کسی با رویکرد غیر اسلامی غیردینی بلکه ضد دینی پیرامون قرآن و پدیده‌شناسی قرآن اظهارنظر می‌کند، قطعا در مطالبی که مطرح می‌کند این انگیزه‌ها و داشته‌ها و نگاهش به قرآن را ظهور و بروز می‌دهد. او دوست ندارد که روشن بشود و قطعی بشود که قرآن بطور کامل در زمان پیغمبر متنش نگاشته شده‌است. او قبول ندارد و نمی‌خواهد که بپذیرد قرآن از طرف خدا بطور کامل بر پیغمبر ما نازل شده است، بنابراین متنی را می‌نویسد که موجب تردید و همراه با شبهاتی بر ضد قرآن است. نمونه آن دایره‌المعارف لیدن است که در هلند چاپ شده و در ایران بخش‌هایی از آن ترجمه شده است. اینها از منظر خودشان قران را بررسی کرده‌اند. در بین اهل سنت هم در گذر زمان مطالب بسیار ارزشمند و بسیار گسترده‌ای در زمینه علوم قرآن نوشته شده و نگاشته شده است و البته در این میان سهم و نقش پیروان اهل بیت و حتی خود اهل بیت در این آثار دیده نشد. گاهی احیانا در برخی از مطالب، مطالبی به پیروان مکتب اهل بیت نسبت داده شده است که اینها نیاز به پاسخگویی دارد.
از این رو دانشنامه‌علوم قرآن تلاشی است برای ارایه دیدگاه شیعه درباره مجموعه دانش‌علوم قرآن، با رویکرد پاسخ به شرق شناسان و غیرمسلمانان در رابطه با اسلام و با لحاظ مطالبی که دانشمندان اهل سنت به غفلت یا به دلیل بی‌اطلاعی درباره مکتب اهل بیت و پیروان این مکتب داشته‌اند.
چه ویژگی‌هایی دانشنامه علوم قرآن را از سایر دانشنامه‌های هم ردیف یا مشابه متمایز می‌نماید؟
جامعیت نسبت به همه اقوال قابل توجه، مستند بودن تمامی گزاره‌های علمی، عدم تسامح و تساهل در مسایل علمی، از ویژگی‌های این دانشنامه است. همچنین دایره‌المعارف تلاش نموده است تا به شبهاتی که در هر یک از مداخل و پیرامون هر یک از مسایل علوم قرانی وجود داشته است حتما پاسخ دهد. نکته دیگر اینکه این دایره‌المعارف موضوعی است. در دایره المعارف‌های الفبایی یکی از مسایلی که پیش خواهد آمد این است که مداخل ارجاعی زیادی باید تولید شود و پیدا کردن مجموعه مطالب پیرامون یک موضوع گاهی دچار چالش و مشکل می‌شود؛ اما در رویکرد موضوعی خواننده، متن هماهنگی را با سایر کتاب‌های تولید شده در این حوزه دانش مطالعه می‌کند. بنابراین ما بخاطر استفاده بهتر مخاطبان مداخل را موضوعی انتخاب کردیم، به همین دلیل نیازی به مداخل ارجاعی هم وجود ندارد. ما ۳۴ مدخل را در چهار گروه اصلی تنظیم کردیم. اولا کلان مدخل‌ها که پرتویی بر دانش قرآن افکنده‌اند مباحثی مثل قران، علوم قران، تاریخ قرآن. بخش دوم به تاریخ قران پرداخته است. از زمان نزول تا زمانی که قرایت‌ها تدوین می‌شود. بخش سوم از مداخل این جلد به توصیف قران پرداخته است. مباحثی مثل اسما و صفات، اهداف قرآن، مقاصد سوره‌ها، خواص آیات و سور، تحریف ناپذیری قرآن، وحیانی بودن قرآن، اعجاز قرآن، اعجاز علمی قرآن، جامعیت قرآن، جاودانگی و جهان‌شمولی این کتاب مقدس، و بالاخره در بخش چهارم به تقسیمات و ترکیبات داخلی قران، پرداختیم. یعنی از انسجام ساختاری انسجام محتوایی بحث محکم و متشابه که دسته‌بندی درونی آیات است. ناسخ و منسوخ، حروف مقطعه، لغات غیرعربی، مثل‌ها و تکرار در قران سخن گفتیم.
امیدواریم که این تلاشی که توسط بنده و همکارانمان صورت گرفت، و زیر نظر سروران عزیز و همکاران دانشمندم در شورای علمی دانشنامه به ثمر رسید مورد رضایت حضرت احدیت و مورد استفاده فرهیختگان قرار گرفته باشد. /پایان مصاحبه/
در گفت و گو با حجت الاسلام و المسلمین سعید داوودی مطرح شد؛
دانشنامه قرآن شناسی در نگارش و ارزیابی مقالات از دقت نظر بالایی برخوردار است
به گزارش اداره روابط عمومی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، اسفندماه سال گذشته با حضور آیت الله العظمی مکارم شیرازی و نخبگان حرفه دانشنامه‌نگاری دینی دانشنامه علوم قرآن در قم رونمایی شد. از همین روی فرصت را غنیمت دانستیم و با توجه به در مسیر چاپ قرار گرفتن این اثر ارزشمند، با تنی چند از اعضای شورای علمی دانشنامه به بحث و گفتگو پیرامون ابعاد مختلف علمی و محتوایی این اثر گرانسنگ پرداختیم.
در این بخش گفتگوی ما با حجت الاسلام و المسلمین سعید داوودی عضو شورای علمی دانشنامه علوم قرآن از نظرتان خواهد گذشت.
با سلام لطفا پیرامون دانشنامه علوم قرآن و فرآیند اولیه تولید آن توضیح دهید.
دانشنامه قرآن شناسی که در پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی تولید می‌شود، هم در نگارش و هم در ارزیابی مقالات از دقت نظر بالایی برخوردار است. این دانشنامه از نظر جامعیت هم بسیار قابل توجه است. یعنی تلاش بر این بوده تا اقوالی که در حیطه یک موضوع وجود دارد دیده و بررسی شده و نهایتا گزارش خوبی داده شود.
هدف از نگارش این دانشنامه چه بوده است؟
هدف نگارش دانشنامه این بوده که یک دفاع عالمانه، و متقنی از مکتب اهل بیت انجام شود. ببینید برای اینکه دفاع عالمانه‌ای باشد طبعا باید یک فرایند را طی کند. یا به عبارتی مولفه‌هایی دارد و تلاش بر این بود تا این مولفه‌ها در تدوین مقالات دانشنامه علوم قرآن مراعات شود. مثلا نمونه این مولفه‌ها این است که مقالات از اتقان برخوردار باشند. درست نوشته شوند، از نظر متن، از نظر استناد، از نظر تغییری که در عبارت و ترجمه صورت می‌گیرد. درست بتواند منتقل شود. مولفه دیگر این است که انصاف رعات شود؛ یعنی منصفانه بنویسیم، آن زمانی که می‌خواهیم قول کسی را نقل کنیم، درست نقل شود. آن وقتی که می‌خواهیم نقد کنیم، منصفانه نقد شود، اگر حرف درستی هم دارد، بپذیریم و حرف‌هایی که نادرست به نظر می‌رسد را هم آورده و منصفانه و با ادبیات درست نقد کنیم.
ویژگی سومی که برای دفاع عالمانه نیاز است، مودبانه بودن آن است. یعنی بعد از اینکه ما پذیرفتیم این انتساب به منظر اهل بیت(ع)، درست نبوده یا این اشکال وارد نیست، اینجاست که بعضی افراد قلمشان احساسی می‌شود. قلم احساسی و شعاری توان مقابله با یک شبهه را ندارد. نیاز است که از ادبیات مودبانه، درست، متقن، خوب و جامع استفاده شود. ادبیاتی که تلاش شده در این دانشنامه مورد استفاده قرار گیرد، طبعاً یک ادبیات مودبانه، منصفانه و متقن است و به صورت روشن و مستدل سعی کردیم تا به شبهات پاسخ دهیم. در اینجا جمله‌ای که از امام رضا (ع) نقل شده، در واقع برای ما معنا پیدا می‌کند که حضرت فرمود: «اگر مردم زیبایی‌های کلام ما را بشناسند از ما پیروی می‌کنند». در واقع این جمله امام رضا(ع) سرلوحه کار ما برای تدوین دانشنامه علوم قرآن بود. “دانشنامه قرآن‌شناسی”که دانشنامه علوم قرآنی آن آماده است، با توجه به جامعیتش از یک سو، انصافش از سوی دیگر و ادبیات فاخر و مودبانه‌ای که صورت گرفته، قابلیت این را دارد تا به عنوان منبع تدوین کتب مورد استفاده قرار گیرد؛
از وجوه تمایز این اثر ارزشمند با سایر آثار به چه نکته‌ای می‌توان اشاره کرد؟
این دانشنامه علاوه بر پاسخگویی به شبهات، در نهایت میتواند یک منبع بسیار کارآمد برای تدریس باشد، یعنی اگر کسی بخواهد موضوع جمع‌آوری قرآن یا نسخ را درس دهد، یا بخواهد ویژگی‌هایی خود قرآن را معرفی کند، بخواهد مساله وحی را درست معرفی کند، محکم و متشابه را بخواهد درس دهد، این مقالاتی که در جلد اول آمده از منابع بسیار مهم و اثرگذار در این موضوعات است که میتواند برای تدریس اهل فن مورد استفاده قرار گیرد و روشن است که با توجه به منابع فراوانی که دارد، کسی که مدرس این فن است، میتواند به آن منابعی که در مقالات آمده، مراجعه کرده و از این منابع برای اتقان کار خود و غنی سازی تدریس استفاده کند. والسلام علیکم و رحمت الله و برکاته. /پایان مصاحبه
1_15369.jpg)
در گفت و گو با حجت الاسلام و المسلمین سلیمانی مطرح شد؛
شورای علمی دانشنامه با تفصیل و دقت، سطر به سطر مقالات را بررسی می‌کند
به گزارش اداره روابط عمومی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، دانشنامه علوم قرآن اسفندماه سال گذشته با حضور آیت الله العظمی مکارم شیرازی و نخبگان حرفه دانشنامه‌نگاری دینی در قم رونمایی شد. از همین روی فرصت را غنیمت دانستیم و با توجه به در مسیر چاپ قرار گرفتن این اثر ارزشمند، با تنی چند از اعضای شورای علمی دانشنامه به بحث و گفتگو پیرامون ابعاد مختلف علمی و محتوایی این اثر گرانسنگ پرداختیم.
در این بخش گفتگوی ما با حجت الاسلام و المسلمین سلیمانی عضو شورای علمی دانشنامه علوم قرآن از نظرتان خواهد گذشت.
فرایند ارزیابی مقالات دانشنامه علوم قرآن به شکل تعریف شده است؟
برای داوری کردن در مورد هر اثر چند راه دارد یکی از این راه‌ها این است که انسان متن را به دقت و با تفصیل بخواند و همچون یک ارزیاب به داوری بنشیند. البته این نیاز به زمان طولانی دارد. یکی دیگر از این راه‌ها نگاه کردن به گردش کار و فرآیند تدوین یک اثر است. در رابطه با دانشنامه قرآن‌شناسی توجه به این گردش‌کار و فرآیند تدوین مقالات دانشنامه میتواند انسان را کمک کند برای داوری در مورد اتقان فنی و محتوایی این اثر.
دانشنامه قرآن‌شناسی دارای فرایند طولانی و پیچیده‌ای است که در اینجا به اختصار بخشی از مهمترین فرآیندها و گردش کار را عرض می‌کنم.
ابتدا موضوعات انتخاب شده و گزینش می‌شوند، برای انتخاب موضوعات و طرح کلی دانشنامه کارهای بسیار زیادی صورت گرفته است. مشورت با صاحب نظران و بعد از آن طرح این پیشنهادها در جلسات شورای علمی با حضور متخصصان فن بخشی از آن است. اگر توجه کنیم به چینش و ساختاری که برای موضوعات به تصویب رسیده است، دلالت بر آگاهی و هوشمندی طراح موضوعات و مداخل دانشنامه می‌کند.
نویسندگان مقالات دانشنامه علوم قرآن چگونه انتخاب شده اند؟
انتخاب نویسندگان یکی از مراحل سخت و طاقت فرسای دانشنامه‌نویسی است و نگاه به نویسندگان مداخل میتواند نشان دهد که چقدر دقت در انتخاب نویسندگان شده است. کسانی که در آن موضوعات صاحب نظر بوده‌اند و دارای آثار قابل قبولی در این عرصه بودند با انتخاب آنها در ابتدا احتمال کاستی‌ها و نقصان‌ها را به حداقل رساندند و توانستند اطمینان نسبی پیدا کنند مقالاتی که نوشته می‌شوند دارای حداقل استاندارد لازم در این عرصه باشند.
پس از نگارش مقالات چه ارزیابی‌های علمی و فنی روی آنها انجام می‌شود؟
مرحله بعد در حرفه دانشنامه‌نگاری‌دینی نوشتن مقاله اولیه و در ادامه آن، ارزیابی‌ها است. ارزیابی‌های مختلف و طولانی و با وسواسی که در این مرحله صورت می‌گیرد بر اطمینان به کار و اتقان کار می‌‍افزاید. ابتدا مدیر گروه که یک فرد علمی است ارزیابی اجمالی کار را انجام می‌دهد و به نویسنده برای رفع نقایص برمی‌گرداند. بعد از آن، مقاله به دو ارزیاب محتوایی و یک ارزیاب علمی ساختاری داده می‌شود تا آنها به تفصیل چه از بعد علمی ساختاری و چه از بعد محتوایی آن را به نقد بکشند و اشکالات را مشخص کنند و به نویسنده عودت بدهند و چه بسا که جلسات حضوری هم با نویسنده محترم بگیرند. در مرحله بعد در جلسات شورای علمی گروه، این مقاله مجددا توسط صاحب نظران بررسی می‌شود. گاهی در حضور خود نویسنده بحث‌های مفصل و طولانی صورت می‌گیرد و به او برای اصلاح مجدد عودت داده می‌شود. البته این آخر کار نیست؛ در مرحله بعد، بعد از آنکه وارسی منابع صورت گرفت و نسبت‌هایی که در مقاله به منابع مختلف داده شده کنترل شد و اطمینان حاصل شد در صحت و اتقان، نوبت به شورای علمی دانشنامه می‌رسد. برخلاف برخی از شوراها که به جنبه تشریفاتی دارد و به صورت کلی به مساله نگاه می‌کنند، شورای علمی این دانشنامه با تفصیل و با دقت سطر به سطر آن را بررسی می‌کند، حتی در نوع کلمات به کار رفته توسط نویسنده دقت می‌شود و اشکالات از جانب شورا مجدد ابلاغ می‌شود و نویسنده محترم یا افراد توانمند دیگری آن را برطرف می‌کند تا بعدازآن، آماده ویراستاری علمی و فنی شود. این گردش طولانی صرف نظر از جزییات کار، نشانگر عمق و اتقان دانشنامه است. امیدواریم دانشنامه‌ای که این چنین برای تولید آن زحمت کشیده شده به جامعه علمی خدمت کند و به عنوان یک کتاب مرجع مورد استفاده کارشناسان فن و عموم علاقمندان به موضوع قرآن و معارف قرآنی و علوم قرآن قرار گیرد. و السلام علیکم و رحمه الله و برکاته. /پایان مصاحبه/
در گفت و گو با حجت الاسلام و المسلمین اکبر زراعتیان مطرح شد؛
دانشنامه قرآن‌شناسی، دارای ساختار موضوعی بوده است و حدود هزار مدخل را پوشش می‌دهد
به گزارش اداره روابط عمومی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، دانشنامه علوم قرآن اسفندماه سال گذشته با حضور آیت الله العظمی مکارم شیرازی و نخبگان حرفه دانشنامه‌نگاری دینی در قم رونمایی شد. از همین روی فرصت را غنیمت دانستیم و با توجه به در مسیر چاپ قرار گرفتن این اثر ارزشمند، با تنی چند از اعضای شورای علمی دانشنامه به بحث و گفتگو پیرامون ابعاد مختلف علمی و محتوایی این اثر گرانسنگ پرداختیم.
در این بخش گفتگوی ما با حجت الاسلام و المسلمین اکبر زراعتیان مدیر علمی و فنی پژوهشکده دانشنامه‌نگاری دینی از نظرتان خواهد گذشت.
جایگاه دانشنامه‌ها و مقالات دانشنامه‌ای را در بین آثار علمی تببین فرمایید.
بدون شک مقالات دانشنامه‌ای به عنوان مقالات مرجع در سده اخیر جایگاه ویژه خودشان را دارند و به سبب روش‌های نو و بدیعی که در اینگونه مقالات استفاده شده روز به روز اقبال به این مقالات توسعه پیدا می‌کند. سبک نگارش این مقالات سبکی جدید بوده و در عین سادگی بسیار پرزحمت است. محصولی که از این روش به دست می‌آید محصولی ارزشمند برای اهل تحقیق بوده و به عنوان آثاری مرجع مورد استفاده پژوهشگران است. بخاطر جامعیت این مقالات، آدرس‌های فراوانی که در این مقالات مورد استناد قرار گرفته‌اند و منابع اصیل بسیاری که مقالات دانشنامه‌ای از این منابع بهره بردند، مقالات دانشنامه‌ای امروزه عهده‌دار یک انقلابی در عرصه نگارش و ارایه مطالب هستند و در آینده جایگاه ویژه‌ای را به خودشان اختصاص خواهند داد همچنانکه می‌بینیم در جاهای مختلف موسسات گوناگون به این سمت حرکت می‌کنند که آرمان‌ها و اهداف علمی و پژوهشی خودشان را در قالب دانشنامه‌های مختلف به جامعه علمی ارایه کنند.
در این بین دانشنامه علوم قرآن دارای چه جایگاهی است؟
دانشنامه قران کریم به عنوان یک دانشنامه گسترده متعهد است که انعکاس جامع و کاملی را در عرصه‌های مختلف علمی از دیدگاه‌ها و آرای قرانی ارایه کند.دانشنامه‌علوم قرآن فاز اول از کلان دانشنامه قرآن‌شناسی است که در مرحله تولید قرار گرفته و دوجلد نخست آن آماده چاپ و رو نمایی است؛ دانشنامه قرآن‌شناسی، دارای ساختار موضوعی بوده و حدود هزار مدخل را پوشش می‌دهد که در سه بخش عمده مباحث پیرامون قرآن (علوم قرآنی)، حکمت نظری (درون قرآنی) و حکمت عملی (درون قرآنی) پی‌گیری می‌شود.
دانشنامه علوم قرآن حدود ۸۶ مدخل را پوشش می‌دهد و ذیل عناوین اصلی چون قرآن‌شناخت، مبانی فهم و تفسیر، تاریخ تقسیر و ترجمه، قرآن و علوم، تنظیم خواهد شد؛ که بخش قرآن‌شناخت در دو جلد و ۳۴ مدخل آماده چاپ گردیده و بخش‌های بعدی نیز در سه جلد آماده می‌شود که در مجموع دانشنامه علوم قرآن مشتمل بر پنج مجلد خواهد شد.
ضوابط کلی دانشنامهچگونه بوده است؟
ضوابط کلی این دانشنامه از نظر محتوا، روش، ساختار و نثر را می‌توان در برخی امور خلاصه کرد. از جمله اینکه در این مقالاتمطالب بنیادین و آرای اصلی و معتبر، با توجه به آثار نگارش‌شده در علوم قرآن و تفاسیر، گزارش و بررسی شده‌اند و مطالب هر مقاله به منابع شیعه و اهل‌سنت مستند شده‌اند؛ مآخذ به کار رفته، کتاب‌های اصیل، دست‌اول و معتبر در موضوع خود و برخوردار از ارزش استناد هستند. از دیگر ضوابط می‌توان به پرهیز از تساهل علمی اشاره کرد در دانشنامه، تنها معیار پذیرش، ارزش علمی و استنادی هر نوشتار بوده است؛ ازاین‌رو نویسندگان ـ حتی در مواضع بسیار مشهور ـ به جستجو و کاوش پرداخته‌اند تا مطالب را صحیح و مستند گزارش کنند و از آوردن آنچه بی‌سند یا ضعیف است بپرهیزند. همچنین تلاش شده است از بازگویی مطالب در مقاله‌های هم‌افق پرهیز شود و مطلب، بیش از یک‌بار در دانشنامه به‌طور مبسوط آورده نشود؛ دیگر ضابطه مورد توجه تاریخمندی مقالات بوده است. تاریخمندی بدین معنی است که در سرفصل های مختلف مقالات دانشنامه‌ای شروع و پایان بحث با توجه به آن تطوراتی است که این موضوع در تاریخ علم طی کرده است. در مقاله‌هایی که صبغه تاریخی داشته‌اند، نوشته‌ها به ترتیب سیر تاریخی آمده و در مقاله‌های دیگر، چینش مطالب بر پایه سازمندی و منطق علمی بوده است.
این دانشنامه دارای چه وجوه تمایزی نسبت به آثار مشابه است؟
در این دانشنامه، کوشش شده آرای صاحب‌نظرانِ هرچند مخالف با امانت‌داری گزارش شده، از تعصبات مذهبی و قومی پرهیز، و به روش منطقی و علمی به آنها پاسخ داده شود. دراین‌میان تلاش شده است روشنگری عقیدتی نیز ضمن بیان حقایق علمی، تحقق یابد.
از دیگر اصول مد نظر خودداری از حاشیه‌پردازی بوده است. در هر مقاله، کوشش بر آمدن مطالب مهم درباره موضوع و پرهیز از حاشیه‌روی است؛ ازاین‌رو در گزارش رویدادهای تاریخی، روایات و …، تنها آنچه به‌طورمستقیم با موضوع مقاله در پیوند بوده، ذکر شده است.
پرهیز از نقل‌قول مستقیم از دیگر ضوابط مورد توجه می‌باشد لذا در دانشنامه از آوردن نص آیات و روایات و حتی ترجمه صریح آنها خودداری و به گزارش محتوای کلی و مفاد آن بسنده شده است؛ مگر در جایی که همان عبارت عربی آیه یا حدیث، محور گفتگوی نوشتار بوده و در القای مفاهیم و براهین نقش مستقیم داشته است؛ ازاین‌رو متن عربی برخی از آیات قرآن که مورد استشهاد قرآن‌پژوهان قرار گرفته، ذکر شده است.
مساله دیگرگزیده نویسی است. این امر همراه با پرهیز از نقل قول مستقیم و حرکت بر محور مطالب اصلی و اجتناب از حاشیه‌پردازی موجب خواهد شد که حجم مقالات دانشنامه‌ای در واقع یک حجم قابل قبول و مورد اعتمادی باشد. اگر مقاله دانشنامه‌ای به شکلی گسترده نگارش شود یک مقاله ۲۰ صفحه‌ای دانشنامه‌ای به راحتی این ظرفیت را دارد که تبدیل به یک کتاب ۲۰۰ صفحه‌ای بشود. در پایان امیدواریم با لطف خداوند سبحان کار ارزشمندی ارایه شده و مورد توجه پژوهشگران علوم اسلامی قرار گرفته باشد.
برای دیدن مشاهده کل خبرنامه اینجا کلیک کنید
