طرح تحقق «رونق تولید»
نوشتاری از دکتر احمدعلی یوسفی عضو هیأت علمی گروه اقتصاد پژوهشگاه فرهنگ اندیشه اسلامی
مقام معظم رهبری همانند چندین سال اخیر برای سال ۹۸ نیز یک شعار اقتصادی تحت عنوان رونق تولید را به عنوان راهکاری برای حل مشکلات اساسی کشور برگزیدند:
«اگر رونق تولید وجود داشته باشد، هم تأثیر میگذارد در اشتغال، هم تأثیر میگذارد در کم کردن تورّم، هم حتّی تأثیر میگذارد در وضع توازن بودجه، هم تأثیر میگذارد در بالا رفتن ارزش پول ملّی…. مشکل فقر در طبقات ضعیف حل میشود، … مسئله‌ی کسری بودجه‌ی دولت با رونق تولید حل میشود.»
ایشان کلید حل مشکلات اقتصادی را در تحقق کامل اقتصاد مقاومتی می‌دانند و در تمامی این سال‌ها تاکید فروانی بر پیگیری این امر و تحقق آن داشته‌اند. در حقیقت شعار‌های سالهای اخیر هر یک به عنوان قطعه‌ای از پازل اقتصاد مقاومتی است که با توجه به شرایط خاص اقتصادی کشور و نیز متناسب با توطئه‌های اقتصادی دشمنان جمهوری اسلامی ایران ارایه می‌دهند تا اقتصاد کشور را به سمت اقتصاد مقاومتی راهبری کنند.
اگرچه تا کنون برای تحقق اقتصاد مقاومتی تلاش‌هایی ار طرف برخی مسئولین و نیز زحمات فراوانی از طرف مردم و تشکل‌های مردمی صورت گرفته است، اما تاثر اقتصاد ایران از تکانه‌های اقتصادی به وجود آمده در سال۹۷ نشان می‌دهد تا تحقق کامل این هدف فاصله فراوانی وجود دارد که رونق تولید یکی از عوامل مهم تحقق اقتصاد مقاومتی است. مقام معظم رهبری در فرمایشاتشان به دو شرط لازم جهت تحقق این شعار اشاره فرمودند:
«حالا که به غرب اعتماد نمی کنیم، چه کار کنیم برای اقتصاد کشور؟ با تنبلی، بی حالی، کم انگیزگی، مسأله اقتصاد کشور حل نخواهد شد. به کاری نیاز داریم که هم مجاهدانه و هم عالمانه باشد.» مقام معظم رهبری۱/۱/۹۸
حال که سال۹۸ از طرف مقام معظم رهبری سال رونق تولید نامگذاری شده است، وظیفه همه دلسوزان نظام و در راس آن نهادهای خط مقدم منتسب به مقام معظم رهبری جهت تحقق کامل شعار سال اقدامات لازم را انجام دهند.
جهت رونق تولید با توجه به فرمایش مقام معظم رهبری – کار باید هم مجاهدانه و هم عالمانه باشد- لازم است در سه محور برای رونق‌بخشی به تولید داشته باشیم که عبارتند از: بررسی‌های علمی، گفتمانی و فرهنگ‌سازی و طرح‌های عملیاتی
محور بررسی‌های علمی
در بخش بررسی‌های علمی کارهای مناسبی در زمینه رونق تولید در مراکز علمی دانشگاهی و حوزوی و نیز نهادهای حاکمیتی مثل مجلس و دولت برای قانونگذاری و تصمیم‌گیریها در سالهای قبلی صورت گرفته است. همچنین مناسب با شرایط موجود لازم است بررسی‌های علمی درباره زمینه‌ها و ظرفیت‌های تحقق رونق تولید و هم موانع تحقق رونق تولید، تحقیقات علمی جدید و یا تکمیلی صورت گیرد. بنابراین بررسی‌های علمی لازم است در سه محور زیر انجام گیرد:
۱٫ جمع آوری ادبیات موجود (بانک اطلاعات)
لازم است فعالیت‌های علمی که در سالهای اخیر از طرف مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، نهادهای زیر مجموعه دولت، دانشگاه‌ها، حوزه‌های علمیه، تشکل‌های مردمی صورت گرفته، جمع‌آوری و بانک اطلاعات کاملی از تالیفات، پایان‌‌نامه‌ها و پژوهش‌ها انجام گیرد تا هم از آنها استفاده شود و هم تلاش‌های علمی تکراری صورت نگیرد.
۲٫ بررسی ظرفیت‌ها و امکانات کشور جهت رونق تولید (فرصت‌ها و ظرفیت‌ها)
تردیدی نیست که به لحاظ اقتصادی، امکانات و ظرفیت‌های فراوانی در کشور وجود دارد که در صورت شناسایی و استفاده صحیح از آنها می‌توان مشکلات اقتصادی کشور را حل و اقتصاد را رونق بخشید. نمونه‌های ازاین امکانات و ظرفیت‌ها عبارتند از:
– رشد دانش در ایران و پیشرفت چسمگیر مباحث علمی؛
– نیروی‌کار جوان، متخصص و با انگیزه فراوان در کشور؛
– تشکل‌های مردمی و نهادهای اجتماعی مردم‌بنیاد (مثل بازار باسلام)؛
– شغل‌های فراوان خانگی؛
– فضای مجازی و امکاناتی که در این زمینه وجود دارد؛
– وجود نقدینگی بالا در اقتصاد و ساماندهی آن به سمت تولید؛
– سازمان روحانیت به عنوان نهادی فرهنگ‌ساز و الگوساز برای اقشار مختلف جامعه؛
– تبدیل برخی تهدیدها به فرصت از قبیل تحریم‌های خارجی و افزایش نرخ ارز؛
۳٫ بررسی تهدیدات و موانع رونق تولید
الف. تهدیدات
در بخش تهدیدات باید همه ریسک‌های تولید بررسی و برای رفع آنها یا تبدیل آنها به فرصت‌ها راهکار لازم ارائه نمود. نمونه‌هایی از این تهدیدها و ریسک‌ها عبارتند از:
– تحریم‌های خارجی و عدم امکان تهیه مواد اولیه؛
– عدم وجود بازار فروش پس از تولید؛
– عدم ثبات اقتصادی و افزایش هزینه‌های تولید؛
– عدم امکان رقابت تولیدات کنندگان داخلی با تولیدکنندگان خارجی؛
– وجود مفاسد و رانت‌های اقتصادی به عنوان مانع بزرگ برای استفاده تولیدکنندگان از فرصت‌های تولیدی به نحو مساوی؛
ب. موانع
در بخش موانع باید با بررسی دقیق شرائط تولیدکنندگان، موانع اصلی تولید در کشور شناسایی شده و برای رفع آنها راهکار ارائه شود. به عنوان نمونه می‌توان به امور زیر اشاره کرد:
– عدم وجود نقدینگی کافی در بخش تولید؛
– هزینه بالای تامین مالی بنگاههای تولیدی؛
– وجود جریان قاچاق و عدم امکان رقابت با تولیدات خارجی؛
– وجود انحصارات دولتی و غیر دولتی در بخش‌های مختلف اقتصادی؛
– عدم اطلاعات کامل و شفاف از مراحل مختلف تولید و عرضه؛
– ضعف انگیزه‌های تولیدی با وجود سود فوق‌العاده در دلالی و بورس‌بازی؛
– عدم امکان پیش‌بینی دقیق از وضعیت آینده دور و نزدیک اقتصاد؛
– نبود فناوری و دانش لازم در برخی عرصه‌های تولیدی؛
– وجود برخی قوانین غیرضروری و مزاحم تولید؛
۴٫ برخی اقدامات علمی و فراهم نمودن مقدمات آنها
– جهت‌دهی پایان‌نامه‌های علمی حوزه در موضوعات مرتبط با رونق تولید؛
– جهت‌دهی پایان‌نامه‌های علمی دانشگاهی به سمت تحقیقات مرتبط با رونق تولید؛
– فعال نمودن پژوهشگاههای حوزوی که دارای گروه اقتصاد می‌باشند؛
– رایزنی‌های لازم با نهادهای دولتی جهت حمایت از فعالیت‌های علمی؛
– تعریف پروژه‌های همکاری علمی میان گروههای علمی در حوزه و نهادهای حاکمیتی؛
– فعال نمودن نهادها و تشکل‌های مردمی در حمایت و همکاری‌های علمی و پژوهشی؛
محور گفتمانی و فرهنگ‌سازی
– فراهم نمودن ویژه‌نامه برای شعار سال از طریق امکانات رسانه‌ای حوزوی مثل افق حوزه؛
– رصد، شناسایی و فرهنگ‌سازی در رابطه با همه ظرفیت‌های رونق تولید از قبیل مشاغل خانگی زودبازده، تولیدات با سرمایه اندک، مزیت‌های نسبی براساس آمایش منطقه‌ای و غیره؛
– معرفی و تقویت بازارهای مردمی برای توزیع مثل بازار باسلام؛
– تشکیل کمیته رسانه رونق تولید برای گفتمان‌سازی؛
– فراهم نمودن بسته‌های فرهنگی و گفتمانی برای مخاطبین مختلف از جمله برای روحانیون و طلاب جهت استفاده در ماه مبارک رمضان؛
محور عملیاتی
– حمایت و تقویت شرکت‌های دانش بنیان؛
– حمایت و تقویت کارگاه‌های تولیدی؛
– حمایت و تقویت تشکل‌های عملیاتی اقتصادی مردمی؛
– ارتباط با مجلس و دولت جهت وضع قوانین و یا حمایت از مصوبات؛
ساز و کار لازم جهت پیگیری محورهای پیشگفته:
برای دستیابی حداکثری به همه محورهای پیشگفته لازم است همه مراکز علمی موجود در قم و نهادهای حوزوی وارد عمل شده و از تمام امکانات موجود برای اجرای محورهای پیشنهادی استفاده شود. به همین جهت به نظر می‌رسد تشکیل یک هیئت اندیشه‌ورز از نهادهای دارای ظرفیت مناسب علمی ضروری است.
لازم است پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با همکاری برخی مراکز حوزوی از جمله مرکز راهبری اقتصاد مقاومتی حوزه در اولین فرصت اقدام به تشکیل این هیئت اندیشه‌ورز نماید.
