به بهانه حضور سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در سی و دومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، به معرفی کتاب “سایه روشن‌های «سایه» (نقد اشعار هوشنگ ابتهاج) ” که برای نخستین بار در نمایشگاه سی و دوم عرضه خواهد شد می‌پردازیم.
به گزارش اداره روابط عمومی و اطلاع‌رسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، به بهانه حضور سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در سی و دومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، قصد داریم تا به معرفی جدیدترین کتاب‌های این انتشارات بپردازیم.
“سایه روشن‌های «سایه» (نقد اشعار هوشنگ ابتهاج)” عنوان کتاب مطالعات انقلاب اسلامی پژوهشکده فرهنگ و مطالعات اجتماعی پژوهشگاه است که برای اولین بار توسط سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و به قلم حمیدرضا شکارسری منتشر شد.
در مقدمه کتاب “سایه روشن‌های «سایه» (نقد اشعار هوشنگ ابتهاج)” آمده‌است:
شعر فارسی با سابقه‌ای بیش از هزار سال همواره مهم‌ترین مقوله و رسانه‌ی فرهنگ این مرز و بوم محسوب شده و می‌شود .به واقع با توجه به حرمت هنرهایی چون نقاشی، مجسمه‌سازی و موسیقی، می‌توان ادبیات و معماری (و نقاشی و حکاکی‌های کار شده روی لوازم مصرفی) را تنها روزنه های بروز استعداد هنری ایرانیان ظرف سده های پس از ورود اسلام به ایران و گسترش همه‌جانبه‌ی آن دانست.در این بین شعر فارسی جایگاهی برتر از دیگر هنرها داشت چرا که اساسا قلم و نوشتن در اسلام مورد تعریف و تمجید قرار گرفته و گرامی داشته شده است.
زبان فارسی به مدد شعر شاعران پارسی‌گو چون میراثی گران‌بها به ما رسیده است و سزاست اگر شعر فارسی را ستون فرهنگ ایران بدانیم چرا که زبان،خود روح فرهنگ به حساب می‌آید.
شعر همچون هر مقوله‌ی فرهنگی دیگر بر سنت خود تکیه داده است تا نو به نو شدن را با پشتوانه‌ای قابل اتکا به انجام برساند. شعر معاصر فارسی با تکیه بر سنت سترگ شعر کهن فارسی امروز می‌تواند به این افتخار کند که چهره‌هایی اگر نه به درخشش «رودکی» و «خیام» و «سنایی» و «سعدی» و «حافظ» و «مولانا» و… اما با اعتباری درخور چون «نیما یوشیج» و «مهدی اخوان ثالث» و «احمد شاملو» و«فروغ فرخزاد» و «سهراب سپهری» و … را دارد که می‌تواند حتی در عرصه‌ی شعر امروز جهان مطرح نماید و از آن دفاع نماید.
بررسی و شناخت چهره‌های شاخص شعر معاصر می‌تواند مخاطبان را با فضای شعر معاصر آشنا نماید و نیز می‌تواند با تشخیص سایه روشن‌های این چهره‌ها ضمن پرهیز از اسطوره‌سازی‌های رایج، مخاطبان را از داشته‌های با ارزش فرهنگی خود غرق غرور ملی کند.
«امیرهوشنگ ابتهاج» متخلص به «سایه» شاعر غزل سرا و نوسرای معاصر از این گروه شاعران است که شناخت شعر او می‌تواند هم به شناخت طیف عمده‌ای از اشعار سنتی و نو روزگار ما بیانجامد و هم به شناخت تاثیر و تاثر اوضاع سیاسی– اجتماعی متلاطم و پرفراز و نشیب سده‌ی اخیر بر شعر شاعران آن از جمله «ابتهاج» کمک نماید.
چنانچه ذکر گردید شعر فارسی مهم ترین رسانه ی هنری و ادبی تاریخ فرهنگ ایران بوده است و امروزه حتی با وجود رسانه‌های حقیقی و مجازی متنوع و گسترده هنوز هم شعر از کاراترین رسانه‌های اجتماعی محسوب می شود. رسانگی شعر خصوصا پس از نهضت و شعر مشروطه پررنگ تر هم گردید .
شعر و اوضاع اجتماعی و سیاسی و حتی اقتصادی دوران به شدت بر یکدیگر تاثیر می‌گذارند و از هم تاثیر می‌پذیرند. این اوضاع به خصوص در مورد شاعران ایران که اوج کارشان در روزگاری پرتنش و پرالتهاب چون دهه های بیست تا هفتاد بوده است، بیشتر نمود می‌یابد. از این منظر هم بررسی کارنامه شعری«امیرهوشنگ ابتهاج» می‌تواند در اثبات این نظریه نیز کارآمد باشد .
در این مسیر بررسی پرسش‌های اساسی و مهمی از جمله سوالات زیر می‌تواند راهگشا باشد:
غزل چیست و چه سابقه و سنتی دارد و غزل معاصر چه ویژگی‌های و جایگاهی در ادب معاصر دارد؟
شعر نو چیست و چه سابقه‌ای دارد؟ آیا شعر نو خود به سنت تبدیل نمی‌شود یا نشده است ؟
شعر«ابتهاج»(سنتی یا نو)چه ویژگی‌هایی دارد؟
ارزش شعر «ابتهاج» متنی است یا فرامتنی؟
موضوعات و محتواهای اصلی شعر«ابتهاج» کدام است؟
آیا «ابتهاج» شاعر نوگرایی است؟
آیا «ابتهاج» شاعر مهمی است؟چرا؟
متاسفانه تاکنون علی رغم معروفیت و اشتهار این شاعر نامدار و با وجود تحقیقات متعدد پایان‌نامه‌ای در دانشگاه‌های کشور، کتابی مستقل در مورد این شخصیت ادبی معاصر منتشر نشده‌است یا لااقل نگارنده به آن دسترسی نیافته‌است. این تحقیق شاید بتواند قدمی باشد در راه رفع این کمبود عجیب و باور نکردنی.
کتاب “سایه روشن‌های «سایه» (نقد اشعار هوشنگ ابتهاج)” به کوشش حمیدرضا شکارسری برای اولین بار در سی و دومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران از چهارم لغایت چهاردهم اردیبهشت‌ماه جاری عرضه خواهد شد.
