به گزارش اداره روابط عمومی و اطلاع‌رسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، دکتر حسین رمضانی عضو هیات علمی گروه فلسفه و مدیر مرکز مطالعات بینارشته‌ای پژوهشگاه در گفتگو با طلیعه درباره آسیب‌های وارد بر تدوین الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت گفت: الگو باید نگاهی همه‌جانبه و گسترده به همۀ ابعاد پیشرفت با ملاحظۀ مبانی اسلامی و با توجه به اقتضائات جامعه ایرانی داشته باشد. مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، همۀ تلاش خود را بر اساس این قرار داده تا دو خاستگاه اسلامیت و ایرانیت را در الگو مورد توجه قرار دهد. به همین دلیل از نخبگان حوزوی و دانشگاهی در قالب اندیشکده‌ها، نشست‌ها، هم‌اندیشی‌ها و کنفرانس‌های نخبگانی و ملی دعوت به همکاری شده است؛ کسانی که در حوزه تخصصی خودشان به دیدگاه ها اشراف دارند و نیز صاحب نظر هستند.
وی افزود: مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت سعی کرده از طریق برگزاری نشست ها و کنفرانس های تخصصی، بدنۀ حوزوی و دانشگاهی، و دغدغه‌مندانی که توانایی کمک به شکل‌گیری الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت را دارند به خدمت بگیرد. با فرصتی که ابلاغ الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت توسط مقام معظم رهبری برای جامعۀ علمی فراهم کرده، همۀ افرادی که دارای دیدگاه بوده و توانایی تکمیل و اصلاح نسخۀ فعلی الگوی پایۀ اسلامی ایرانی پیشرفت را دارند می‌توانند به عرصه بیایند.
وی ادامه داد: از نظر توجه به مبانی اسلامی و توجه به اقتضائات کنونی و شرایطی که در ۵۰ سال آیندۀ ایران وجود خواهند داشت، تلاش زیادی شده تا همۀ ملاحظات درنظر گرفته شود؛ هم مبانی به طور جامع، تحقیق و تدوین شوند و هم از ادبیاتی متناسب با سندی که نمی‌تواند صفحات زیادی را دربرداشته باشد، استفاده شود.
عضو هیات علمی گروه فلسفه پژوهشگاه ادامه داد: مرکز الگو در حوزۀ نگارش افق و تدابیر سعی کرده صاحب نظران را در حوزه های علمی و مدیریتی و اجرایی حتی الامکان از آسیب های ناشی از عدم توجه به اقتضائات و شرایط جامعه ایرانی در ۵۰ سال آینده دور نگه دارد. تدابیر اتخاذ شده در این سند در چارچوب افق و امکانات بوده و قابل تحقق است.
وی با تأکید بر اینکه بخش‌های مبانی، آرمان‌ها و رسالت در الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت کاملاً با یکدیگر در پیوند هستند، گفت: بخش افق الگو با توجه به آینده‌نگری‌های گسترده در ۵۰ سال آینده تنظیم شده است. در بخش تدابیر هم سعی شده مبانی، آرمان‌ها و رسالت ملت ایران در مواجهه با واقعیت‌های عینی از طریق برخی سیاست‌های کلان که از آنها به تدابیر یادشده امتداد یابند؛ به بیان دیگر، تدابیر بر اساس مبانی، آرمان‌ها و رسالت و در چارچوب افق تمهید شده‌اند.
رمضانی بیان کرد: آن چه در قالب سند ده صفحه ای الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت پیش روی جامعه ما قرار گرفته، در پیشینۀ خود دارای اسناد و مطالعات پشتیبانی است که توسط افراد زیادی به انجام رسیده‌اند تا بتوانند جریان اندیشه‌ورزی در باب الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت را به نقطه ای برسانند که امروز در این سند تنظیم شده است. به همین ملاک، این سند ده صفحه‌ای به مثابه بنیان‌های اساسی برای حرکت رو به تکامل ایران به سوی آینده پنجاه ساله و افق تمدن نوین اسلامی است.
وی آسیب‌شناسی تحقق سند در جامعه را با توجه به جایگاه حقوقی این سند مورد توجه قرار داده و گفت: این سند به عنوان سندی بالادستی، ذیل قانون اساسی و فوق سیاست‌های کلان و کلی و قوانین موضوعه و مصوب در مجلس شورای اسلامی و آیین‌نامه‌های اجرایی در قوه مجریه است.
عضو اندیشکدۀ مبانی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت تصریح کرد: سند نباید روی میز مدیران، کارگزاران، برنامه‌ریزان، کارشناسان و بدنۀ اجرایی کشور بایگانی شود بلکه باید از طریق گفتمان‌سازی در باب پیشرفت و اتخاذ سیاست‌های متناسب با آن در موضوعات کلان و خرد، واقعیت توسعه و پیشرفت کشور را راهبری نماید.
رمضانی با تاکید بر اجرای الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت گفت: اگر این سند صرفاً جنبۀ نمایشی داشته باشد و نتواند به سمت واقعیت ها سوق یابد و سیاست‌های برنامه‌ای و اقدامات توسعه‌ای را مدیریت کند، آن انتظاری که از آن می‌رود را نخواهد داشت. برای ایجاد گفتمان پیشرفت باید بتوان این سند را پس از نقادی، اصلاح و ارتقا، به شکلی گسترده تبدیل به مفاهمه و خواست عمومی کرد. در این راستا لازم است در تمام عرصه‌ها، امکانات، توانمندی‌ها و علل و عوامل دارای تاثیر در پیشرفت همگرا شوند تا اهداف مورد نظر عینیت پیدا کنند.
وی درباره وجود الگوی بومی در راستای تعامل با دیگر کشورها و تاثیرگذاری بر آنها گفت: انقلاب اسلامی به عنوان نماد خودباوری مردم در دورۀ معاصر، مبانی معرفتی، اخلاقی، سیاسی و اجتماعی خاص خود را دارد. الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت سعی دارد این مبانی را ناظر بر مقولۀ پیشرفت در قالب یک سند تنظیم کند و پیش روی مردم ایران قرار دهد تا جهت‌گیری‌ها و مبانی و سیاست‌ها و اقدامات لازم برای پیشرفت شناسایی شوند و در همان مسیر قدم گذاشته شود.
وی افزود: این گفتمان از آن جهت که گفتمانی اسلامی است می‌تواند مورد استفادۀ کشورهای اسلامی هم قرار گیرد چون نگاه بنیادینی که در شکل‌گیری این الگو مورد استفاده قرار گرفته، جهان‌بینیِ مکتب اسلام و برگرفته از قرآن و سنت است. بالطبع سایر کشورهای اسلامی که با ما در دین یا مذهب مشارکت دارند می‌توانند از ابعاد و بنیان‌های اسلامی سند استفاده و الگوبرداری کنند؛ گرچه که ممکن است در زمینۀ افق و تدابیر به جهت تفاوت در اقتضائات بومی، تاریخی، فرهنگی، سرزمینی و… با ما متفاوت باشند.
رمضانی بیان کرد: نَفس این تلاش در ایران می تواند برای کشورهای اسلامی الهام بخش باشد. چنان‌که کشوری مانند مالزی اسناد چشم انداز بلندمدت دارد و تجربه الگوی ما هم می‌تواند مورد توجه کشورهای اسلامی قرار گیرد.
وی با اشاره به بهره‌گیری کشورهای غیرمسلمان از الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت گفت: ما در مواجهه با دیگر کشورها دارای مشترکات انسانی و تجربی در علوم فنی و مهندسی و علوم انسانی هستیم. مانند هر برونداد انسانی و اندیشه‌ای دیگر این الگو می‌تواند برای آنها محل توجه باشد. همچنین الگو می‌تواند فضا را برای ایجاد گفت و گو و دیالوگ میان گفتمان انقلاب اسلامی در موضوع پیشرفت با گفتمان‌های رقیب مانند گفتمان سوسیالیستی و لیبرالیستی فراهم کند.
عضو هیأت علمی گروه فلسفه پژوهشگاه به دیگر الگوهای توسعه در جهان اشاره کرد و گفت: در فضای بین الملل و در مقولۀ توسعه، گفتمان‌هایی در ۱۰۰ سالۀ اخیر و به خصوص بعد از جنگ جهانی دوم شکل گرفت. دو رویکرد و قرائت کلی در حوزۀ توسعه وجود دارد: توسعه در قرائت لیبرال سرمایه داری و توسعه در قرائت مارکسیستی و سوسیالیستی. این دو رویکرد کلان، ذیل خود نظریه‌ها و الگوهای متعددی دارند.
وی ادامه داد: تاریخچه برنامه‌ریزی درباره توسعه در کشور ما به دهه ۴۰ هجری شمسی بازمی گردد؛ اما طی این مدت روح حاکم بر برنامه‌های توسعه‌ای برگرفته از نگاه‌های مارکسیستی یا لیبرالیستی بوده است.
عضو اندیشکدۀ مبانی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت با تاکید بر وجود نظریۀ بومی در زمینۀ پیشرفت، گفت: تا زمانی که دیدگاه، گفتمان و نظریۀ خاص خود را در حوزه پیشرفت نداشته باشیم همین وضع را خواهیم داشت؛ یا به سمت گفتمان توسعۀ لیبرال سرمایه‌داری می‌غلطیم یا به سمت گفتمان‌های سوسیالیستی می‌رویم و یا دچار وضعیتی التقاطی و بی‌هویت با دورن‌مایۀ یکی از این دو گفتمان و البته با ظاهری اسلامی می شویم.
وی تصریح کرد: اگر بخواهیم به شکل اصیل و با نگاه بنیادین در زمینۀ توسعه و پیشرفت با گفتمان‌های رقیب دیالوگ داشته باشیم چاره‌ای نداریم جز اینکه گفتمان پیشرفت را به لحاظ نظری، عملی و اجرایی بسط دهیم و به عینیت هر چه کامل‌تر نزدیک نماییم. باید دیدگاه خاص خود را دربارۀ پیشرفت داشته باشیم و حرکت تکاملی جامعه را به سوی افق های ارزشی برآمده از فرهنگ اسلامی و دین سوق دهیم.
رمضانی در پایان گفت: برای این کار باید رهیافت و نگاه خاص خود را به پیشرفت در قالب تحقیقات علمی و پژوهشیِ عمیق و گسترده و اسنادی جامع و کارا توسعه دهیم. در آن صورت می توانیم با گفتمان‌های رقیب به تبادل نظر و تجربه بپردازیم، بدون این که هویت اصیل اسلامی و ایرانی خود را از دست دهیم. در غیر این صورت یا در جاذبۀ معرفتی، ارزشی، هنجاری و برنامه‌ای گفتمان‌های رقیب جذب و محو می‌شویم و یا اسیر برخی نگاه‌ها، نظریات و الگوهای التقاطی می شویم و این روند منجر به از خودبیگانگی تاریخی، تمدنی و فرهنگی می‌شود.
