کتاب “علم و اراده الهی”

به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، کتاب “علم و اراده الهی” اثر محمد حسن قدردان قراملکی، محقق گروه کلام و دین پژوهی پژوهشگاه منتشر شد.

پژوهش حاضر، نتیجه تلاش علمی محقق ارجمند جناب حجت الاسلام و المسلمین محمد حسن قدردان قراملکی است که در گروه کلام و دین پژوهی پژوهشگاه و قطب علمی فلسفه دین سامان یافته است. این اثر ارزشمند از دو بخش با عنوان علم و اراده ترکیب یافته است.

در بخش نخست، ماهیت علم و اقسام آن، علم ذاتی خدا  ونسبت آن با ذات، ادله موافقان و منکران علم ذاتی و علم پیشین و فعلی، گستره علم خدا از حیث شمول به اعدام و ممتنعات و غیر متناهیات مورد تحلیل و تقریر قرار می گیرد.

مولف در بخش دوم اراده خدا را از سه منظر: معنا شناختی، وجود شناختی وگستره و نسبت آن با اصل علیت، شرور و اراده انسان مورد بحث قرار داده است.

از ویژگی های کتاب می توان به جامعیت مباحث، توجه به دیدگاه های معاصر اعم از اسلامی و غربی، نقدهای اختصاصی نویسنده بر دیدگاه های رقیب و نیز تعریف جدید از اراده خدا اشاره نمود.

نویسنده کتاب از دو دهه پیش در حوزه کلام و فلسفه دین به تحقیق و تألیف بیست کتاب و هشتاد مقاله در نشریات علمی پرداخته است که این جا می توان از کتاب: «خدا و مساله شر» (کتاب سال حوزه)، «قرآن و پلورالیسم» (کتاب سال حوزه)، «اصل علیت در فلسفه و کلام»، «معجزه در قلمرو عقل و دین»، «کلام فلسفی» و «مجموعه شش جلدی پاسخ به شبهات کلامی» نام برد.

در بخشی از مقدمه مؤلف می‌خوانیم:

دو صفت علم و اراده از صفات کمالی قطعی خداوندی است که مورد تأیید و تأکید ادیان آسمانی و اکثریت متألهان قرار گرفته است، در نظر ابتدائی چنین به نظر می رسد معنا و مفهوم آن دو روشن و نسبتشان به خداوند واضح و بدون محذور است؛ لکن تأمل در آرای دین پژوهان نشان می دهد که اصل و نحوه وجود (هستی شناسی) و نیز معنا و مفهوم و چگونگی تفسیر و تبیین آن دو (معرفت شناسی)، معرکه آرای اندیشوران اعم از فلاسفه، متکلمان و فلاسفه دین قرار گرفته است.برخی منکر و برخی دیگر موافق آن دو هستند.

موافقان در تعریف آن دو خود دچار اختلاف شده و هر مکتب تعریف و رهیافت خاصی را برگزیده است، به گونه ای که تعاریف ارایه شده از علم خدا بالغ بر بیست تعریف می‌شود. موافقان علم در تبیین ابعاد خاص علم، آرای متناقضی ارایه کرده اند، بعض آرا به نفی علم در ذات الهی و بعض دیگر نیز به انکار گستره علم خدا منتهی شده است، مثلا برخی از مشائین منکر تعلق علم خدا به جزئیات شدند.

بعضی معاصران مدعی نسبت علم حصولی به خداوند(نه به معنای صورت ذهنی که حکایت گری) شدند. مناقشات موافقان و مخالفت از حوزه اندیشه فراتر رفته و چه بسا به تکفیر نیز کشیده شده است، به نحوی که بعض متکلمان فلاسفه را به علت تفسیر خاص از علم خدا (علم کلی) یا ارجاع اراده به علم، متهم به انکار آن دو صفت کمالی و به تبع آن تکفیر نموده اند. مباحث و دیدگاههای متفاوت و متعارض ضرورت تنقیح مسأله مورد بحث را اثبات می کند.

گفتنی است کتاب “علم و اراده الهی” به قلم حجت الاسلام و المسلمین محمدحسن قدردان قراملکی با قیمت ۲۶۰۰۰ تومان در اختیار مخاطبان قرار گرفته است.

علاقمندان جهت کسب اطلاعات تکمیلی و تهیه کتاب میتوانند به نشانی  www.poiict.orgمراجعه کنند.