به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، این همایش با پخش کلیپی از پیام اختصاصی مقام معظم رهبری به این همایش ملی و همچنین بیانات معظم له در جمع دست اندرکاران همایش ملی فقه هنر آغاز گردید.
در ابتدای این همایش رئیس مدرسه اسلامی هنر در قم گفت: هنر به عنوان یکی از شئون زندگی انسان قابل مطالعه و بررسی است و باید کارکردهای آن مورد مطالعه قرار گیرد؛ هنر بیش از آنکه فرصتی برای ما باشد به تهدید تبدیل شده و البته بخشی از این امر به دلیل آشنا نبودن با مسائل هنری بوده و طبیعی است تا زمانی که مسائل فقهی هنر را حل نکرده باشیم نمی توانیم از هنر به عنوان فرصتی برای حل مشکلات دینی و اخلاقی جامعه سود ببریم.
حجت الاسلام نواب گفت: طبق آمارهای رسمی شورای فرهنگ عمومی کشور ۷۰ درصد جامعه به طور برنامه ریزی شده بیش از دو ساعت در روز را به گوش دادن موسیقی اختصاص می دهند، البته وقتی گروه هایی مانند من و شما که برنامه مشخص برای گوش دادن به موسیقی نداریم و ممکن است در جاهایی مانند تاکسی موسیقی به گوشمان بخورد از این آمار حذف می شویم و به این نتیجه می رسیم که بسیاری از جوانان بیش از سه ساعت در روز موسیقی گوش می دهند.
وی گفت: اسناد بالادستی و سیاستگذارانه هم نمی تواند دردی دوا کند چون نوشتن هر سندی پیش از آنکه نسبت حکومت با فقه از یک سو و از سوی دیگر نسبت فقه با موسیقی و هنر مشخص نشود کاری ابتر وبی فایده است؛ سند بالادستی نسبت حکومت و هنر که راهگشای مسائل عملیاتی است بدون مشخص شدن فقه هنر ناکارآمد و غیرقابل اجراست.
در ادامه آیت‌الله علی‌اکبر رشاد عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی و رییس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی طی سخنانی اظهار داشت: فلسفه فقه هنر باید به دنبال ارائه الگویی برای مقوله‌های مختلف هنری باشد.
وی بر تاسیس علم اسلامی هنر و ساختاربندی فقه هنر تاکید و تصریح کرد: فقه هنر باید به رسمیت شناخته و به یک باب علمی مستقل تبدیل شود.
آیت الله رشاد مشخص کردن تعاریف هنر را یکی از نیازهای رشته‌های فقه هنر دانست و اضافه کرد: در این راستا باید به بررسی معارف فقهی که توسط دین اسلام در حوزه هنر بیان شده است توجه کنیم؛ آفرینش ناشی از الهام، عنصر مشترک تعاریف فقه هنری است.
رییس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با بیان این مساله که اولین مطلبی که در حوزه‌های علمیه درباره فقه هنر باید حل شود، توجه به اهمیت این مقوله است ادامه داد: تمامی فقه‌ها، به‌حسب ملزومات خود، اگر کار لازمی در آن جهت انجام ندهیم دیگر فایده‌ای نخواهد داشت و تأسیس و تولید فلسفه هنر دومین قدم در این راه است که با برش زدن و کاربردی کردن و در قالب فلسفه‌های مضاف ریختن؛ ازجمله اقدامات لازم در این زمینه است.
وی افزود: ما در حکمت دچار رکود شده‌ایم و به هنر نپرداختیم و آنچه انجام‌شده درخور این مسئله نیست.
رئیس شورای مدیریت حوزه علمیه استان تهران خاطرنشان کرد: تأسیس علم اسلامی هنر، ساختاربندی فقه هنر به‌مثابه باب فقهی مستقل، خارج کردن آن از حالت رکود و به رسمیت شناختن آن به‌عنوان بابی از ابواب فقه از اقدامات دیگر در این قضیه است.
استاد رشاد با اشاره به اینکه اگر فقه هنر می‌داشتیم، آنگاه می‌توانستیم درباره فلسفه هنر صحبت کنیم، اظهار داشت: مبادی فقه هنر با نگرش پیشینی و بینا رشته‌ای که تلفیقی از مبادی قریبه است، وسیطه ی مقولات هنری و معارف فقهی به آن‌هاست.
رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی خاطرنشان کرد: موضوع شناسی هنر، روش‌شناسی هنر، قواعد فقهی ی هنر و دایر کردن کرسی‌های فقه هنر از دیگر بایسته‌های فقه هنر است.
وی در ادامه گفت: تأسیس مراکز تخصصی که معطوف به فلسفه و منطق فقه هنر و رشته‌های فقه‌های مضاف به انواع هنرها هستند و همچنین تأسیس مراکز تحقیقاتی ممحض در مطالعه فقه هنر و معارف مقدماتی آن جزو ارکان فقه هنر است.
استاد رشاد درباره انواع هنر ازنظر منبع صادره تصریح کرد: باید علل اربعه‌ای که یک موضوع را می‌سازند قابل‌فهم باشند، پس باید بدانیم هنر چیست؟ زیرا آنگاه‌که این عنصر به الهام رحمانی شکل می‌گیرد هنر قدسی و سماوی شکل می‌گیرد و زمانی که به الهام شیطانی شکل می‌گیرد هنر شهوی است.
آیت الله فاضل لنکرانی؛رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) از دیگر سخنرانان این همایش با بیان این که امروز هنر به عنوان ضرورت جامعه بشری مطرح است، گفت: فقه هنر در تقسیم فقهی جزو اقسام فقه اجتماعی است و نکته مهمی که یک فقیه باید به آن توجه کند، به کارگیری ملاک های فقه در فقه اجتماعی است.
وی با بیان اینکه امروز هنر به عنوان ضرورت جامعه بشری مطرح است، اظهار داشت: فقه هنر در تقسیم فقهی جزو اقسام فقه اجتماعی است و نکته مهمی که یک فقیه باید به آن توجه کند، به کارگیری ملاک های فقه در فقه اجتماعی است.
این استاد حوزه با اشاره به بیانات رهبر معظم انقلاب که فرمودند: فقیه نباید تحت تاثیر جو قرار گیرد، تصریح کرد: شارع وقتی مشاهده می کند که دایره فساد بیش از حد است و عناوین کلی مورد نظر می باشد، باید به عناوین مادون توجه کنند.
رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) در پایان ابراز داشت: با مراجعه به این موضوع، می یابیم که فقها از این مسئله به عنوان «تشبیه» یاد کرده اند.
در ادامه این همایش آیت الله ابوالقاسم علیدوست عضو هیات علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و دبیر علمی همایش نیز طی سخنانی با بیان این که تعینات هنر به خوشنویسی و موسیقی ختم نمی شود، تصریح کرد: اسلام با هنر آغاز می شود، با هنر به حیات خود ادامه می دهد و با هنر به انجام می رسد و حتی عینیت یافتن هنر را در حکومت امام عصر(عج) خواهیم دید.
آیت الله علیدوست خاطر نشان کرد: حوزه علمیه دارای ظرفیت خوبی است، ولی نادیده گرفته می شود و با وجود صدها نیروی فاضل جوان، می تواند کارهای مهمی انجام دهند، ولی البته آسیب های مختلفی هم وجود دارد.
وی در ادامه گفت: حجاب محاصرت و احساس دیر به دنیا آمدن؛ از آسیب های ظرفیت حوزه است، زیرا عده ای گمان می کنند محال است در عرصه ای کاری نشده باشد و بتوان کار جدیدی انجام داد.
استاد حوزه تصریح کرد: علاقه به کارهای تکراری و پوییدن راه های طی شده و دور شدن از صحنه جذب به سبب قبول هنجارهای شریعت از دیگر آسیب ها در این مسیر است.
آیت الله علیدوست در ارتباط با اقدامات حوزه در زمینه هنر گفت: تاسیس مدرسه اسلامی هنر یکی از اقدامات مهم در زمینه هنر حوزه بود و توجه مقام معظم رهبری و مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) به این امر و برگزاری همایش بزرگی با مقالات بسیار پر بار نشان دهنده توفیق این مسئله در حوزه است.
وی افزود: سیاست ما در برگزاری همایش ملی، حفظ هنجارهای فقهی و نوآوری است، زیرا هنر شرعی و متعهد، نیاز انسان است و بشر امروز از هنر غیر شرعی و مبتذل خسته شده است و با همکاری یکدیگر می توانیم از ظرفیت های تراث اسلامی استفاده کنیم.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم تاکید کرد: تصمیم این همایش بر چاپ مقالات به صورت کتاب است و هر کسی که بخواهد بخشی از کتاب را مورد نقد قرار دهد از سوی مسئولین همایش زمینه این کار فراهم می گردد.
همایش ملی فقه و هنر با حضور اساتید و فضلای حوزه علمیه قم چهارشنبه ۲۳ دی در دو نوبت صبح و عصر در سالن غدیر مرکز همایش‌های دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم به همت مدرسه اسلامی هنر و با حمایت شورای فرهنگ عمومی کشور برگزار شد.
از میان مقاله های رسیده و سفارشی برای این همایش ۲۰ مقاله به عنوان برگزیده انتخاب شده است که به صورت مجموعه کتاب منتشر و در اختیار علاقه مندان و پژوهشگران قرار می گیرد. قرائت بیانیه همایش درباره جمع بندی محتوا و افق های پیش رو پایان بخش این همایش بود.
