به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، در ابتدای این جلسه که همزمان با برگزاری بیست و هفتمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران و با حضور علاقمندان به کتاب برپا شد، حجت الاسلام و المسلمین فاضل حسامی عضو شورای علمی گروه اجتماعی دانشنامه فاطمی(س) در سخنانی ضمن معرفی فعالیت‌های علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و هم‌چنین گزارشی از روند شکل‌گیری دانشنامه فاطمی(س) گفت: قبل از پیروزی انقلاب اسلامی به علت هجمه‌ای که به جایگاه زن در اسلامی می‌شد، شهید استاد مطهری کتاب جایگاه زن در اسلام را نوشت. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی این هجمه سنگین‌تر و وسیع‌تر شد. شورای علمی بر خود وظیفه دید تا این دانشنامه و علی‌الخصوص مباحث زن و خانواده را به عنوان ملحقات دانشنامه را تولید کند تا زنان ما بتوانند حضرت فاطمه زهرا(س) را اسوه خود قرار دهند.
وی در بخش دیگری از سخنان خود گفت: در این دانشنامه دو دسته کلی موضوعات مطرح بود. اول موضوعاتی که اختصاص به شخصیت، جایگاه، سیره و… حضرت زهرا(س) داشت و دوم موضوعاتی که به تناسب شخصیت ایشان به موضوع زن و خانواده در فقه، حقوق و اجتماع می‌پرداخت.
عضو هیات علمی پژوهشکده دانشنامه‌نگاری ادامه داد: مقالات دانشنامه‌ای با سایر انواع مقالات تفاوت اساسی دارد. یک نویسنده مقاله دانشنامه‌ای باید تمامی منابع مرتبط با موضوع مقاله را بخواند و سپس در یک سیر تاریخی به موضوع نگاه کند و در نهایت تمام عصاره همه منابع را به صورت فشرده در یک مقاله کوتاه به صورت منظم، تاریخ‌مند، علمی و هدفمند بیاورد. در این مقاله باید تمامی نظرات حنی نظرات مخالف و منتقد نیز دیده شود.
حجت الاسلام و المسلمین حسامی در پایان صحبت‌های خود تاکید کرد: اگر دانشنامه‌ای در موضوعی تولید شود، اگر کامل و جامع باشد و تمام موضوعات آن حوزه را در برگیرد دیگر کسی به تولید دانشنامه در مورد آن موضوع روی نمی‌آورد. به گفته مراجع معظمی که این دانشنامه خدمت آن حضرات تقدیم شد، این دانشنامه در موضوع فاطمی(س) کامل و جامع است.
در ادامه این جلسه حجت الاسلام و المسلمین اکبر زراعتیان مدیر علمی فنی پژوهشکده دانشنامه‌نگاری پژوهشگاه در سخنانی ضمن گرامیداشت ایام شهادت امام هادی(ع)، گفت: دانشنامه‌ها که جایگاه ویژه‌ایی در بین اهل علم باز کردند در اصل ابزاری برای گزارش علوم با زبانی رسا و گویا هستند. ما در این حوزه با دو نوع دانشنامه مواجه هستیم. نوع اول دانشنامه های آزاد یا مطلق هستند مانند دانشنامه جهان اسلام یا دایره‌المعارف بزرگ اسلامی که گستره عظیمی از مطالب و حوزه‌های مختلفی را در بر بگیرد.
وی ادامه داد: اما نوع دومی از دانشنامه‌ها هستند که مربوط به موضوع یا شخص خاصی هستند که گزارشاتی در مورد آن موضوع خاص و حواشی آن، در این دانشنامه‌ها نگارش می‌شود. دانشنامه فاطمی(س) نیز در این نوع از دانشنامه‌ها می‌گنجد که بر محوریت فرد خاصی نگارش شده است.
حجت الاسلام زراعتیان در مورد خصوصیات یک دانشنامه مطلوب نیز گفت: مهم‌ترین خصوصیت یک مقاله دانشنامه‌ایی جامعیت آن است. نویسنده باید در موضوع خاص مورد تحقیق خود باید تمام آرا و نظریات را در مورد آن موضوع از ابتدا تا امروز را گزارش کند. این جامعیت باعث می‌شود مقالات دانشنامه‌ای به یک مرجع علمی تبدیل شود.
وی ادامه داد: زبان نگارش مقالات دانشنامه‌ای، گزارش است. نویسنده گزارشگر مطالب است. البته این بدان معنا نیست که نویسنده نباید نظر دهد؛ در نگارش مقاله دانشنامه‌ای نویسنده نوآوری داشته باشد باید در خلال مطالب گزارشی خود بگوید.
وی افزود: به علت این که ما در دانشنامه تکرار مطالب را نداریم در دانشنامه ما از نقل قول مستقیم پرهیز می‌کنیم. به همین خاطر مضمون روایات و… نوشته می‌شود نه اصل روایات.
مدیر علمی فنی پژوهشکده دانشنامه‌نگاری گفت: و نکته آخر این که هیچ مطلبی در دانشنامه بدون استناد پذیرفته نیست. تمام مقالات باید با الویت به استناد به اسناد اصلی و دست اول نگارش شود و در صورت نبود دسترسی به اسناد دست اول باید به اسناد دست دوم استناد شود.
حجت الاسلام و المسلمین زراعتیان در پایان صحبت‌های خود گفت: یکی از نکاتی که باید در اینجا خدمت شما عرض کنم این است که مقالات این دانشنامه در ابتدا به صورت علمی پژوهشی نوشته شد که با سختی فراوان تبدیل به مقالات دانشنامه‌ایی با در نظر گرفتن موارد بالا و سایر مواردی چون روان‌نویسی، شد. امیدوارم این خدمت ناچیز مورد قبول ساحت مقدس حضرت فاطمه(س) قرار گیرد.
