در این مراسم، ابتدا پیام تصویری حضرت آیت الله العظمی ناصر مکارم شیرازی(دامت برکاته) پخش شد و سپس اساتید معظم حوزه و دانشگاه حضرات آقایان آیت‌الله رضا استادی، آیت‌الله علی‌اکبر رشاد، حجت‌الاسلام والمسلمین ابوالقاسم مقیمی حاجی و سرکار خانم دکتر فریبا علاسوند سخنرانی کردند. سپس حضرت آیت الله العظمی حسین نوری همدانی(دامت برکاته) به افاضه پرداختند و در بخش پایانی این آیین، دانشنامه فاطمی (در شش مجلّد) به دست معظم له رونمایی شد.
حضرت آیت‌الله العظمی ناصر مکارم شیرازی در پیام تصویری خطاب به فرهیختگان حاضر در آیین رونمایی فرمودند: دانشنامه فاطمی در نوع خود کم‌نظیر یا تحقیقاً بی‌نظیر است.
این مرجع معظم تقلید، ضمن اشاره به جایگاه والای حضرت فاطمه زهرا(س) نزد پیامبر اعظم(ص) و مقامات بی‌نظیر و در عین حال مظلومیت ایشان در بین مسلمانان و لزوم انجام تحقیقات گسترده درباره شخصیت و سیره ایشان، مجموعه دانشنامه فاطمی را کار بسیار مهمی معرفی کردند و آن را کاری تاریخی دانستندکه باید از گردآورندگان آن تشکر کرد.
ایشان در بیان ویژگی‌ها و امتیازات این اثر افزودند: امتیاز اول این دانشنامه تتبع گسترده ای است که در این کتاب انجام شده است، زیرا در آن به منابع بسیار زیادی مراجعه شده و می توان گفت منبعی نبوده که مولفان آن به آن سر نزده اند و از آن استفاده نکرده اند. امتیاز دوم، همکاری بسیار گسترده دانشمندان، فضلا و علما در این دانشنامه است و کار هر چه گروهی باشد، عظمتش بیشتر و خطایش کمتر است.
حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی در ادامه بیانات خود فرمودند: امتیاز سوم این دانشنامه، ادبیات حاکم بر آن است. ادبیات سنجیده، حساب شده، محققانه، عالمانه و به دور از طغیان قلم بر این کتاب حاکم است. برای نمونه، بحثی که در مورد حضرت محسن(ع) در این دانشنامه ملاحظه می شود، بسیار محققانه و جامع است و این امر نشان میدهد حق را در این کتاب ادا کرده‌اند. امتیاز چهارم، نظام خاص حاکم بر کتاب است. جلد اول این کتاب شامل شرح زندگانی حضرت زهرا(س) است. جلد دوم شامل مفاخر، فضایل، مقامات و دیدگاه‌هایی است که اهل بیت(ع) و قرآن کریم در مورد ایشان داشته‌اند و جلد سوم این مجموعه شامل احادیث، خطبه‌ها، دعاها و سخنان حضرت فاطمه(س)است و در سه جلد دیگر، مباحث مربوط به زن، راه و رسم اسلامی درباره آنان، وظایف و حقوق آنان مورد بررسی قرار گرفته است که می‌توان نتیجه گرفت که نظام بسیار اصولی و خاصی بر این کتب حاکم است.
ایشان در پایان بیانات خود، تولید و انتشار دانشنامه فاطمی را به جامعه اسلامی و همه کسانی که در این راه زحمت کشیده اند، تبریک گفتند.
در ادامه آیین رونمایی دانشنامه فاطمی، آیت الله علی‌اکبر رشاد رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و سرپرست این دانشنامه، ضمن اشاره به این مطلب که بسیاری از مسائل اساسی مکتب تشیع از قبیل مسائل وحی، نبوت و معارف الهی از طریق دانشنامه نویسی مورد تحریف قرار گرفته است و لذا باید به امر دانشنامه‌نگاری توجه ویژه داشت، از دانشنامه نگاری به عنوان علمی خاص یاد کرد و افزود: توجه به دانشنامه تحت عنوان موسوعه در بین علمای سلف کم نبوده است و بین علما به این مساله اهمیت زیادی داده می‌شده است.
او با اشاره به اینکه فن دانشنامه نویسی در روزگار ما متحول شده و جهات زیادی در قالب دانشنامه نگاری لحاظ شده است که آن را از دیگر تالیفات متمایز می‌کند، اظهار داشت: امروز فن دانشنامه نویسی ابزار سوء استفاده برخی شده و در اقصی نقاط عالم جریان های مختلفی از این شیوه برای القای مطالب غلط و ترویج مدعیات خود سود می‌جویند. برخی فرق و نحله‌های ضالّه در روزگار ما با جدیت به این مسأله روی آورده‌اند و در قالب دانشنامه نگاری تعابیر غلط و ناصواب خود را ترویج می‌کنند و این عمل تا جایی پیش رفته است که در یک دانشگاه غربی جمع قابل توجهی از دانشمندان مسیحی و یهودی جمع شده و با عنوان دائره المعارف قرآن، مجموعه ای را تدوین کرده و در خلال مقالات مندرج در آن، مطالب انحرافی فراوانی را القا می کنند.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی در ادامه، با تأکید بر اینکه حوزه علمیه باید اهتمام ویژه‌ای به مسأله دانشنامه نویسی داشته باشد، افزود: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با توجه به این مسأله از حدود چهارده سال پش اهتمام ویژه‌ای به امر دانشنامه نویسی کرده است.
او با بیان اینکه جریان تولید دانشنامه های دینی خط تولید مستقل و خاصی است، یادآور شد: نخستین اثری که از سوی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی تولید شد دانشنامه امام علی(ع) بود و کار تولید این دانشنامه در سال مزین به نام حضرت علی(ع) صورت گرفت و سپس این دانشنامه به محضر مقام معظم رهبری و برخی از مراجع عظام تقلید ارائه شد و ایشان پیشنهاد دادند که چنین تحقیقی راجع به حضرت زهرا(س) نیز صورت بگیرد و امروز پس از ۱۰سال این اثر فاخر به نام دانشنامه فاطمی چاپ شده است.
رییس شورای حوزه های علمیه استان تهران در ادامه ضمن اشاره به استمرار روند دانشنامه نگاری در پژوهشگاه گفت: دو دانشنامه قرآن شناسی و دانشنامه نبوی(ص) در پژوهشگاه در حال نگارش است و امید است در آینده منتشر شوند و این روند در مورد دیگر ائمه اطهار(علیهم السلام) تا حضرت ولی عصر(عج) ادامه پیدا کند.
آیت الله رشاد انتهای سخنان خود با بیان اینکه در تولید دانشنامه فاطمی از ۱۱۷ مدخل علمی استفاده شده است، ابراز داشت: در پژوهشگاه،در تولید هر دانشنامه ۴۰ مرحله لحاظ می‌شود و این دانشنامه با همکاری ۹۸ محقق و حدود ۴۰ ویراستار علمی کار خود را به سرانجام رسانده است. وی همچنین از مجموعه پدیدآورندگان این دانشنامه تقدیر و تشکر کرد.
در ادامه آیین رونمایی از دانشنامه فاطمی، خانم دکتر فریبا علاسوند عضو شورای علمی دانشنامه فاطمی، ضمن اشاره به این مطلب که حضرت زهرا(س) تنها شخصیت زن در عالم است که در مقام همسر، مادر و دختر الگو بوده است و لذا برترین نماد زنان عالم است، بیان داشت: حضرت زهرا(س) در روابط خانوادگی تمام زوایای زندگی را رعایت کرده و شأن همسر و فرزندان را در زندگی حفظ می‌کردند.
عضو شورای فرهنگی اجتماعی زنان، در ادامه عنوان کرد: امروز زنان در عرصه‌های مختلف فعالیت و حضور دارند و نخستین عرصه، عرصه عبودیت نسبت به خداوند است.
خانم دکتر علاسوند در پایان سخنان خود گفت: سه جلد پایانی دانشنامه فاطمی اختصاص به زن و حقوق زنان دارد و در آن، ضمن این که شخصیت حضرت زهرا(س) معرفی شده، بخش بزرگی از رفتار وسیره و سبک زندگی ایشان نیز نمایانده شده است.
حجت الاسلام والمسلمین ابوالقاسم مقیمی حاجی رئیس پژوهشکده دانشنامه نگاری دینی پژوهشگاه و معاون علمی دانشنامه فاطمی، سخنران بعدی آیین رونمایی از این دانشنامه بود. وی در تبیین خصوصیات این دانشنامه گفت: دانشنامه فاطمی نگاهی جامع و تاریخ مند به زندگی حضرت زهرا دارد و تمام مدخل‌ها و مراحل فنی آن زیرنظر شورای علمی به دقت مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته است. این دانشنامه طی یک دهه گذشته به سامان رسیده است و اجرای آن از سال ۸۱ با تلاش جمعی از فرهیختگان برای تدوین نظام علمی این دانشنامه، آغاز شد.
آقای مقیمی در ادامه افزود: برای تدوین این دانشنامه چهار گروه تاریخ و سیره، حکمت، زن و خانواده در دو حلقه مباحث حقوقی و مباحث اجتماعی تشکیل شدند. در این دانشنامه، ابعاد مختلف زندگی حضرت از تولد تا شهادت و مناقب ایشان چون علم، محدثه بودن، فضائل، عصمت، مقام اخروی، اسما و صفات ایشان برای الگوگیری در دنیای امروز مورد توجه قرار گرفته است.
وی همچنین اظهار داشت: آنچه در دوره معاصر برای بانوان باید مطرح باشد، سبک زندگی فاطمی است و در این دانشنامه، سیره همسرداری تا سیره خانه داری، سیره تربیت فرزند، سیره سیاسی- اجتماعی و همراهی آن حضرت با ولایت و حفظ اسلام بسیار مورد توجه قرار گرفته است، ضمن این که ابعاد مختلف مرجعیت علمی حضرت زهرا(س)، سیره اجتماعی، فرهنگی و سیاسی ایشان، ادعیه، احادیث، اشعار و خطبه ها و معارف عملی و نظری برگرفته از تراث علمی به جا مانده از آن حضرت از مواردی است که در مقالات دانشنامه فاطمی به آن پرداخته شده است.
آقای مقیمی از همکاری ۲۵۰ نفر در مراحل علمی تولید شش جلد این دانشنامه خبر داد و افزود: ۹۸ محقق در نگارش مقالات، ۱۰۵ نفر در ارزیابی علمی در مراحل مختلف، ۴۰ ویراستار علمی و حدود ۲۰ نفر در شوراهای علمی این دانشنامه و نیز شورای علمی دیگر گروه های پژوهشگاه ما را در این مسیر همراهی کردند. ایشان با ذکر نام همکارانی که در اتمام و به سامان دادن این دانشنامه نقش زیادی داشته اند، به ویژه دیگر معاون علمی این دانشنامه و رئیس سابق پژوهشکده دانشنامه نگاری دینی حجت الاسلام والمسلمین عبدالکریم بهجت‌پور و دیگر همکاران در معاونت های پژوهشگاه و عوامل مختلف پژوهشکده دانشنامه نگاری دینی، از زحمات آنان قدردانی نمود.
در ادامه آیین رونمایی از دانشنامه فاطمی، آیت الله رضا استادی عضو شورای علمی دانشنامه فاطمی و دبیر شورای عالی حوزه های علمیه کشور، ترجمه دانشنامه‌ها را یکی از بهترین راههای ترویج سیره اهل بیت(ع) معرفی کرد و تدوین و ترجمه دانشنامه ها به زبانهای زنده دنیا را یکی از بهترین راههای معرفی و ترویج سیره اهل بیت(ع) دانست.
وی ضمن تبریک فرا رسیدن سالروز ولادت حضرت زهرا(س) و جایگاه منحصر بفرد آن حضرت اظهار داشت: ما با تنظیم این کتاب و دانشنامه تا حدی می‌توانیم بگوییم که فاطمی هستیم و همه کسانی که در این مسیر تلاش کرده‌اند امید است که مورد توجه آن حضرت قرار گیرند.
وی با اشاره به گسترش فنّ دانشنامه نگاری در عصر کنونی عنوان کرد: کسانی که اهل کتاب خواندن هستند می‌دانند یکی از کتاب‌هایی که زود مورد توجه قرار می‌گیرد، دانشنامه‌ها است و تدوین و ترجمه دانشنامه ها به زبانهای زنده دنیا یکی از بهترین راههای معرفی و ترویج سیره اهل بیت(ع) است.
آیت الله استادی همچنین مهم‌ترین ویژگی دانشنامه نویسی را حرکتی به سمت تکمیل دانست و افزود: دانشنامه‌ها با گذشت زمان تکمیل‌تر می‌شود و مطمئناً کسانی که این دانشنامه را مطالعه کنند، نظراتی دارند که باید با کمال میل از آنها استقبال و در تکمیل آن استفاده شود. وی در انتها یادآور شد که در این دانشنامه نیز برخی ایرادات و اشتباهات از قبیل نبود نمایه در سه جلد پایانی و گاه ارجاع به منابع دست دوّم وجود دارد که باید در چاپ‌های بعدی رفع شود.
در انتهای آیین رونمایی از دانشنامه فاطمی، حضرت آیت الله العظمی حسین نوری همدانی با حضور در این آیین، به افاضه پرداختند.
ایشان با اشاره به فرا رسیدن سالروز میلاد حضرت زهرا(س) و امام خمینی(ره)، دانشنامه فاطمی را گامی برای احیای امر اهل بیت(ع) دانستند و فرمودند: دنیای پربحران امروز، تشنه معارف اهل بیت(ع) است و تشیع، مکتبی است که می‌تواند بشریت را از همه جهات نجات دهد. حضرت زهرا(س) نیز دارای شخصیتی ذو ابعاد هستند که می‌توان در مورد هر یک از ابعاد وجودی ایشان به تفصیل سخن گفت و از چند منظر می‌توان شخصیت ایشان را مورد بررسی قرار داد که یکی از آنها قرآن کریم است. روایات بسیاری از جمله در نهج‌البلاغه وجود دارند که از آن طریق هم می‌توان پی به وجود شخصیت فاطمه زهرا(س) برد.
حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی ادامه دادند: شخصیت والایی در احادیث اسلامی برای حضرت زهرا(س) ترسیم شده و علاوه بر این روایات تاریخی فراوانی هم در مورد ایشان وجود دارد که جایگاه رفیعشان را نشان میدهد. مقام حضرت زهرا(س) بسیار بالاست بنابراین ما در برابر اقیانوسی از عظمت و فضیلت قرار داریم و خطبه مشهور ایشان هم بسیار مهم بوده و یادآور خطبه‌های امیرالمومنین(ع) است.
این مرجع معظم تقلید، حضرت زهرا(س) را شهید راه امامت و ولایت دانستند و تاکید کردند: ایشان با قیام خود راه را به ما نشان دادند، ضمن اینکه بی‌نشان بودن قبر ایشان هم یکی از مظاهر مبارزه برای دفاع از حریم ولایت به شمار می‌رود و لذا سیره رفتاری و عملکردی این بانوی بزرگ باید از همه ابعاد مورد توجه بانوان جامعه ما قرار گیرد.
این مرجع معظم تقلید با بیان اینکه ائمه اطهار(ع) همواره بر احیای امر خود تاکید کرده‌اند، خاطرنشان کرد: می‌توان گفت حرکت همه اهل بیت(ع) دنباله جریان غدیر خم بوده است.
ایشان در بخش دیگری از سخنان خود به زمینه‌های خوبی که در دوران حاضر برای احیای امر اهل بیت(ع) فراهم شده اشاره کرد و گفت: دانشنامه فاطمی را به طور اجمالی مطالعه کردم و نظرم این است که این اثر با زحمت، دقت و حوصله فراوان نوشته شده و در حقیقت خدمتی ارزنده و قابل تقدیر به شمار می‌رود.
حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی با تاکید بر ترجمه دانشنامه فاطمی به زبانهای زنده دنیا عنوان داشتند: از این طریق می‌توانیم مکتب اهل بیت(ع) را به جهانیان معرفی کنیم.
در ادامه آیین رونمایی از دانشنامه فاطمی، با حضور حضرت آیت الله العظمی حسین نوری همدانی و آیت الله علی اکبر رشاد، به نمایندگی از همه دست‌اندرکاران تالیف این دانشنامه، از خدمات آقایان حجج اسلام محمدهادی یوسفی غروی عضو شورای علمی دانشنامه، عبدالکریم بهجت پور و ابوالقاسم مقیمی حاجی معاونان علمی دانشنامه، اکبر زراعتیان مدیر علمی فنی پژوهشکده دانشنامه نگاری پژوهشگاه و آقای محمدرضا محمدی معاون خدمات علمی پژوهشکده دانشنامه نگاری پژوهشگاه، تقدیر به عمل آمد.
در انتهای این آیین، به دست مبارک حضرت آیت الله العظمی حسین نوری همدانی از اثر فاخر دانشنامه فاطمی در شش جلد، رونمایی شد.
