فهم اصطلاح «پیشگیرى از جرم»، منوط به تبیین مفهومىِ دو واژه «پیشگیرى» و «جرم» است. جرم در مفهوم موسع آن عبارت از فعل یا ترک فعلى است که به نظم اجتماعى آسیب مى رساند و جامعه در برابر آن واکنش نشان مى دهد. پیشگیرى نیز عبارت از هر عملى است که امکان وقوع اعمال جنایى را دشوار کند یا احتمال آن را کاهش دهد. در سخنان على(ع)نیز مفاهیمى با واژه هاى گوناگون، درباره جرم و پیشگیرى از آن وجود دارد. پیشگیرى از بزه کارى اطفال و نوجوانان، پیشگیرى عمومى، پیشگیرى انفعالى و پیشگیرى وضعى، از انواع پیشگیرى از جرم به شمار مى آیند.
رویکردهاى حاکم بر پیشگیرى از جرم نیز گوناگونند. رویکردهاى مجرم محور، بزه دیده محور، محیطمحور و اجتماع محور، پاره اى از این رویکردها شمرده مى شوند. در دیدگاه على(ع)پیشگیرى از جرم اهمیت و ضرورت دارد و وظیفه همگان، به ویژه حکومت، محسوب مى شود. اصل مشروعیت روش هاى پیشگیرى از جرم نیز قاعده اى اساسى در آموزه هاى على(ع)است.
دین و دیندارى، نقشى اساسى در پیشگیرى از جرم دارد و لزوم توجه به آن از خطوط بنیادین هر شیوه پیشگیرى شمرده مى شود. ضرورت استفاده از تجربه ها و رهیافت هاى علمى و نیز لزوم رعایت حقوق و آزادى هاى مشروع آحاد جامعه، از عناصر مهم دیدگاه على(ع)در این زمینه است. البته پیشگیرى از جرم وظیفه اى همگانى است که در سه ساحت اقدامات حکومتى، وظیفه اجتماع و مسئولیت افراد مجرم و بزه دیده، آشکار مى شود. همه جانبه نگرى نیز اصل دیگرى است که از سخنان على(ع)در زمینه پیشگیرى از جرم دریافته مى شود. اولویت ها و روش هاى پیشگیرى از جرم در دیدگاه على(ع)، گوناگون است. اجراى عدالت، مبارزه با نادانى و کوشش براى ترویج اخلاق در جامعه، از جمله آن اولویت ها است. همچنین رفع نیازهاى اساسى افراد، مانند نیازهاى معیشتى، پرداخت حقوق کافى به کارگزاران، اصلاح نظام مالیاتى و توجه به محرومان، مى تواند زمینه هاى مؤثر پیشگیرى از جرم به شمار آید. حفظ کرامت و منزلت انسان ها، گسترش فضاى دینى، مانند خداباورى، مرگ باورى و التزام به احکام دینى، بهینه سازى فرآیند جامعه پذیرى و تصحیح ارتباطات اجتماعى با شیوه ها و ابزارهاى گوناگون، پاره اى دیگر از روش هاى پیشگیرى از جرم در دیدگاه على(ع)به شمار مى آیند. بازرسى و نظارت دقیق بر کار مجریان و ارائه آموزش ها و توصیه هاى همگانى براى پرهیز از ارتکاب جرم، شیوه اى از پیشگیرى است که در سخنان على(ع)به چشم مى آید. در مجموع، دین محورى اساسى ترین شاخصه آموزه هاى علوى در زمینه پیشگیرى از جرم است.
