فهم اصطلاح «پيشگيرى از جرم»، منوط به تبيين مفهومىِ دو واژه «پيشگيرى» و «جرم» است. جرم در مفهوم موسع آن عبارت از فعل يا ترك فعلى است كه به نظم اجتماعى آسيب مى رساند و جامعه در برابر آن واكنش نشان مى دهد. پيشگيرى نيز عبارت از هر عملى است كه امكان وقوع اعمال جنايى را دشوار كند يا احتمال آن را كاهش دهد. در سخنان على(ع)نيز مفاهيمى با واژه هاى گوناگون، درباره جرم و پيشگيرى از آن وجود دارد. پيشگيرى از بزه كارى اطفال و نوجوانان، پيشگيرى عمومى، پيشگيرى انفعالى و پيشگيرى وضعى، از انواع پيشگيرى از جرم به شمار مى آيند.
رويكردهاى حاكم بر پيشگيرى از جرم نيز گوناگونند. رويكردهاى مجرم محور، بزه ديده محور، محيطمحور و اجتماع محور، پاره اى از اين رويكردها شمرده مى شوند. در ديدگاه على(ع)پيشگيرى از جرم اهميت و ضرورت دارد و وظيفه همگان، به ويژه حكومت، محسوب مى شود. اصل مشروعيت روش هاى پيشگيرى از جرم نيز قاعده اى اساسى در آموزه هاى على(ع)است.
دين و ديندارى، نقشى اساسى در پيشگيرى از جرم دارد و لزوم توجه به آن از خطوط بنيادين هر شيوه پيشگيرى شمرده مى شود. ضرورت استفاده از تجربه ها و رهيافت هاى علمى و نيز لزوم رعايت حقوق و آزادى هاى مشروع آحاد جامعه، از عناصر مهم ديدگاه على(ع)در اين زمينه است. البته پيشگيرى از جرم وظيفه اى همگانى است كه در سه ساحت اقدامات حكومتى، وظيفه اجتماع و مسئوليت افراد مجرم و بزه ديده، آشكار مى شود. همه جانبه نگرى نيز اصل ديگرى است كه از سخنان على(ع)در زمينه پيشگيرى از جرم دريافته مى شود. اولويت ها و روش هاى پيشگيرى از جرم در ديدگاه على(ع)، گوناگون است. اجراى عدالت، مبارزه با نادانى و كوشش براى ترويج اخلاق در جامعه، از جمله آن اولويت ها است. همچنين رفع نيازهاى اساسى افراد، مانند نيازهاى معيشتى، پرداخت حقوق كافى به كارگزاران، اصلاح نظام مالياتى و توجه به محرومان، مى تواند زمينه هاى مؤثر پيشگيرى از جرم به شمار آيد. حفظ كرامت و منزلت انسان ها، گسترش فضاى دينى، مانند خداباورى، مرگ باورى و التزام به احكام دينى، بهينه سازى فرآيند جامعه پذيرى و تصحيح ارتباطات اجتماعى با شيوه ها و ابزارهاى گوناگون، پاره اى ديگر از روش هاى پيشگيرى از جرم در ديدگاه على(ع)به شمار مى آيند. بازرسى و نظارت دقيق بر كار مجريان و ارائه آموزش ها و توصيه هاى همگانى براى پرهيز از ارتكاب جرم، شيوه اى از پيشگيرى است كه در سخنان على(ع)به چشم مى آيد. در مجموع، دين محورى اساسى ترين شاخصه آموزه هاى علوى در زمينه پيشگيرى از جرم است.
