زنان همراه فاطمه (س)

در زندگی فاطمه(س) زنانی حضور داشتند که برخی از آنان وظیفه پرورش فاطمه(س) را بر عهده داشتند و برخی درس‌آموخته مکتب فاطمه(س) بوند. این زنان در بسیاری از تحولات تاریخی و سیاسی دوران رسول خدا(ص) و علی(ع) نقشی فعال داشتند. زنانی ازجمله:

۱. فضه نوبیه: فضه کنیزی بود که پیامبر(ص) او را به دخترش بخشیده بود. تربیت در خانه دختر رسول خدا(ص) از فضه شخصیتی ساخته بود که بیست سال، تنها با استفاده از آیات قرآن سخن می‌گفت. فضه در رویدادهای مهم خانه فاطمه(س) ازجمله نذر و روزه گرفتن برای رهایی حسن و حسین۸ از بیماری و هجوم به خانه حضرت از سوی خلیفه دوم، در کنار فاطمه(س) بود. فضه پس از شهادت فاطمه(س) نیز در خانه امیرمؤمنان(ع) بود، تا اینکه علی(ع) او را به ازدواج ابوثعلبه حبشی درآورد.

۲. اسماءبنت‌عمیس: اسماء از نخستین زنان و مسلمان بود و با شوهرش، جعفربن‌ابی‌طالب به حبشه و سپس به مدینه مهاجرت کرد. او از جعفر، سه پسر به نام‌های عبدالله، عون و محمد داشت. اسماء پس از جعفر با ابوبکر و سپس با علی(ع) ازدواج کرد و صاحب پسری به نام یحیی شد. خواهر او میمونه، همسر رسول خدا(ص) بود. اسماء از راویان روایات حضرت فاطمه(س) بود  و این نشان‌دهنده همراهی وی با دختر رسول خداست. بیشتر گزارش‌های صحیح درباره اسماء، مربوط به روزهای پایانی زندگی فاطمه(س) است. مانند اینکه اسماء برای فاطمه(س) تابوتی ساخت تا پس از فوت، حجم بدن او بر روی تخته نمایان نشود، یا اینکه اسماء و علی(ع) پیکر فاطمه(س) را غسل دادند. در زمان شهادت فاطمه(س) اسماء همسر خلیفه اول بود و برخی معتقدند که پررنگ کردن حضور اسماء در کنار فاطمه(س) ساختگی و برای تبرئه ابوبکر صورت گرفته است، ولی برخی حضور اسماءبنت‌عمیس در کنار فاطمه(س) را توجیه کرده‌اند (ارجاع به مقاله وصایای فاطمه(س)).

۳. ام‌ایمن: برکه کنیز عبدالله‌بن‌عبدالمطلب بود که به رسول خدا(ص) ارث رسید. کنیه او ام‌ایمن است که پس از درگذشت آمنه و عبدالمطلب، از محمد(ص) نگهداری می‌کرد. رسول خدا(ص) او را آزاد کرد و از زنان بهشتی خواند. ام‌ایمن از نخستین اسلام‌آورندگان بود و در جریان ازدواج علی(ع) و فاطمه(س) نقشی پررنگ داشت. او از شاهدان فدک بود (ارجاع به مقاله فدک) و خبر شهادت فاطمه(س) را به امیرمؤمنان رساند (ارجاع به مقاله شهادت فاطمه(س)). پس از شهادت فاطمه(س) ام‌ایمن از شدت ناراحتی، نتوانست حضور در مدینه را تحمل کند و آنجا را به قصد مکه ترک کرد.

۴. سلمی همسر ابورافع: سلمی از زنانی است که با رسول خدا(ص) بیعت کرد و در فتح خبیر، همراه پیامبر(ص) بود. او از ناقلان روایات فاطمه(س) و پیامبر(ص) است که در مقاطع گوناگون زندگی، در کنار فاطمه(س) بود. برخی منابع، سلمی را از غسل‌دهندگان فاطمه دانسته‌اند (ارجاع به شهادت فاطمه(س)).

۵. ام‌سلمه: نامش هند دختر ابوامیه‌بن‌مغیره بود، او ابتدا با هسمرش ابوسلمه به حبشه و سپس به مدینه مهاجرت کرد. پس از درگذشت ابوسلمه، به همسری پیامبر(ص) درآمد و در جنگ‌های خیبر، خندق، حنین، فتح مکه و صلح حدیبیه همراه رسول خدا(ص) بود. ام‌سلمه از دوست‌داران اهل‌بیت(ع) و راویان احادیث رسول خدا(ص) بود؛ روایاتی نظیر اینکه فاطمه(س) شبیه‌ترین انسان به پیامبر(ص) است و آنکه آیه تطهیر در شأن فاطمه(س) نازل شده است. ام‌سلمه در امور زنانه، فاطمه(س) را راهنمایی می‌کرد به حسنین(ع) محبت فراوان داشت. او در جریان سقیفه از امیرمؤمنان(ع) و در ماجرای فدک از حق فاطمه(س) دفاع کرد و به نفع فاطمه(س) گواهی داد. بنا بر وصیت فاطمه(س)، ام‌سلمه از کسانی بود که از شهادت حضرت باخبر شد. در آغاز خلافت امام‌علی(ع)، عایشه کوشید ام‌سلمه را به مخالفت با امیرمؤمنان(ع) وادارد که در این کار ناکام ماند. او امین و حافظ اسرار اهل‌بیت(ع) بود.

ام‌سلمه در اواخر سال ۶۱ هجری، پس از شنیدن خبر شهادت امام‌حسین(ع) از دنیا رفت.