امیرمؤمنان(ع) به عنوان همسر و هم‌کفو فاطمه(س) از آگاه‌ترین افراد به جایگاه فاطمه(س) است و به خوبی ابعاد وجود ایشان را توصیف کرده است:
علی(ع) که از کودکی در خانه پیامبر(ص) پرورش یافته بود، از نزدیک، شاهد رابطه عاطفی پدر و دختر بود. او حتی شاهد دفاع فاطمه(س) از پیامبر(ص) در خردسالی بود. امیرمؤمنان(ع) شاهد بی‌تابی فاطمه(س) در واپسین لحظه‌های عمر پیامبر(ص) بود. اندوه فاطمه(س) بر مزار پیامبر(ص) نیز توسط علی(ع) گزارش شده است. علی(ع) فاطمه(س) را سرور زنان بهشت می‌داند که وجود او بهشتی است و منشأ دانش فاطمه(س)، تکوّن نطفه او از میوه بهشتی است.
علی(ع) همسرش را دارای علم الهی می‌دانست که از اخبار گذشته و آینده آگاه بود. امیرمؤمنان(ع) نویسنده مصحفی بود که مضامین آن را جبرئیل برای فاطمه(س) بازگو کرده بود. همچنین امیرمؤمنان(ع) که خود شاهد نزول آیه تطهیر در عصمت فاطمه(س) و دیگر اهل‌بیت بود و در ماجرای فدک، با استناد به آیه تطهیر، بر عصمت فاطمه(س) تأکید کرد.
به گفته امیرمؤمنان(ع) ، فاطمه(س) از روز قیامت و رستاخیز در هراس بود و به‌شدت، نگران عریانی و رسوایی مردم در محشر بود تا آنکه پیامبر(ص) به نقل از جبرئیل به او بشارت داد که خدا به سبب حیای فاطمه(س) حُلّه‌هایی از نور بر او خواهد پوشاند.
بخشی دیگر از بیانات امیرمؤمنان(ع) راجع به نقش حضرت فاطمه(س) در درون خانه است.
سخنان امیرمؤمنان(ع) نشان‌دهنده اوج رضایت او از فاطمه(س) است. علی(ع)، فاطمه(س) را عزیزترین فرد خانواده و مایه مباهات خود می‌دانست. از نظر علی(ع)، دختر پیامبر(ص) دارای ویژگی‌هایی چون: اطاعت از همسر، مایه آرامش همسر، حیا و عفاف و صبر بر سختی‌ها بود. این ویژگی‌ها سبب شده بود که دختر رسول خدا(ص) به همسری نمونه برای امیرمؤمنان(ع) تبدیل شود.
پس از شهادت حضرت فاطمه(س) امیرمؤمنان(ع) بر مظلومیت همسرش تأکید کرد و رو به قبر رسول خدا(ص) از ایشان خواست که جویای حال دخترش شود، چرا که فاطمه(س) درددل‌های آتشینی داشت که آن را برای کس دیگری جز برای پیامبر(ص) نتوانست بیان کند.
