به گزارش اداره روابط عمومی و اطلاع‌رسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، کرسی علمی ترویجی با موضوع ”طراحی مدل وحدت آفرینی و وحدت سنجی در مسیر تمدن اسلامی (مدیریت تعارض)“ چهارشنبه ۲۶ خرداد ماه جاری توسط گروه مدیریت اسلامی پژوهشگاه با همکاری مرکز پژوهشی تمدن اسلامی و دین پژوهی پیامبر اعظم(ص) و انجمن مدیریت اسلامی حوزه علمیه قم به صورت مجازی تحت نرم افزار اسکایپ برگزار شد.
این کرسی علمی با حضور دکتر محمداسمعیل رستمی نیا به عنوان ارائه‌دهنده، حجت الاسلام دکتر سید جمال‌الدین میرمحمدی و دکتر وحید وثوقی راد به عنوان ناقد دنبال شد.
در ادامه چکیده‌ای از مطالب مطرح شده توسط دکتر رستمی نیا خدمتتان ارائه‌می گردد:
عمده ای از تجارب تاریخ، ثبت«پیروزی و موفقیت ها» و «شکست و ناکامی ها» است. در هر مقطع و یا در هر موضوعی اگر پیروزی و توفیقاتی به ثبت رسیده باشد، بزرگی و سرعت آن پیروزی قطعاً یادآور عامل اصلی وحدت و اجتماع متحد انسانی خواهد بود، اگر در شرایط برابر و حتی برخی برتری ها مصادیقی از شکست در تاریخ گزارش شده باشد سریعاً یکی از علل متصوره اولیه شکست و ناکامی‌ها برای هر قوم و ملتی اختلاف و تفرقه بین خود آنها به ذهن متبادر می شود. این تجربه تاریخ در نگاه به آینده و وصول به افق های بلند یادآور بهره از وحدت بوده و استفاده از این عامل را شدیداً مورد تاکید قرار می‌دهد. در نگرش دینی، قرآن فتوحات بزرگ را مرهون آن دانسته، با آیاتی چون و اعتصموا بحبل الله، پیروان را به وحدت رهنمون می شود.
انقلاب اسلامی نیز با تأسی به سیره و کلام معصومین علیهم السلام در تلاش برای ایجاد تمدن نوین اسلامی ناگزیر از بهره حداکثری از این عامل محوری و کانونی است. واضح است تمدنی با این تعریف و وسعت توسط یک یا چند نفر صورت نمی گیرد؛ بلکه ملل و اجتماع متحد انسانی با ویژگی های خاص را لازم دارد. تمام ویژگی و ارزش انسان و اجتماع انسانی به همین تمدن سازی است. اهمیت این کار اجتماعی از آنجا نمایان می شود که در کار اجتماعی، آثار و پیامد کار، حاصل جمع جبری کار افراد نیست، این ضرورت کار احتماعی و سیستمی را می رساند. تمام آرزوی انبیاء و اولیا الهی این بوده که جامعه آرمانی و امت واحده ای را بسازند، تا حاصل ضرب اعمال آنها تمدن مادی معنوی را رقم بزند. در مسیر وصول به این هدف شناخت دقیق از سطوح مختلف وحدت، اقدامات لازم در هر سطح، و فرایند منتهی به تمدن اسلامی ضروری است.
اوج آرمان و آرمان خواهی از انقلاب اسلامی، ساخت تمدن نوین اسلامیِ منتهی به تمدن موعود مهدوی است. در فرایند حصول آرمان‌های فوق باید از ادواری(مثل فرایند پنجگانه فرایند تحقق انقلاب اسلامی) گذر کرد که در هر دوره فعالیت و اقداماتی ضرورت داشته، و در اجرا فعالیت و اقدامات و تحقق هر کدام موانعی متصور است. از جمله لوازم به دست آوردن موفقیت در این مسیر برخورداری از عامل مهم و قدرت آفرین«وحدت» در مؤلفه های مختلف فرهنگی، اجتماعی و سیاسی است. وحدت با موانع و چالش های مختلفی مواجه بوده که با شدت کاستی آن اجتماع انسانی به سمت متضاد و مخرب آن که تفرقه و اختلاف است منحرف شده، و ناچار به پذیرش خسارت جبران ناپذیری از این پدیده شوم می شود. منابع اسلامی و سیره انبیاء و ائمه معصومین علیهم السلام مشحون از مذمت رذیله تفرقه است. برای طی شدن فرایند به سوی آرمان ها با مضامین جزیی و کلی چون؛ استفاده بهینه از سرمایه اجتماعی، توسعه و پیشرفت، تحقق الگوی ایرانی اسلامی، تحقق تمدن نوین اسلامی و تمدن موعود مهدوی مواجه هستیم، که همگی این مضامین جزیی و کلی جز از طریق وحدت حصول و وصول شدنی نیست، با همین عبارت کوتاه روشن می شود که تحصیل آرمان ها صرفاً از طریق وحدت میسور بوده و باید سهم وحدت و سطح آن برای تحقق هر مرحله از دوران آرمانی مشخص شود. منظور از سطوح وحدت در این نوشتار سطوح چهارگانه استنباط شده از فرمایشات امام(ره) است که در چهار سطح کلان؛ «وحدت ملی»،« اتحاد با کشورهای اسلامی»،«وحدت با محرومین و مستضعفین غیر الهیون» و «وحدت با ملل جهان» تعریف می شود.
وحدت و اجتماع بر گرد محور دین و پیشوای دادگر در اسلام اهمیت ویژه‌ای دارد، حتی نماز که نماد عبادت است ترجیحاً یا لزوماً به جماعت گزارده می شود، چنان که نماز عید فطر و قربان(در عصر غیبت) و نمازهای واجب یومیه ترجیحاً و نماز جمعه لزوماً به جماعت گزارده می شوند. قرآن می فرماید: به ریسمان خدا چنگ بزنید و پراکنده نشوید.
رسول خدا صلّی الله علیه و آله وسلّم فرمود: شیطان، گرگ انسان است، چنان که گرگ همواره گوسفندان وامانده و دور افتاده از گلّه را می درد، پس، از دسته بندی های(سیاسی و فرقه ای) بپرهیزید و بر شما باد به شرکت در مجالس عمومی و حضور در مساجد.
در جای دیگر فرمود: وحدت سیاسی بر محور پیشوای عادل نعمتی است که هیچ کس ارزش آن را نمی داند، بنابراین جدایی از گروه مومنان نه تنها عامل تقرّب نیست، بلکه عامل گرفتاری به دست شیطان است. کتاب مفاتیح الحیاه (آیه الله جوادی آملی)،صفحه ۴۵۰و۴۵۱.
فرهنگ محور بودن؛ زیربنای هر توسعه ای فرهنگ است. فرهنگ نگاه انسان به پدیده ها را می سازد و در واقع خود تمدن در تعریف بسیاری از دانشمندان علوم انسانی، شق و وجه مادی فرهنگ را تشکیل می دهد. تا زمانی که نگاه فرهنگی یک جامعه همسو و تعالی بخش نباشد، تمدنی نیز در آن اتفاق نخواهد افتاد.
احیای تمدن نوین اسلامی نیازمند نهادینه سازی فرهنگ تمدن ساز است، همان اتفاقی که بعد از رنسانس در غرب اتفاق افتاد و پیشتر از آن پیامبر اعظم(ص) برای بنیاد تمدن بزرگ اسلامی، فرهنگ امت مسلمان را تغییر داد و همسو کرد. در واقع آموزه های رسول گرامی اسلام(ص) باعث ایجاد یک تفکر و اندیشه جدیدی شد که نتیجه آن شکل گیری یکی از بزرگترین تمدن های بشری بر اساس آموزه های وحیانی بود. بنابراین باید دانست که هم براساس تجربیات تاریخی و همچنین با لحاظ یافته های دانش بشری در حوزه های انسانی، تأکید بر این نکته ضرورت تام دارد که فرهنگ زیر بنای اصلی احیای تمدن اسلامی است و در این ارتباط جمله معروف حضرت امام خمینی (ره) که فرهنگ را عامل خوشبختی و بدبختی ملت ها بر شمرده اند، کاملاً عمق نگرش آن بزرگوار به فرهنگ را نشان می دهد.
ایمان مشترک تمام مسلمانان جهان به خداوند و رسالت نبی مکرم اسلام (ص) و پایبندی به آموزه های قرآن مجید از اصلی ترین اصول تمدن ساز اسلامی می باشد که تقویت آن ها به تحکیم و تثبیت تمدن یکپارچه اسلامی می انجامد.
وحدت و تمدن نوین اسلامی دو مولفه لازم و ملزوم برای امت واحده اسلامی محسوب شده و ضمن کمک متقابل به هم، این نکته عقلی به صراحت قابل پذیرش است، برای فرایند تحقق اهداف انقلاب اسلامی و وصول به مراتب عالیه آرمان آن با از قابلیت های موجود در سطوح کلان وحدت بهره جست که الگوی زیر و تشریح ذیل آن متضمن این معناست.
تشریح الگو
- عبارت؛ «چه چیزی را ، چه کسی، کجا، چه زمانی، چگونه و چرا باید انجام می داد و یا انجام نمی داد؟» وضع موجود و عبارت؛ چه چیزی را ، چه کسی، کجا، چه زمانی، چگونه و چرا باید انجام بدهد و یا انجام ن دهد؟ وضع مطلوب الگو را مورد مداقه و دو وضعیت را مقایه و فاصله آنها را مشخص می کند.
- هر کدام از خانه‌های داخل الگو نیازمند اقدامات خاص با ضریب مشخص می باشد که در داخل هر خانه بین ۰ تا ۱۰۰ درصد به صورت جداگانه قابل محاسبه و تمایز است.
- با انجام مطلوب، به موقع و روش مناسب همه فعالیت‌ها در تمام سطوح برای وصول به تمامیت تمدن نوین اسلامی مقدور است.
- الگو از منظرهای مختلف؛ منابع دینی، امام(ره) و مقام معظم رهبری و… قابل بررسی و محاسبه است.
- در الگو چه به صورت عمودی و افقی آغاز یک مرحله ضروتاً به شرط اتمام مرحله قبلی
با توجه به تعریف ارائه شده از تمدن نوین اسلامی مهم‌ترین وظیفه امروز جامعه و مخصوصاً نخبگان کشور معطوف و متمرکز بر روی این هدف والا و تهیه لوازم و مقدمات آن است. یکی از لوازم مهم برای این عرصه مسأله وحدت جهان اسلام است. تمدنی می‌تواند تمدن واقعی باشد که توانِ وحدت‌سازی و برقراری پیوند میان جوامع مختلف را داشته باشد. اگر اینطور نباشد این تمدن موفق نخواهد بود و اصلاً نمی‌تواند تمدن باشد، لذا باید گفت ارتباط عمیق و ناگسستنی باید میان وحدت و تمدن وجود داشته باشد در این ارتباط به موارد زیر مستمراً مدنظر باشد.
- فرهنگ سازی و نهادینه سازی گفتگوی وحدت، مقدمه برای تعمیق بحث تمدن‌سازی اسلامی و نیل به تمدن نوین اسلامی باشد.
- برای وصول به تمدن نوین اسلامی به شکل تام باید کم کردن و پرکردن فاصله وضع موجود و وضعیت مطلوب از بایسته ها مدنظر باشد.
- باید راهبردهای وحدت برای نیل به مراحل فرایند تحقق انقلاب اسلامی تدوین و اجرای آن رصد و تضمین گردد.
- برای وصول به هر کدام از مراحل فرایند تحقق این خواسته تمدن نوین اسلامی فعالیت هایی لازمه با اولویت بندی و راهبردهای آن تنظیم کند.
گزارش کامل این کرسی به همراه متن ناقدان به زودی منتشر می شود…
