به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، کتاب “تهاجم انگلیس به جنوب ایران” حمایت و پشتیبانی علمای بزرگ را از سرداران مدافعان در برابر حملات انگلیس به جنوب ایران را روایت می کند. بندر بوشهر در دوره قاجار در کرانه شمالی خلیج فارس معتبر ترین بندر تجاری ایران بود که به دلیل اختلافات سیاسی دولت های انگلیس و ایران بر سر مسئله هرات چهار بار مورد تجاوز نیروهای مهاجم انگلیسی قرار گرفت. مردم غیور بوشهر با پیروی از فرامین علمای روحانی در شرایطی به دفاع از آب و خاک ایران عزیز دفاع کردند که دولت زبون و ضعیف قاجار هر روز بر اساس امتیازی گوشه هایی از این سرزمین را به بیگانگان واگذار می کرد. در این میان علمای بزرگ آن دوره به حمایت و پشتیبانی از سرداران و غیور مردان مدافع آن زمان پرداختند. کتاب “تهاجم انگلیس به جنوب ایران”، به این موضوع با تأکید بر نقش روحانیت منطقه در مبارزه با استعمار پرداخته است.
این پژوهش، نتیجه تلاش علمی محقق ارجمند جناب آقای دکتر عبدالکریم مشایخی است که در گروه تاریخ و تمدن پژوهشکده فرهنگ و مطالعات اجتماعی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، سامان یافته و به تازگی به زیور چاپ رسیده است.
تحقیق حاضر شامل چهاربخش به شرح زیر است:
بخش اول: هجوم اول نیروهای انگلیس به جنوب ایران
بخش دوم: هجوم دوم نیروهای انگلیس به جنوب ایران
بخش سوم: تحولات مشروطه خواهی در جنوب ایران
بخش چهارم: جنگ جهانی اول و اشغال بوشهر
مشایخی در بخشی از مقدمه کتاب خود، درباره چگونگی حضور انگلیسی ها در خلیج فارس چنینمی نگارد:
در دورة دوم حضور انگلیسی ها در خلیج فارس، سیاست های این دولت از جنبه های اقتصادی محض به سوی منافع سیاسی روی آورد. انگیزۀ اصلی چنین تغییری در خط مشی انگلیسی ها دفاع از منافع این کشور در هندوستان بود که خلیج فارس به منزلۀ ارزنده ترین راه دسترسی به امپراتوری جنوب آسیایی انگلیس، این هدف را تأمین می کرد.
در سال های واپسین تر، رقبای اصلی انگلستان، دولت های فرانسه و روسیه تزاری بودند که بر اساس وصیت نامه پطر کبیر روس ها تلاش داشتند خود را به آب های گرم خلیج فارس نزدیک کنند. انگلیسی ها با تلاش فراوان توانستند تا دورة قاجار سایر دولت های اروپایی را از نفوذ در خلیج فارس و تسلط بر آن باز دارند؛ اما انعقاد دو عهدنامه گلستان و ترکمن چای شرایطی برای روس ها فراهم کرد که به آنان این امکان را می داد در هر نقطه از سرزمین ایران نمایندگی خود را افتتاح کنند. گسترش قلمرو روسیه در ایران که با رسیدن به مرزهای کشورمان متوجه هند می شد، امپراتوری استعماری بریتانیا را بر آن داشت تا با زیر فشار قراردادن زمامداران ایران، به ویژه منطقه هرات که جزئی از قلمرو ایران به شمار می رفت، از توسعه طلبی روسها جلوگیری کنند. از آنجایی‌که هرات در گذشته، همواره جزئی از سرزمین اصلی به شمار می رفت و حکمرانان آن از طرف دربار شاهان ایران تعیین می شدند، در جریان قرن نوزدهم میلادی مسئله هرات زمینه ساز دو جنگ بین دولت های ایران و انگلستان شد.
گفتنی است کتاب “تهاجم انگلیس به جنوب ایران” با تأکید بر نقش روحانیت منطقه در مبارزه با استعمار به قلم دکتر عبدالکریم مشایخی با قیمت ۲۵۰۰۰ تومان در اختیار مخاطبان قرار گرفته است.
علاقمندان جهت کسب اطلاعات تکمیلی و تهیه کتاب میتوانند به نشانی www.poiict.irمراجعه کنند.
