آخرین شهید کربلا در شام
ارائه مستنداتی در جهت اثبات وجود نازنین حضرت رقیه(س)
نوشتاری از حجت‌الاسلام و المسلمین سیدمحمدحسن جواهری عضو هیأت علمی گروه قرآن پژوهی پژوهشگاه
درباره حضرت رقیه(س) بین برخی محققان مباحثاتی در جریان بوده و هست، ولی به نظر می‌رسد مستندات این وجود مقدس محکم‌تر از آن است که بتواند مورد انکار قرار گیرد. مهم‌ترین مستندات تاریخی حضرت رقیه س به قرار ذیل است:
– بیهقی متوفای ۵۶۵ هجری قمری در لباب الانساب (ج۱، ص ۳۴) از ایشان نام برده است: «اما الحسینیه فهم من أولاد الحسین بن علی و لم یبق من أولاده إلا زین العابدین و فاطمه و سکینه و رقیّه».
– در کامل طبری متوفای ۶۹۸ ق (کامل بهائی) نیز بدون نام جریان شهادت او در شام را به صورت بسیار موجز آمده است: «دخترکی بود چهارساله، شبی از خواب بیدار شد و گفت: پدر من حسین کجاست؟ این ساعت او را به خواب دیدم؛ سخت پریشان بود. زنان و کودکان جمله در گریه افتادند و فغان از ایشان برخاست. یزید خفته بود، از خواب بیدار شد و از ماجرا سؤال کرد. خبر بردند که ماجرا چنین است. آن لعین در حال گفت:بروند سر پدر را بیاورند و در کنار او نهند. پس آن سر مقدس را بیاوردند و در کنار آن دختر چهارساله نهادند. پرسید این چیست؟ گفتند:سر پدر تو است. دختر بترسید و فریاد برآورد و رنجور شد و در آن چند روز جان به حق تسلیم کرد.» (ج۲، ص ۱۷۹)
بنابراین، انکار این‌که حضرت امام حسین (ع) دختری به نام رقیه(س) داشته، پذیرفتنی نیست، بله ممکن است ادعا شود دلیل محکمی بر این‌که این دختر چهارساله که در شام به شهادت رسیده، رقیه(س) نبوده و رقیه(س) مورد اشاره بیهقی، به صورت معمول زندگی کرده و بزرگ شده است؛ اما در کامل طبری آمده بود «پدر من حسین کجاست؟». در هر صورت، تا این‌جا روشن شد انکار وجود دختری برای امام به نام رقیه(س) درست نیست.
از طرفی، برخی گفته‌اند که مقبره متعلق به رقیه سه‌ساله در شام تا قرن ششم مشهور به رقیه بنت علی(ع) بوده و نه رقیه(س) سه ساله و بعد این تبدیل به رقیه(س) سه ساله شده است. در برابر این استدلال می‌پرسیم: چرا در تاریخ سخنی در باره درگذشت رقیه بنت علی (ع) – که همسر حضرت مسلم بوده – در شام سخنی نقل نشده است؟ به طور طبیعی این سؤال مطرح است که چرا رقیه بنت علی(ع) به شام رفته و چرا هیچ مطلبی در باره وقایع او نقل نشده است با این که زن فاضله و بزرگوار و با منقبتی بوده؟ و چرا نتوان حدس زد که قصه برعکس باشد؛ یعنی برای کم کردن آثار روانی وجود یک شهیده چند ساله در شام، آن را به در گذشت طبیعی رقیه بنت علی(ع) که خانم کاملی بوده و درگذشت او تحریک کننده نبوده، تبدیل کرده باشند.
با توجه به آنچه ذکر شد، انکار وجود حضرت رقیه (س) از پشتوانه علمی مناسبی برخودار نیست و تطبیق او بر دختر چند ساله شام و واقعه او مؤیداتی دارد. بله، بسیاری از داستان‌هایی که به ویژه در برخی منابع متأخر و به ویژه کتاب‌های داستانی که دهه‌های اخیر منتشر شده است، بی اساس است.
افزون بر مطالب فوق، یک نکته نیز قابل توجه است هرچند به لحاظ علمی چندان قابل استناد نیست ولی مؤیدی است که به سادگی نمی‌توان از کنار آن عبور کرد و آن حضور حضرت رقیه(س) با شکل و شمایل یک دختربچه در شماری از تجربه‌های مرگ موقت یا وقایع زندگی پس از زندگی است که در شبکه ۴ به نمایش درآمد. در یکی از این تجربه‌ها حضور حضرت رقیه(س) بسیار شفاف و روشن بوده است.
