به گزارش اداره روابط عمومی و اطلاع‌رسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، نشست ” توسعه و تحول فلسفه‌های مضاف (با تأکید بر فلسفه اصول فقه) پس از انقلاب اسلامی” توسط گروه سیاست و با همکاری گروه منطق فهم دین پژوهشگاه، در راستای همایش «نقش انقلاب اسلامی در تأسیس و توسعه علوم انسانی» شنبه ششم بهمن ماه در قم برگزار شد.
دکتر مسعود فیاضی عضو هیأت علمی گروه منطق فهم دین پژوهشگاه به عنوان ارائه دهنده بحث در ابتدای سخنان خود به تشریح خاستگاه فلسفه های مضاف پرداخت و گفت: فلسفه‌های مضاف به عنوان یک دانش در بین فیلسوفان مغرب زمین شکل گرفته است به گونه ای که در گزارشی که از این فلسفه ها شده است سابقه این فلسفه‌ها به 1713 میلادی بر می گردد و از آن زمان تا قبل از انقلاب اسلامی یعنی 1979 میلادی در 20 حوزه فلسفه مضاف کار شده است؛
وی گفت: بحثی در بین فیلسوفان غربی در خصوص خود “فلسفه مضاف” رخ نداده است. بلکه بیشتر بحثها در مورد مصادیق عینی این واژه بوده است. یعنی عنوان “فلسفه مضاف” ساخته اندیشمندان اسلامی است و این بیشتر به دلیل کارکرد عملی آن بوده که خودش را سعی کرده اند مورد مطالعه قرار دهند. آکسفور این فلسفه‌ها را این طور تعریف کرده‌است: مطالعه اصول کلی برخی شاخه‌های خاص از معرفت، تجربه یا یک فعالیت، همچنین با اندکی تسامح، مطالعه اصول کلی هر پدیده یا موضوعی. این خود می رساند که فلسفه‌های مضاف تحت همین نام بیش از اینکه یک علم مستقل باشد یک راهبرد تولید علم بوده است که بسته به نیازی که در مضاف الیه وجود داشته شکل می گرفته و روش‌های آن هم متفاوت بوده‌است.
وی در ادامه گستره مطالعات فلسفه مضاف قبل از انقلاب را اینگونه بیان داشت: آمار دقیقی از تعداد این مباحث در بین متفکران ایرانی قبل از انقلاب در دست نیست. ولی به طور مسلم چنین مطالعاتی قبل از انقلاب خیلی در داخل کشور مطرح نبوده است و اگر هم بوده تنها در حیطه‌های خاصی بوده است.
مثلا در سال 1352 دکتر کاتوزیان اولین کتاب فلسفه حقوق را نوشت که آن هم تنها جلد یک آن بود و در تیرماه 77 شمسی یعنی بیست سال بعد از انقلاب جلد 2 و 3 آن منتشر شد که در آنها به منابع حقوق می‌پردازد و نقش عرف و رویه قضایی و اندیشه متفکران را در نظام حقوقی تبیین می‌کند و در حقیقت پاسخی به سوال چیستی رابطه نیروهای اجتماعی و خواست‌ها و مصلحت‌ها با حقوق است و در جلد سه هم به منطق حقوق و شیوه‌های تفسیر قواعد و فنون استنباط می‌پردازد.
دکتر فیاضی مطالعات فلسفه مضاف بعد از انقلاب را از دهه هفتاد به بعد دانست و اینگونه تشریح کرد: این مطالعات از سال‌های بعد از انقلاب خصوصا دهه هفتاد مورد توجه زیادی قرار گرفت و در حوزه‌های مختلفی مطرح شد. در یک بررسی آماری که قطب فلسفه دین در مورد تنها آثار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی به انجام رسانده‌است این نتایج به‌دست آمده‌است: تا کنون در 106 حوزه از فلسفه های مضاف مطالعه شده است:
الف- فلسفه مضاف به علوم
1- فلسفه مضاف به علوم حقیقی (9 علم)
فلسفه فلسفه اسلامی / فلسفه علم هنر/ فلسفه ریاضی/ فلسفه علم روان شناسی/ فلسفه علوم تربیتی / فلسفه علوم طبیعی / فلسفه عرفان/ فلسفه علم کلام/ فلسفه علوم قران و حدیث
2- فلسفه مضاف به علوم اعتباری: (16 علم)
فلسفه علوم انسانی /فلسفه فلسفه های مضاف/ فلسفه علم دینی/ فلسفه اصول فقه/ فلسفه فقه / فلسفه علم سیاست/ فلسفه ادبیات /فلسفه اخلاق/ فلسفه تاریخ / فلسفه منطق / فلسفه حقوق / فلسفه علم مدیریت / فلسفه علم اقتصاد / فلسفه روان‌شناسی / فلسفه معرفت شناسی / فلسفه علوم اجتماعی
ب. فلسفه مضاف به امور
1- امور حقیقی (54 امر حقیقی)
فلسفه دین / فلسفه الهیات / فلسفه آفرینش / فلسفه حیاتError! Bookmark not defined. / فلسفه معرفت / فلسفه مرگ /فلسفه شهادت / فلسفه زیبایی /فلسفه حقیقت/ فلسفه عقل / فلسفه خیال / فلسفه ذهن / و….
تا 54 مورد
2- امور اعتباری (30 امر اعتباری)
فلسفه حق / فلسفه عدالت / فلسفه پول / فلسفه قدرت / فلسفه تجارت / و… تا 30 مورد
# تعداد کتابهای چاپ شده: 56 کتاب
# تعداد مقالات چاپ شده: 342 مقاله
# تعداد تحقیق در دست اجرا: 91 کتاب
# تعداد همایش ها و نشستها: 22 مورد
و این تنها در پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و آن هم تا پایان سال 94 است و مراکز فکری دیگری نیز فعال بوده‌اند.
وی در پایان سخنان خود دلیل رکود مطالعات فلسفه مضاف قبل از انقلاب و رشد آن بعد از انقلاب اسلامی را دو دلیل حاکمیت و متفکرین عنوان کرد و گفت: دلایل اول مربوط به رکود قبل از انقلاب است: دو دلیل عمده وجود داشت که سبب عدم سوق جامعه به سمت این تولیدات می‌شد: نخست، نوع مدل حکومت‌داری که عبارت بود از نظام سلطنتی، یعنی تمرکز قدرت در یک نفر و عدم استقلال جدی قوای سه گانه؛ طبیعتا چنین نظامی دنـبالِ قـدرت مطلق است و باید همه مباحث طوری شکل گیرد که به سوی تزاید قدرت، ثروت و نفوذ این قدرت برگردد، لذا مردم و جامعه نخبگانی احساس هویت و آزادی نمی‌کند تا به تولید بپردازد. شرایط ویژه حکومت وقت: یک حکومت مصرف‌کننده و دنباله‌رو فکری بود نه یک حکومت دارای فکر و مدل مستقل که نظام‌های ابتکاری و مبتنی بر مبانی بومی داشته باشد، حکومت پهلوی تمام مدل حکومت داری خود را از غرب به خصوص امریکا می‌گرفت حتی در مشروطه می‌بینیم که قانون اساسی بلژیک و سوئد ترجمه می‌شود، یعنی نیازی به فکر در مورد این مسائل نبود و در جای دیگر فکر کرده بودند و حالا باید در اینجا مصرف می‌شد.
فیاضی در بیان دلایل مربوط به شکوفایی علوم بعد از انقلاب نیز گفت: در تفکیک قوا قائل به اختیارات بود یعنی قوا خود باید تصمیم بگیرند که کار مطالعاتی کرده و مشکل خود را حل کنند و در ارائه مدل، مدلی را به جهان عرضه کرد که کاملا مستقل بود و مبتنی بر مبانی خاص اسلامی شیعی بود که تا قبل از آن نیز مطالعه جدی در مورد آنها صورت نگرفته نبود فلذا به دلیل نیاز شدید این موارد، از جامعه علمی کشور مطالبه کرد و به تولید این علوم منجر شد.
عضو هیات علمی پژوهشگاه با بررسی علت مربوط به متفکرین قبل از انقلاب همچنین افزود: متفکرین چنین نیازی را احساس نکرده بودند، زیرا اساسا مسئله‌های حکمرانی مسئله‌های آنها نبود، به همان دلیل که حکومت دست خودشان نبود و حکومت را هم دنباله رو افکار دیگر می‌دانستند و همه تلاششان در نیازهای خودشان بود. به دلیل عدم رشد علوم دیگر در ایران و عدم تخصصی‌شدن آنها این نیازها نیز احساس نمی‌شد. همان مصرف‌کننده بودن سبب شده بود تا نیازی به حل مسائل پیش نیاید، یعنی اصلا مراجعه به طبیعت و تسخیر طبیعت، جهان و جامعه در دستور کار فلاسفه نبود یا بین متخصصان علوم طبیعی و علوم انسانی با فلاسفه ارتباطی برقرار نشده بود از این جهت مسائل آنها مسئله فیلسوف نشده بود.
وی تصریح داشت: از سوی دیگر اصلا این حس تخصصی‌شدن نیز در بین فلاسفه اسلامی نبود، زیرا فلاسفه دنبال جامعیت در علوم بودند و فکر می‌کردند که باید از همه علوم سر در بیاورند در صورتی که این فلسفه‌های مضاف نتیجه تخصصی‌شدن علوم است. فلاسفه اسلامی و دین‌داران با داشتن عقل و دین خود را مستغنی می‌دیدند و دیگر نیازی به بررسی عقلی مسائل خرد نمی‌دیدند، ولی در مسیحیت این‌طور نبود، دین تحریفات و تناقضاتی داشت که به راحتی از آن عبور کردند و بررسی‌های عقلی را جایگزین کردند ولی اینکه به سراغ عقل برویم در بین جهان اسلام به دلیل دین قوی خصوصا در بین شیعیان خیلی جدی نشد و حتی مذموم هم بود.
فیاضی همچنین افزود: فضای جدیدی که تماماً نیاز است به روی ما گشوده شده است، حکومت به دست شیعه افتاده است و یک نیازهایی که اصلا تا قبل از آن نبوده است. یک مدل حکومت داری که جهانیان منتظرند نظر شیعه در مورد آن را ببیند، نیازهایی از کلان نظام‌های اقتصادی و فرهنگی و سیاسی و اجتماعی بگیرید تا مسائل خردتری مثل الگوی عدالت اجتماعی، الگوی معاملات بانکی اسلامی، الگوی خانواده اسلامی و … یعنی همه مسائل جامعه ولی با رویکرد و مبانی جدید حتی فقه نیز باید بازنگری شود. موضوع فقه مکلف بما هو مکلف بود یعنی فرد ولی موضوع فقه الان یک فرد اجتماعی است. علوم در ایران رشد کردند و به تبع آن تخصص‌ها نیز در ایران رشد داشتند و علی القاعده نیازها بیشتر شد فلذا مسائل جدید پیش آمد. هم اکنون دیگر اندیشمندان به همه جانبه‌بودن افتخار نمی‌کنند بلکه به عکس شده است یعنی وقتی بگویند فردی در 10 حوزه متخصص است یعنی جز معلومات عمومی در این حوزه‌ها بیشتر ندارد، پس خود بخود نیاز به این تاملات بیشتر می شود.
در ادامه این نشست اساتید و حضار در جلسه به نقد مطالب ارائه شده پرداختند.
Thank you for any other fantastic post. The place else may just anybody get that kind of info in such a perfect method of writing? I’ve a presentation subsequent week, and I am at the look for such information.
Another thing I have really noticed is always that for many people, below-average credit is the reaction to circumstances above their control. As an example they may be actually saddled with an illness so that they have substantial bills going to collections. It can be due to a occupation loss or inability to go to work. Sometimes divorce process can really send the funds in an opposite direction. Thanks sharing your opinions on this web site.
Spot on with this write-up, I actually suppose this website wants rather more consideration. I?ll most likely be once more to learn far more, thanks for that info.
It’s best to take part in a contest for one of the best blogs on the web. I will suggest this site!
You could certainly see your expertise in the work you write. The world hopes for even more passionate writers like you who are not afraid to say how they believe. Always follow your heart.
I like what you guys are up too. Such clever work and reporting! Carry on the excellent works guys I?ve incorporated you guys to my blogroll. I think it will improve the value of my website 🙂
I have really learned result-oriented things by your weblog. One other thing I would like to say is newer laptop or computer operating systems often allow extra memory for use, but they furthermore demand more memory simply to work. If one’s computer could not handle much more memory as well as the newest software package requires that memory space increase, it usually is the time to buy a new Laptop or computer. Thanks
What I have observed in terms of laptop memory is the fact that there are specs such as SDRAM, DDR and so on, that must match the features of the mother board. If the computer’s motherboard is very current and there are no os issues, changing the memory space literally will take under sixty minutes. It’s one of the easiest computer upgrade treatments one can envision. Thanks for revealing your ideas.
Hey very cool website!! Man .. Beautiful .. Amazing .. I will bookmark your site and take the feeds also?I’m happy to find so many useful information here in the post, we need work out more techniques in this regard, thanks for sharing. . . . . .
I?ve recently started a blog, the info you provide on this web site has helped me tremendously. Thank you for all of your time & work.
I blog quite often and I seriously appreciate your information. This article has truly peaked my interest. I’m going to take a note of your website and keep checking for new details about once per week. I opted in for your Feed as well.
Helpful information. Fortunate me I discovered your web site by chance, and I am surprised why this accident didn’t happened earlier! I bookmarked it.
Having read this I believed it was extremely informative. I appreciate you taking the time and effort to put this content together. I once again find myself spending a lot of time both reading and commenting. But so what, it was still worthwhile!
WONDERFUL Post.thanks for share..more wait .. ?
Great write-up, I?¦m regular visitor of one?¦s website, maintain up the nice operate, and It is going to be a regular visitor for a lengthy time.
Great write-up, I’m regular visitor of one’s blog, maintain up the nice operate, and It is going to be a regular visitor for a lengthy time.
Simply desire to say your article is as astonishing. The clearness in your post is simply spectacular and i could assume you’re an expert on this subject. Well with your permission allow me to grab your RSS feed to keep up to date with forthcoming post. Thanks a million and please carry on the rewarding work.
I like this web site so much, saved to favorites. “Respect for the fragility and importance of an individual life is still the mark of an educated man.” by Norman Cousins.
I always was concerned in this topic and still am, thanks for posting.
Howdy! I could have sworn I’ve been to this website before but after reading through some of the post I realized it’s new to me. Nonetheless, I’m definitely delighted I found it and I’ll be bookmarking and checking back frequently!
Hi my family member! I wish to say that this article is amazing, great written and include approximately all important infos. I would like to peer extra posts like this.
I enjoy you because of your whole efforts on this web page. Debby really likes conducting investigations and it is easy to understand why. We know all concerning the compelling method you offer both interesting and useful tips and hints on the blog and therefore attract participation from other ones about this matter while my child is truly being taught a whole lot. Have fun with the remaining portion of the new year. You are always performing a good job.
you are in point of fact a just right webmaster. The website loading velocity is amazing. It sort of feels that you are doing any distinctive trick. In addition, The contents are masterwork. you have performed a magnificent task in this subject!
I¦ve learn some just right stuff here. Certainly value bookmarking for revisiting. I wonder how much effort you place to make this sort of magnificent informative site.
Thanks , I have just been searching for information about this topic for ages and yours is the best I have discovered so far. But, what about the bottom line? Are you sure about the source?
I’ll immediately grab your rss feed as I can’t to find your e-mail subscription link or newsletter service. Do you have any? Please let me know in order that I may subscribe. Thanks.
Hi there, You’ve done a fantastic job. I will definitely digg it and personally recommend to my friends. I’m confident they will be benefited from this web site.
Enjoyed looking at this, very good stuff, regards. “The hunger for love is much more difficult to remove than the hunger for bread.” by Mother Theresa.
Wow! This can be one particular of the most beneficial blogs We’ve ever arrive across on this subject. Basically Excellent. I am also an expert in this topic so I can understand your effort.
you have a great blog here! would you like to make some invite posts on my blog?
Please let me know if you’re looking for a writer for your site. You have some really good articles and I believe I would be a good asset. If you ever want to take some of the load off, I’d really like to write some content for your blog in exchange for a link back to mine. Please send me an email if interested. Kudos!