بهره مندی دانش و فناوری هسته‌ای؛ حقی غیرقابل‌چشم‌پوشی
نوشتاری از حجت‌الاسلام دکتر محمد حسین پورامینی مدیر حلقه نظام پردازی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر انقلاب اسلامی، اگرچه در فتوای تاریخی خویش با قاطعیت بر مخالفت با تولید و به‌کارگیری سلاح‌های کشتار جمعی، از جمله سلاح‌های هسته‌ای، شیمیایی و میکروبی، تأکید ورزیده‌اند. اما در عین حال، ایشان همواره بر حق همه کشورها برای پیشرفت در علوم و فناوری، به‌ویژه بهره‌مندی از انرژی هسته‌ای برای اهداف صلح‌آمیز، پافشاری کرده و اعلام داشته‌اند که ایران هرگز از حق مسلم خود در استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای چشم‌پوشی نخواهد کرد. ایشان همچنین شعار «انرژی هسته‌ای برای همه، سلاح هسته‌ای برای هیچ‌کس» را به‌عنوان موضع رسمی کشور معرفی کرده‌اند.
حق ایران برای بهره‌مندی از دانش و فناوری هسته‌ای صلح‌آمیز ریشه در ماده ۴ معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) دارد که به کشورهای عضو اجازه می‌دهد تا برای اهداف صلح‌آمیز به تحقیق، توسعه و استفاده از انرژی هسته‌ای بپردازند. ایران به‌عنوان یکی از اعضای متعهد این معاهده، تحت نظارت دقیق آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) فعالیت‌های خود را انجام داده و گزارش‌های متعدد آژانس، انطباق تأسیسات هسته‌ای ایران با تعهدات پادمانی را تأیید کرده است.
قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد (۲۰۱۵) که توافق برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) را تأیید کرد، حق ایران برای برخورداری از برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز، از جمله غنی‌سازی اورانیوم و چرخه کامل سوخت هسته‌ای، را به رسمیت شناخته است. همچنین، اصل برابری حاکمیت دولت‌ها (ماده ۲، بند ۱ منشور ملل متحد) هرگونه محدودیت یک‌جانبه یا تبعیض‌آمیز بر این حق را غیرقانونی می‌داند. با این حال، اقدامات خصمانه ایالات متحده علیه تأسیسات هسته‌ای ایران تلاشی غیرقانونی برای سلب این حق است که نه‌تنها نقض تعهدات بین‌المللی محسوب می‌شود، بلکه مشروعیت نظام حقوقی جهانی را تضعیف می‌کند.
حملات ایالات متحده به تأسیسات هسته‌ای صلح‌آمیز ایران، که تحت نظارت دقیق آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قرار دارند، نقض آشکار اصول بنیادین حقوق بین‌الملل است. این اقدامات با بند ۴ ماده ۲ منشور ملل متحد (منع توسل به زور) و ماده ۴ معاهده NPT (تضمین حق توسعه انرژی هسته‌ای صلح‌آمیز) مغایرت دارد. حمله به تأسیساتی که انطباق آن‌ها با تعهدات پادمانی تأیید شده، اصل احترام به حاکمیت ملی کشورها را نقض می‌کند.
علاوه بر این، چنین حملاتی با قواعد آمره حقوق بین‌الملل، به‌ویژه منع حمله به تأسیسات هسته‌ای صلح‌آمیز که می‌تواند خطرات زیست‌محیطی و انسانی فاجعه‌بار به دنبال داشته باشد، در تضاد است. ماده ۳ اساسنامه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی این نهاد را موظف به حمایت و ترویج استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای می‌داند، اما انفعال آژانس در برابر این تجاوزات، مسئولیت بین‌المللی آن را زیر سؤال برده و ضرورت واکنش قاطع جامعه جهانی را برجسته می‌کند.
