به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، به نقل از آستان‌نیوز، در ششمین قسمت از برنامه «دارالعلم» آیت الله علیدوست با موضوع «بازخوانی مفهوم دانش فقه»،به ایراد سخن، پرداخت.
عضو هیأت علمی گروه فقه و حقوق پژوهشگاه، تالیفات زیادی را درباره مباحث گوناگون فقهی و اجتهادی در کارنامه علمی خود دارد که از جمله آنها می‌توان به کتاب‌های «فقه و عقل»، «فقه و مصلحت»، «فقه و عرف» و «روش‌شناسی اجتهاد»،اشاره کرد که توسط سازمان انتشارات پژوهشگاه منتشر شده است.
فقه، دانش کشف شریعت است
آیت‌الله علیدوست در ابتدای بحث، با اشاره به اینکه فقه آینهاى است که شریعت در آن منعکس مىشود ،گفت: فقه دانش کشف شریعت است و شریعت اسلام هدفمند است.
اجتهاد؛ عملیات برای کشف و رسیدن به شریعت است و به کسی که متکلف این کشف است،مجتهد می‌گویند.
استاد درس خارج فقه و اصول،ادامه داد: مراد از فقه دانشی است که بشر در آن نقش و دخالت دارد، ولی شریعت معصوم است،چرا که از جانب خداوند آمده و اشتباهی درآن، وجود ندارد.
گستره دانش فقه
استاد گروه فقه و حقوق پژوهشکده نظام‌های اسلامی پژوهشگاه فرهنگ واندیشه اسلامی، با اشاره به اینکه دامنه فقه از نظر گستره، تابع دامنه شریعت است، افزود: گستره شریعت و فقه، علی رغم اینکه متصور می‌شود بحث جدیدی است که در مجامع دانشگاهی مطرح شده؛ از ۱۳۰۰ سال پیش مطرح بوده و فضل بن شاذان نیشابوری، محمد بن ادریس شافعی و…این مباحث را،مطرح کرده‌اند.
وی با اشاره به اینکه، فقه همه گزاره‌های دینی را بررسی نمی‌کند،از این رو همه دانش‌های علوم اسلامی ذیل فقه قرار نمی‌گیرند، اظهار کرد: فقه ظرفیت کشف شریعت را دارد و آثاری از جمله «فقه و عقل»، «فقه و عرف» و «فقه و مصلحت» در این زمینه، براساس ۳۰ سال پژوهش میدانی و مطالعاتی، نوشته شده است.
عضو هیأت علمی گروه فقه و حقوق پژوهشگاه، اظهار کرد:درکتاب «فقه و عرف»،رابطه عرف با شریعت و نقش آن در استنباط احکام به دور از افراط و تفریط، بیان می‌شود. افزون بر این، برخی از آشفتگی ها که در بیان سهم عرف در شریعت و فقه به وجود آمده را یادآوری کرده و با شناسایی آسیب ها و شبهاتی که در موضوع مورد بحث وجود دارد، به سوالات مطرح در این زمینه، پاسخ می‌دهد.
آیت الله علیدوست،تصریح کرد: در کتاب «فقه و مصلحت» تلاش شده، با نگاهی تطبیقی، جایگاه و کارکردهای مصلحت و شیوه تشخیص آن بر اساس مبانی و منابع فقه اهل بیت (ع)،در نظام فقهی – حقوقی اسلام و با توجه به موضوعات نو پدید، بررسی شود.
رئیس کرسی‌های نظریه پردازی علوم نقلی، افزود: در کتاب «فقه وعقل»، در قالب‌هایی چون ماهیت، تقسیمات، آثار و ابزار عقل؛ کاربرد «استقلالی» و «غیر استقلالی»آن در استنباط آسیب شناسی کاربست عقل و بیان پرسش‌ها و پاسخ‌های مرتبط با کاربست این نهاد، مورد بررسی قرار می‌گیرد.
معتبرترین منابع برای تبیین شریعت
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، با تاکید براینکه اگر اسناد فقه بازگو شود، به تبع آن، ظرفیت فقه کشف می‌شود، خاطر نشان کرد: معتبرترین منبع براى تبیین مقاصد شریعت، قرآن کریم، احادیث معتبر و عقل است و اگر برخى عالمان شیعه و اهل سنّت، در این خصوص نظراتى دارند، در واقع بیان درک عقل و تفسیر و ترجمه آیات و احادیث وارد شده در این زمینه است.
شیوه تطبیق فقه با مسائل روز
وی با تاکید بر اینکه باید به دنبال فقهی باشیم که بتواند پاسخگوی نیازهای امروز باشد، تصریح کرد: با ارائه راهکارهایی از جمله؛ کشف ظرفیت‌های منابع فقهی، استفاده از کارشناسان متخصص در حوزه های مختلف برای حل مسائل پیچیده، توسعه روش‌شناسی فقهی و به کارگیری روش‌های نوین پژوهشی در حوزه فقه، می‌توان به دنبال ارائه راهکارهایی عملی برای تطبیق فقه، با مسائل روز بود.
رئیس انجمن فقه وحقوق اسلامی حوزه علمیه قم، با اشاره به اهمیت تعامل فقه با علوم مختلف و استفاده از مطالعات بین رشته‌ای بر لزوم پویایی و تحول در حوزه فقه تاکید کرد.
ضرورت برگزاری کلاس‌های چند ضلعی در حوزه‌های علمیه
آیت الله علیدوست در پایان با اشاره به برگزاری کلاس‌های آموزشی چند ضلعی در مدرسه فقاهت عالم آل محمد(ص) در حرم مطهر رضوی و همچنین حوزه علمیه قم، یادآور شد: در این کلاس‌های آموزشی، مباحث جدید از جمله مرگ مغزی، تغییر جنسیت، بورس و... مطرح می‌شود که در ابتدا کارشناس متخصص،نکات تخصصی آموزش مبحث را بیان می‌کند، سپس فقیه نظر خود را درباره آن مسائل، مطرح می کند.
عضو هیأت علمی گروه فقه و حقوق پژوهشگاه، خاطر نشان کرد: به نظر می‌‌رسد با توجه به گسترش تکنولوژی‌های روز و پدیدآمدن مسائل جدید در باب مسائل فقهی باید بیش از پیش به برگزاری کلاس‌های چند ضلعی در حوزه‌های علمیه، توجه کنیم.
یادآور می‌شود، ویژه‌برنامه تلویزیونی «دارالعلم»، به همت مرکز ارتباطات و رسانه آستان قدس رضوی و باهدف ترویج فرهنگ و معارف دینی، در ۲۰ قسمت تهیه شده و هر شب (شنبه تا چهارشنبه، ساعت ۲۱)، در شبکه ۴ سیما، میزبان یکی از چهره‌های نامدار دینی و فرهنگی کشور، است.
