به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، در راستای تجربه حکمرانی مقام معظم رهبری، نشست علمی با موضوع “آزادی و مشارکت سیاسی در تجربه حکمرانی مقام معظم رهبری”، روز سه‌شنبه ۱۶ بهمن ماه ۱۴۰۳ توسط گروه سیاست پژوهشگاه با همکاری انجمن مطالعات سیاسی حوزه به صورت حضوری و مجازی برگزار شد.
در این نشست علمی، حجت الاسلام و المسلمین سیدکاظم سیدباقری به ارائه مطالب خود پرداخت.
آزادی سیاسی در اندیشه و عمل رهبری
حجت‌الاسلام والمسلمین سیدکاظم سیدباقری نیز در این نشست با اشاره به جایگاه مفهوم آزادی در اندیشه سیاسی اسلام گفت: «به تعبیر مقام معظم رهبری، انقلاب اسلامی استبداد را تبدیل به آزادی کرد و طبیعی است که آزادی به عنوان یکی از دستاوردهای مهم انقلاب اسلامی مطرح است و حضور آن در عرصه‌های مختلف جامعه هم مورد تأکید است.»
وی آزادی سیاسی در تجربه حکمرانی آیت‌الله خامنه‌ای را از دو منظر نظری و عملی مورد توجه قرار داد و گفت: «رهبر انقلاب همواره بر تأمین آزادی‌های مشروع، آزادی بیان، آزادی احزاب و آزادی نقد تأکید داشته است و اتفاقاً در کنار این مباحث، همواره یکی از تأکیدهای همیشگی ایشان، اصرار و پافشاری بر آزاداندیشی، چه در حوزه و چه در دانشگاه، بوده است. اصولاً آزاداندیشی و نقد دیدگاه دیگران بدون آزادی امکان‌پذیر نیست. البته طبیعی است که آزادی در چهارچوب ارزش‌های اسلامی و امنیت ملی ممکن می‌شود و بنا نیست که امنیت و قانون اساسی نادیده انگاشته شود.»
دانشیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با اشاره به نشست راهبردی که در حضور رهبر انقلاب درباره آزادی بوده، خاطرنشان کرد: «رهبر انقلاب تأکید کرد منظور ما از آزادی، همان آزادی است که در دنیا مطرح است که همان آزادی سیاسی اجتماعی است. البته این به معنای این نیست که در اندیشه اسلامی، آزادی معنوی را قبول نداریم. ایشان در آن سخنرانی این آیه ۱۵۷ سوره اعراف را قرائت کردند و توضیح مفصلی هم دادند؛ “الَّذِينَ يَتَّبِعُونَ الرَّسُولَ النَّبِيَّ الْأُمِّيَّ الَّذِي يَجِدُونَهُ مَكْتُوبًا عِنْدَهُمْ فِي التَّوْرَاةِ وَالْإِنْجِيلِ يَأْمُرُهُمْ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَاهُمْ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ يُحِلُّ لَهُمُ الطَّيِّبَاتِ وَيُحَرِّمُ عَلَيْهِمُ الْخَبَائِثَ وَيَضَعُ عَنْهُمْ إِصْرَهُمْ وَالْأَغْلَالَ الَّتِي كَانَتْ عَلَيْهِمْ”.»
وی افزود: «رهبر انقلاب این نکته را تأکید می‌کرد که آزادی در اندیشه اسلامی با آزادی غربی ارتباطی با هم ندارد. دلیلش این است که در واقع در اندیشه اسلامی، آزادی انسان، رهایی او از بت‌های ساختگی و تن دادن به محض پیروی از خداوند است و البته شهید صدر هم ذیل همین آیه تأکید می‌کند که برای رهایی است و انسان با بندگی، آزادی به دست می‌آورد.»
آزادی در عمل؛ تأکید بر مشارکت و نقد
پژوهشگر حوزوی ادامه داد: «در اندیشه رهبر انقلاب آزادی اصالت دارد. ایشان تأکید دارد که وقتی از آزادی بحث می‌کنیم، هدیه غرب نیست؛ بلکه در اندیشه اسلامی همواره در زیرساخت تفکر اسلامی وجود داشته است.»
سیدباقری درباره حیث عملی آزادی در دیدگاه رهبر انقلاب گفت: «ایشان همواره تأکید بر فعالیت آزادانه احزاب، گروه‌ها و شهروندان در عرصه‌های مختلف دارند. از سوی دیگر بر نقد و آزادی بیان و حضور رسانه‌های منتقد تأکید داشتند. ایشان معتقد است که یکی از وظایف قوه قضاییه تأمین آزادی مشروع مردم است. آزادی مشروع همان است که شرع و قانون اساسی اجازه می‌دهد.»
مدیر گروه سیاست پژوهشگاه افزود: «قسمت دیگری از این بحث آزادی، انتخاب و مشارکت سیاسی است که در واقع تأکید بر این دارند که مردم باید آزادانه بتوانند در سرنوشت خود، حق انتخاب و انتخاب‌گری داشته باشند که یکی از جلوه‌های آزادی سیاسی است. بنابراین مردم باید بتوانند بدون فشار، افراد شایسته و مورد نظر خودشان را انتخاب کنند.»
استاد حوزه و دانشگاه تصریح کرد: «رهبر انقلاب تأکید دارند که نباید انتخابات فرمایشی باشد؛ چون در این صورت آزادی هم معنای اصیلش را از دست می‌دهد. این را تأکید می‌کنند که در نظام پهلوی وجود داشت و انتخابات در دوران گذشته نمایش محض بود و همه می‌دانستند که به معنای انتخاب مردم نیست.»
وی با اشاره به نقش تعیین‌کننده مردم در انتخابات گفت: «یکی از جلوه‌های عملی در عرصه حکمرانی رهبر انقلاب بسترسازی برای حضور و مشارکت حداکثری مردم بود. تجربه چند دوره گذشته در انتخابات مجلس و ریاست جمهوری نشان می‌دهد از دغدغه‌های ایشان، حضور حداکثری مردم است. از طرفی رهبر انقلاب مخالف تأخیر در انتخابات بودند و تأکید داشتند که در زمان مقرر خودش باید برگزار شود.»
مبارزه با انحصارطلبی و تأکید بر آزادی بیان
دانشیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با اشاره به آزادی بیان و نقد گفتمان حاکم بر رفتار برخی از افراد گفت: «بنا نیست که همه یک طور فکر کنند و به یک روش رفتار کنند و یا یک سیاست را قبول کنند. بنابراین رهبر انقلاب اظهار نظر آزادانه را به رسمیت شناخت.»
وی افزود: «به هر حال یکی از مسائلی که در جامعه بعد از انقلاب همواره مطرح بوده بحث از ولایت فقیه است. رهبر انقلاب بیان می‌کند که نمی‌توان جلوی اظهار نظر دیگران را در نظام اسلامی گرفت و آنها را به بهانه‌هایی سست متهم به ضدیت با ولایت فقیه کرد.»
حجت‌الاسلام سیدباقری درباره مبارزه با انحصارطلبی رهبر انقلاب گفت: «شاید بعضی‌ها در ذهنشان چنین بود که نظام باید با یک تفکر و قلمرو خاص اداره شود؛ اما تجربه‌ای که از رهبر انقلاب سراغ داریم این است که همواره تأکید داشتند دیدگاه‌های مختلف و احزاب سیاسی گوناگون در جامعه حضور داشته باشند و به آنها فرصت داده شود که انتخاب‌گری داشته باشند. در واقع حضور احزاب گوناگون نشان می‌دهد که ایشان مخالف انحصار در عرصه سیاسی و اجتماعی و یا تدبیر امور جامعه است.»
