به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، حجت‌الاسلام والمسلمین سیدسجاد ایزدهی رئیس پژوهشکده نظام‌های اسلامی پژوهشگاه، ۲۶ مهر در همایش «تحلیل سیاسی اجتماعی سیره حضرت معصومه(س)» با بیان اینکه در مورد حضرت معصومه(س) گزارشات تاریخی مختصری داریم لذا استفاده از تعبیر سیره برای ایشان مناسب نیست، گفت: در مورد اهل بیت(ع) تعبیر سیره را می‌توان مورد استفاده قرار داد زیرا همه اهل بیت(ع) واجد سیره سیاسی بودند و در مواردی با قیام و در مواردی با آتش‌بس و سکوت و … خط‌مشی خود را بیان فرمودند ضمن اینکه به تعبیر مقام معظم رهبری سیره اهل بیت(ع) به عنوان یک انسان ۲۵۰ ساله قابل بررسی و تحلیل است.
وی افزود: البته سیره حضرت معصومه(س) را هم می‌توان در ذیل این سیره بازتعریف کنیم اما عجالتا فارغ از اینکه نام آن را سیره بگذاریم یا خیر ولی شخصتیی در تراز حضرت معصومه(س) در زمانه خویش رفتاری داشتند که متناسب و همسو با آن سیره است چون رفتارها و کنش‌های حضرت معصومه(س) هم در دفاع از حق و امامت و دین خدا بوده است که همان هدف انبیا و اولیا است.
ایزدهی با بیان اینکه یک مرد سیره خاصی دارد چون فضای تعاملات و حتی دوست و دشمن او و گستره فعالیتش متفاوت از یک زن است، تصریح کرد: حضرت معصومه(س) یک بانو است و در دوران گذشته تقریبا گزارش خاصی از فعالیت سیاسی یک بانو به ندرت داریم یا نداریم حتی زنانی که در دربار هم بوده‌اند باز در مجموعه دربار بروز داشته‌اند و خیلی نمی‌توان آنان را شخصیت تاثیرگذار بدانیم و اساسا بانوان فضای چندانی برای حضور و ظهور سیاسی و برون‌داد اجتماعی نداشته‌اند. باید به این مسئله دختربودن آن حضرت را هم اضافه کنیم که باز محدودیت‌ها را بیشتر می‌کند.
رئیس پژوهشکده نظام‌های اسلامی پژوهشگاه با بیان اینکه ایشان در نهایت دختری ۲۸ ساله بوده است و معمولا در فضای آن دوران مردم روی دختری با این سن و سال حساب چندانی باز نمی‌کردند و مسئولیت‌های دشوار اجتماعی بر دوش او نمی‌گذاشتند، اظهار کرد: زن و دختر بودن و جوان بودن را کنار هم بگذارید و بعد ببینیم چه توقعی باید داشته باشیم تا چنین فردی بتواند در مجموعه جهان اسلام آن زمان تاثیرگذار هم باشند نه فقط تاثیرگذاری در درون خانواده.
حضرت معصومه(س)؛ الگوی دختران
استاد حوزه گفت: اگر با این ابعاد به بحث بپردازیم خواهیم دید که اگر امروز اسلام را داریم که برای همه شئون زندگی برنامه دارد طبیعتا باید برای همه ابعاد الگو هم داشته باشد و ایشان یکی از این الگوهاست؛ البته حضرت زهرا(س) و حضرت زینب(س) پیش از ایشان به عنوان الگو مطرح هستند ولی ایشان از زنان بوده‌اند و حضرت معصومه(س) ویژگی دخترانگی را دارند که می‌تواند الگوی متفاوتی را ایجاد کند.
وی اضافه کرد: این شخصیت در خانواده امام هفتم رشد کرده و تربیت شدند که دختران این خانواده عمدتا عالمه و فاضله و فقیه و دارای وجاهتی هستند که به آنان ارجاع شده لذا راوی حدیث هستند و به روایاتشان اعتماد شده و در سلسله اسناد قرار می‌گیرند تا جایی که بزرگان و علما به چنین دختری افتخار می‌کنند؛ کسانی که نادانسته شخصیت زن را در جهان اسلام و شیعه تخریب می‌کنند اگر به شخصیت حضرت معصومه(س) توجه کنند به نادرستی حرف خودشان پی خواهند برد.
رئیس پژوهشکده نظام‌های اسلامی پژوهشگاه اضافه کرد: در روایات امام صادق(ع) داریم که از خاندان ما دختری متولد می‌شود که بارگاه او حرم ما در قم خواهد بود. این سخن قبل از تولد این بانو گفته شده است لذا شخصیت جاافتاده ایشان در نوع خود مرجعیت اجتماعی دارد. درباره اینکه چرا ایشان ازدواج نکردند گمانه‌زنی شده است؛ یکی از گمانه‌ها این است که کفوی برای ایشان وجود نداشته است و حضرت زهرا(س) هم اگر کفوی نداشتند ازدواج نمی‌کردند.
دلیل اصلی عدم ازدواج حضرت معصومه(س)
وی اضافه کرد: البته این سخن به نحوی درست است ولی هرقدر به دوره ائمه متاخر می‌رسیم خانواده اهل بیت(ع) در خفقان و محدودیت بیشتری قرار گرفته‌اند تا جایی که دیگران برای حفظ جان و امنیت خود مجبور بودند که با خانواده اهل بیت(ع) تعامل اجتماعی و ازدواج و تعامل سیاسی نداشته باشند لذا برای ائمه(ع) در اواخر، ازدواج رسمی تقریبا ناممکن بود لذا فرزندآوری را از طریق کنیزان انجام می‌دادند.
استاد حوزه علمیه تصریح کرد: از طرفی حاکمان هم تلاش می‌کردند تا کسانی را به ازدواج خاندان اهل بیت(ع) در بیاورند که جاسوس آنان باشند؛ اینکه گفته‌اند کفو برای آنان نبوده است مراد همین مدل کفو باشد یعنی کسی که اهل باشد و به قصد جاسوسی وارد خاندان اهل بیت(ع) نشده نباشد.
ایزدهی افزود: به هر حال ایشان مجرد ماندند و الگویی برای همه بانوان جهان شدند؛ بنابراین ما در تحلیل شخصیت آن حضرت باید این مسائل را در نظر بگیریم؛ ایشان علی‌الظاهر اعتباری دارند که نشان می‌دهد که یک دختری که هنوز به سن ۳۰ سال نرسیده است می‌تواند یک کاروان را از مدینه تا مرو مدیریت کند.
رئیس پژوهشکده نظام‌های اسلامی پژوهشگاه با بیان اینکه امام خمینی(ره) با اینکه شخصیت بسیار بزرگی بودند ولی در دوره حضور آیت‌الله بروجردی، بروز و ظهوری نداشتند، گفت: حضرت معصومه(س) هم باید از این زاویه تحلیل شود؛ البته آن حضرت با مسائلی روبرو بودند که حضرت امام رضا(ع) هم با آن روبرو بودند ولی امام(ع) به دلیل مرد بودن و جایگاه ولایتعهدی تفاوت‌هایی دارد.
استاد حوزه افزود: بعد از امام هفتم، منطق امامت عملا با مشکلات زیادی روبرو بود زیرا امام کاظم(ع) در زندان بودند و در همانجا هم شهید شدند ولی در دوره امام رضا(ع) شرایط تفاوت داشت لذا امتداد امامت تا رسیدن به دوران امام زمان(عج) نیازمند تبیین و توجیه بوده است.
ایزدهی افزود: امام رضا(ع) قبل از سفر از مدینه به مرو در ظاهر یک فرصتی برای تبیین امامت داشتند و وقتی از ایشان پرسیدند که شما چرا برخلاف ائمه قبل تقیه می‌کنید آن حضرت دلایلی را فرمودند از جمله اینکه امام در مدینه بودند و چندان درگیر در بحث مخالفت با خلیفه نبود و از طرفی هارون هم مشغول درگیری‌های نظامی زیادی در اطراف و اکناف بود.
وی در خاتمه تاکید کرد: این مسئله فضای نسبتا مناسبی را برای امام رضا و حضرت معصومه ایجاد کرد و با ولایتعهدی و سفر امامزادگان به مناطق محتلف برکات و فرصت‌های بیشتری ایجاد کرد و حضرت معصومه(س) هم در این فضا توانستند اقدام بزرگی را انجام دهند یعنی به قصد دیدار برادر عازم مرو شدند ولی تقدیر الهی این بود که قم را همانطور که پیش‌بینی شده بود به حرم اهل بیت(ع) و جایی که در نهایت انقلاب اسلامی از دل آن برخاست تبدیل کنند.
