به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، دومین پیش نشست علمی همایش شرق شناسی در جهان معاصر (با تکیه بر آراء ادوارد سعید) با عنوان نشست «ادوارد سعید و رویکردهای جدید به شرق‌شناسی» دوشنبه مورخ ۳۰ مهرماه سال جاری توسط گروه غرب شناسی پژوهشکده فرهنگ و مطالعات اجتماعی پژوهشگاه با همکاری مرکز مطالعات عالی بین‌المللی دانشگاه تهران به صورت حضوری و مجازی برگزار شد.
دکتر عبدالله کریم‌زاده، عضو هیأت علمی پژوهشگاه مطالعات فرهنگی،اجتماعی و تمدنی وزارت علوم،تحقیقات و فناوری در این نشست در سخنانی با بیان اینکه ایده ادوارد سعید این است که دانشگاهیان چگونه همدست با استعمارگران بوده‌اند، گفت: دانشگاهیان در شرق گاهی در دام شرق‌شناسان گرفتار شده و پروژه‌های فکری آنان را بازتاب و پرورش داده و خواسته و یا ناخواسته به آنان خدمت کرده‌اند.
وی افزود: در روایتی که مبتنی بر تقابل‌های دوگانه است یکسری نسبت‌ها به شرقیان داده شده است و هدف هم تولید کلیشه بوده است؛ این کلیشه‌ها قدرت بازتعریف را از شرقیان گرفته است؛ یکی از کارهایی که ما نتوانسته‌ایم انجام دهیم و روایت خود را داشته باشیم ولی دیگران ما را روایت کرده‌اند تولید همین کلیشه‌های منفی در مورد شرق است.
این پژوهشگر فلسفه، گفت: ادوارد سعید این روایات را در عرصه‌های مختلف یعنی ادبیات و هنر، سینما، تاریخ‌نگاری و سفرنامه‌نویسی و …نشان داده است که نتیجه آن تثبیت این کلیشه‌ها است و آنقدر این کلیشه‌ها بازتعریف و بازتاکید شده است که خودمان هم باور کرده‌ایم.
وی افزود: شرقی که سعید تصویر می‌کند در حقیقت ساخته و پرداخته خیال متفکران غربی است و ما هم خودمان را در این فهم روایت‌پذیر می‌دانیم و روایت می‌کنیم؛ بنابراین شرق‌شناسی مجموعه کلیشه‌ها برای چگونگی سلطه انسان غربی بر شرقی است.
کریم‌زاده ادامه داد: ایشان از ترجمه‌های قرآن شروع کرده است و می‌گوید قصد شرق‌شناسان درک قرآن نبود بلکه می‌خواستند از متن قرآن مواردی برای تایید کلیشه‌های خود بیابند مثلا اسلام را دینی خشن و متوحش نشان دهند؛ یا در ترجمه هم مصادیقی در تایید کلیشه‌های خود پیدا کردند؛ برن جونز ترجمه‌ای انجام داده است که پاورقی آن از خود متن بیشتر است.
کریم‌زاده با بیان اینکه یکی از نمونه‌های مورد توجه آنان این است که یک سیاه‌پوست همسر خودش را کتک می‌زند، اظهار کرد: همین مورد را در پاورقی مورد اشاره قرار داده و می‌گوید این صحنه‌ها در جهان اسلام امری روزانه و عادی است. نکته دیگر اینکه قصد دارد نشان دهد که شرقی‌ها افرادی غیرمنطقی و غیرعقلانی هستند و شرق با عقل بیگانه است.
این پژوهشگر با اشاره به نظریات حافظه به مکانیزم ضدحافظه اشاره و اضافه کرد: استعمارگر تلاش می‌کند در روایت موضوعات تاریخی و فرهنگی را سرکوب کند تا از مکانیزم ضدحافظه استفاده کند؛ همین دیروز مقاله‌ای در مورد غزه می‌خواندم که در مورد درستی و غلطی عملیات طوفان‌الاقصی بحث کرده بود. از نظر غرب، شروع روایت خیلی مهم است که از کجا باید شروع شود؛ در انگاره‌های غربی همه داستان اسرائیل و غزه را به هفتم اکتبر برمی‌گردانند و نه چندین دهه اشغال‌گری اسرائیل.
وی افزود: حتی کلمه فلسطین را هم به کار نمی‌برند و از حماس و اسرائیل استفاده می‌کنند که بگویند حماس، گروه تروریستی است و در برابر آن دولت اسرائیل است که به عنوان منجی مسیحیان عمل می‌کند تا مسیحیان را با خود همراه کند و طوری وانمود می‌کنند که اگر غربی‌ها نباشند شرق نخواهد توانست به زندگی خود ادامه دهد.
کریم‌زاده تاکید کرد: این نوع نگرش در بازی‌های رایانه‌ای و در محتواهای گوناگون فضای مجازی و در سینمای هالیوود و … جاری است لذا شرق‌شناسی گویا پروژه ناتمامی است که هدف آن عمدتا تغییر روایات به نفع استعمار است.
