به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، حجت‌الاسلام و المسلمین محمدجواد رودگر عضو هیأت علمی گروه عرفان و معنویت پژوهشگاه در گفتگو با خبرگزاری شبستان پیرامون آثار فرهنگی و تربیتی عاشورا در فرهنگ عمومی، اظهار کرد: عاشورا، منظومه‌ای است که در آن اسلام ناب نبوی و علوی تجلی پیدا کرد و براساس قاعده، اسلام محمدی‌الحدوث و حسینی‌البقاست.
این استاد حوزه و دانشگاه بیان کرد: در واقع می‌توان عاشورا را تفسیر تاریخی و تحلیلی با نگاه فلسفی کرد؛ به بیان دیگر فیلسوفانه به عاشورا و با فلسفه تاریخی به عاشورا و قیام جاودانه کربلا و نهضت امام حسین(ع) نگریست.
وی عنوان کرد: با این نوع نگاه که گاهی فیلسوفانه و فلسفه تاریخی است، عاشورا از یک اهیمت به سزایی در حوزه فرهنگ اسلامی برخوردار است، زیرا اسلام خالص و زلال از طریق عاشورا به جامعه اسلامی و امت ختمیه ابلاغ شد.
حجت الاسلام و المسلمین رودگر در ادامه تصریح کرد: در واقع قیام عاشورا، یک حرکت عمومی برای تبیین حقایق اسلام خالص و اصیل بود، همانگونه امام حسین(ع) در پاسخ نامه‌های کوفیان و یا در برخی از خطبه هایی که بیان فرمودند به دو نقش محوری احیاگری و دیگری نقش اصلاح گری اشاره داشته‌اند.
وی خاطرنشان کرد: امام حسین(ع) در وصیت نامه الهی و سیاسی‌شان به محمد حنفیه فرمودند: «إنِّی لَمْ أَخْرُجْ أَشِرًا وَلاَبَطِرًا وَلاَمُفْسِدًا وَلاَظَالِمًا وَإنَّمَا خَرَجْتُ لِطَلَبِ الاْءصْلاَحِ فِی أُمَّه جَدِّی مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَهُ عَلَیْهِ وَءَالِهِ؛ أُرِیدُ أَنْ ءَامُرَ بِالْمَعْرُوفِ وَأَنْهَی عَنِ الْمُنْکَرِ، وَأَسِیرَ بِسِیرَه جَدِّی وَسِیرَه أَبِی عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ علیه السلام». یعنی به اصلاح امت جد براساس منطق و سبک نبوی و علوی اشاره کردند.
عضو هیات علمی گروه عرفان و معنویت پژوهشکده حکمت و دین‌پژوهی پژوهشگاه با اشاره به رسالت سیدالشهدا از قیام عاشورا گفت: امام حسین(ع)، در پاسخ به یکی از نامه‌ها نیز به بحث احیاگری سنت‌ها پرداختند.
وی در این باره افزود: ایشان فرمودند که مگر نمی بینید سنت‌ها مرده‌اند و بدعت‌ها زنده شده‌اند؛ منظور از بدعت‌ها هر آن چه در دین نبود و وارد دین شد و منظور ایشان از سنت نیز یعنی آن چه در دین بود و از دین به حاشیه رانده و خارج شد.
حجت الاسلام و المسلمین رودگر، ابراز کرد: امام حسین(ع) یکی از جوانب احیاگری خود را بازگرداندن سنت نبوی به حقیقت اسلام در کنار قرآن و کتاب الهی و زدودن بدعت هایی که وارد اسلام شد قلمداد کردند؛ در نتیجه عاشورا در فرهنگ اسلامی نقش برجسته‌ای دارد و از همین رهگذر در فرهنگ عمومی جامعه اسلامی همواره تاثیر کارآمد و وافری داشته است.
وی بیان کرد:عمدتا در طول تاریخ ممکن است فرهنگ عمومی گرفتار خطاها و اشتباهات و لغزش هایی شود و هر از چند گاهی در طول سال، جریان محرم و عاشورا و اربعین و آن چه ملحقات مربوط به قیام امام حسین(ع) است یک بار دیگر به خالص سازی فرهنگ عمومی از فرهنگ‌های نادرست می‌پردازد.
این استاد حوزه و دانشگاه تصریح کرد: در حقیقت عاشورا می‌تواند این نقش مهم را همواره به صورت ساری و جاری ایفا کند و دائما فرهنگ عمومی که گرفتار برخی از کاستی ها و ناراستی‌ها شده را اصلاح نماید.
وی اظهار داشت:همان ارزشهایی که در جامعه دینی فراموش یا کمرنگ شده است، عاشورا، این ارزش های اسلامی را وارد فرهنگ عمومی می کند و ضد ارزشهایی که وارد فرهنگ عمومی جامعه شده‌اند با آنها به ستیزه برمی‌خیزد و آنها را از متن جامعه بیرون می‌ریزد چون جریان عاشورا یک جریان مقدس و الهی و توحیدی است.
عاشورا بر عقول و دل‌ها و فرهنگ می‌نشیند
حجت الاسلام و المسلمین رودگر خاطرنشان کرد:عاشورا بر عقول و دل‌ها و فرهنگ می‌نشیند، یعنی هم عقل پسند و هم دلپذیر است و هم برای خواص و طبقات نخبگانی و فرهیختگانی کارآمدی خود را دارد و هم برای عوام و توده های جامعه مردم لذا از این حیث فرهنگ عاشورایی تاثیر مستقیم و غیر مستقیم بر فرهنگ عمومی جامعه خواهد داشت.
وی گفت:فرهنگ عاشورایی هم در اصول دینی همانند توحید و عدالت و نبوت و امامت و معاد و هم در فروع دین مانند نماز و روزه و زکات و خمس و حج و امر به معروف و نهی از منکر و تولی و تبری تاثیر بسیار به سزایی بر جای خواهد گذاشت، چرا که توحید عاشورایی و عدالت عاشورایی و نبوت عاشورایی و امامت عاشورایی و معاد عاشورایی غیر از توحید و عدالت و نبوت و امامت و معادی است که به صورت مسخ شده و تحریف شده در ذهن خیلی‌ها جای گرفته است.
عضو هیات علمی گروه عرفان و معنویت پژوهشکده حکمت و دین‌پژوهی پژوهشگاه افزود:در واقع اسلام خالص را می‌توان از این رهگذر درک و دریافت کرد، لذا هم ناظر به اصول و نیز فروع دین است؛ ما نماز را در عاشورا و فرهنگ عاشورایی به گونه دیگری تلقی می‌کنیم، وقتی می‌بینیم حسین ابن علی(ع) در ظهر عاشورا و گرماگرم جنگ و مبارزه و در شرایط سخت و دشوار، نماز ولو نماز خوف را اول وقت و به جماعت برگزار می‌کنند.
وی بیان کرد:حتی در آن شرایط عده‌ای نگهبانی می‌دهند و در آن جا به شهادت می‌رسند و ما در زیارت نامه حسین ابن علی(ع) این تعبیر را داریم که أَشْهَدُ أَنَّکَ قَدْ أَقَمْتَ الصَّلاَهَ وَ آتَیْتَ الزَّکَاهَ وَ أَمَرْتَ بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَیْتَ عَنِ الْمُنْکَرِ یعنی گواهی می دهم که تو برپا داشتی نماز را و پرداختی زکوه را و امر به معروف و نهی از منکر نمودی.
حجت الاسلام و المسلمین رودگر عنوان کرد: ایشان در وصیتشان به محمد بن حَنَفیه فرمودند: تنها برای اصلاح در امّت جدّم به پا خواستم. می‌خواهم امر به معروف و نهی از منکر کنم و به روش جدّم و پدرم علی بن ابی طالب علیه‌السلام رفتار نمایم.
وی تصریح کرد: امر به معروف و نهی از منکر هم دایره و قلمرو بسیار وسیع و گسترده‌ای دارد و فقط در امور جزئی و مصداق‌های محدود خلاصه نمی‌شود، بلکه در بسیاری از در امور کلان و کلی در عرصه‌ها و ساحت‌ها و سطوح مختلف قابلیت انطباق دارد.
عضو هیات علمی گروه عرفان و معنویت پژوهشکده حکمت و دین‌پژوهی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، خاطرنشان کرد: لذا عاشورا در فرهنگ دینی نیز نقش بسیار فراوانی خواهد داشت و از نظر اخلاقی نیز این گونه است، آن چه در اصحاب و یاران امام حسین(ع) از خصوصیات اخلاقی می‌بینیم ایثار و نثار و جهاد و شب زنده داری و عبادت و شجاعت و رهایی و رستن از رذایل اخلاقی و پیوستن به فضائل اخلاقی و اخلاق الهی و اسلامی و اخلاق متعالیه در بسیاری از یاران و اصحاب امام حسین(ع) است.
وی گفت: این خصوصیات در یاران امام حسین(ع)، برجستگی خاصی داشت و آنها مراقبت‌هایی که در حوزه اخلاقی داشتند و این مراقبه‌های اخلاقی و سلوکی در جریان کربلا به نحو اتم و اکمل تجلی یافت و هر کدام از اصحاب چه بنی هاشم و چه غیر بنی‌هاشم و چه اصحاب خاص و عام اینها چنین خصوصیات اخلاقی داشتند.
فرهنگ عاشورا در اخلاق اجتماعی و اخلاقی عمومی جامعه موثر است
حجت الاسلام و المسلمین رودگر خاطرنشان کرد: اگر ما تک تک این خصوصیات را مورد بررسی قرار دهیم یا در منابر و خطابات به درستی بیان کنیم یا حتی در مناسبتها و تعزیه‌ها از آن سخن به میان بیاوریم در اصلاح اخلاق اجتماعی و اخلاق جامعه و اخلاق عمومی تاثیر فراوانی بر جای خواهد گذاشت؛ بنابراین فرهنگ عاشورایی در زندگی جامعه چه به لحاظ دینی و اخلاقی تاثیر کارآمد و دارای کارکردها و نقش‌آفرینی‌های فراوانی خواهد بود.
