به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، در راستای سلسله گفتگوهای علمی با مدیران گروه‌های پژوهشکده‌های علمی پژوهشگاه، به گفتگو با حجت الاسلام و المسلمین دکتر علی فضلی مدیر گروه عرفان و معنویت پژوهشگاه پرداختیم. در ادامه نظر شما را به مشروح گفتگو با ایشان جلب می‌کنیم:
اولویت‌های سال ۱۴۰۲ گروه عرفان و معنویت چه بود و تا چه حدی محقق شد؟
گروه عرفان و معنویت، از گروه‌های علمی چند وجهی است که از یک جهت به نیازهای بنیادی توجه دارد و از جهت دیگری به نیازهای کاربردی. چنان که از یک جهت مخاطب هدفش محققان و پژوهشگران است و از دیگر جهت مخاطب هدفش آحاد جامعه به ویژه جوانان است. از این روی اهداف و راهبردهای گروه بر اساس بیانیه گام دوم بدین صورت تنظیم شدهاند:
۱. بازپژوهی و نقادی میراث معرفتی غنی اسلامی در زمینه‌های عرفان و معنویت؛
۲. بازآرایی معارف عرفانی و معنوی به زبان زمان و تأمین محتوای مناسب و مورد نیاز مخاطب نخبه و جوان در قلمرو عرفان و معنویت اسلامی؛
۳. اکتشاف و استنباط عرفان اهل‌بیتی و معنویت از کتاب و سنت؛
۴. تأسیس و توسعه دانش عرفان اجتماعی و تمدنی؛
۵. نقد مکاتب و مسلک‌های معارض و پاسخ به شبهات القائی در قلمرو عرفان و معنویتهای نوپدید؛
۶. تأسیس و توسعه دانش سلامت معنوی اسلامی؛
۷. توجه به مطالعات بینارشته‌ای عرفان و علوم مرتبط؛
۸. تولید فلسفه، منطق و روش‌شناسی عرفان و معنویت.
با توجه به اهداف یاد شده اولویت‌های گروه در سال ۱۴۰۳ عبارتند از:
• تدارک نقشه راه ارتقای گروه
• پرداختن بیش از پیش به مجموعه مسایل عرفان اهل بیتی، چه عرفان عملی و چه عرفان نظری
• پرداختن به تعامل همگرای عرفان و دیگر علوم همگن در حوزۀ فلسفۀ علم سلوک
• ورود فعال در حوزۀ سلامت معنوی، چه در پژوهش و چه در آموزش.
• پیگیری طرحهای ناتمام در حوزۀ معنویتهای نوپدید که نیاز مبرم جامعه امروز ماست.
• برگزاری نشستها و کرسی‌های علمی در عرصۀ تمحض‌های علمی گروه و پرسش‌های ضروری جامعه هدف.
لطفاً در خصوص فعالیت‌های گروه و نوع فعالیت‌های آنها توضیح دهید؟
همه ساله‌ها بر اساس مهندسی علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، فعالیت‌های گروه بر پایۀ تمحض اول و دوم اعضای محترم هیات علمی و براساس برنامه‌های پیشنهادی و تصویب آن در شورای گروه و بعد در شورای پژوهشکده به شورای پژوهشگاه ارسال شده و به تصویب می‌رسد.
این فعالیت‌ها را می‌توان به گونۀ برجسته در شش عرصه مشاهده نمود:
۱- در عرفان اهل بیتی
۲- در فلسفۀ عرفان، به خصوص فلسفۀ علم سلوک
۳- در سلامت معنوی
۴- در نقد و بررسی معنویتهای نو پدید.
۵- در عرفان اجتماعی
۶- در عرفان سیاسی
طبیعی است که تحقق این فعالیت‌ها در چند قالب صورت می‌پذیرد:
• پژوهشهای علمی
• نشست‌های علمی
• کرسی‌های علمی
• سمینار علمی
• یادداشت‌ها و مصاحبههای علمی و اجتماعی
• حضور علمی در مراکز آموزشی و پژوهشی
چند رخداد مهم پژوهشی اعم از نشست، کرسی و غیره را برای برگزاری در سال ۱۴۰۲ تا به حال انجام شده است؟
الف. همایش ارزشمند و تأثیرگذار به نام همایش فلسفۀ معنویت با تأکید بر آرای علامه حسن زادۀ آملی
ب. برگزاری ۱۲ نشست و کرسی:
۱- کرسی ترویجی ماهیت و ضرورت عرفان ادبی
۲- کرسی ترویجی «انسان‌شناسی مبنای معنویت‌گرایی علامه حسن‌زاده آملی(ره): نقدی بر معنویت غیردینی»
۳- نشست علمی «عرفان در ادعیه» (با حضور اندیشمندانی از کشور عراق)
۴- کرسی ترویجی «حالت توجه» در روش سلوکی علامه حسن زاده آملی»
۵- کرسی ترویجی «رابطه متقابل معنویت و علم با تاکید بر آرای علامه حسن‌زاده آملی»
۶- کرسی ترویجی نسبت معنویت و عرفان اسلامی با تاکید بر اندیشه علامه حسن‌زاده آملی
۷- نشست فطرت و سلامت معنوی
۸- نشست سلامت معنوی و مزاج روحانی
۹- کرسی ترویجی راهکارهای ارتقای سلامت معرفت به مثابه راهکارهای نهادینه سازی رکن اصلی معنویت در جامعه
۱۰- نشست عرفان اهل‌بیتی در ادعیه رجبیه و شعبانیه (با حضور اندیشمندانی از کشور گینه)
ج. آثار منتشره و در حال نشر گروه عرفان و معنویت:
✓ آثار منتشرشده
۱- اسرار عرفانی نماز
۲- تربیت سلوکی در کتاب و سنت
۳- تجربه عرفانی در کتاب و سنت: عوامل و موانع
✓ آثار در مرحله نشر
۱- نقد و بررسی ماهیت، مبانی و کارکردهای فرقه‌های معنویت‌گرا
۲- ادراک شنیداری فرازیستی در عرفان اسلامی
۳- حکمت و اسرار عبادات مالی
۴- اسرار و حکم وضو
۵- نظام منازل سلوکی در کلام اهل‌بیت (علیهم‌السلام)
۶- نگرش سیستمی به عرفان اجتماعی اسلام
۷- مدلسازی عرفان اجتماعی اسلام
۸- پیش انگاره های معرفت شناختی علم سلوک
در انتها، مهمترین دغدغه شما به عنوان مدیر گروه عرفان و معنویت در سال ۱۴۰۳چیست؟
• زمینه‌سازی برای برگزاری همایش دوم عرفان اهل بیتی تحت عنوان «روش استنباط معارف عرفانی از کتاب و سنت»
• ورود چشمگیر و برجسته گروه در عرصه سلامت معنوی چه در تعامل با حوزۀ علمیه قم و چه در تعامل با فرهنگستان علوم پزشکی، چه در عرصۀ آموزش و چه در عرصۀ پژوهش.
- تلاش در جهت پیشبرد اهداف از پیش تهیه شده در سال ۱۴۰۳ با عملیاتی شدن برنامه‌های تحقیقاتی، اثربخشی و رسانشی
