تأملی بر بیانیه حمایت یورگن هابرماس فیلسوف آلمانی از اسرائیل
نوشتاری از حجت الاسلام دکتر محسن مهاجرنیا عضو هیأت علمی گروه سیاست پژوهشگاه
از طریق دنیای مجازی اطلاع یافتیم جناب آقای یورگن هابرماس فیلسوف شهیر آلمانی و به اصطلاح بازمانده مکتب انتقادی فرانگفورت به‌همراه یک حقوقدان و یک استاد علوم‌سیاسی در حمایت از اسرائیل و تروریست دانستن حماس، بیانیه‌ای منتشر کرده که بر چهار محور تأکید کرده است:
محور اول « عملیات پیش دستانه حماس علیه اسرائیل اقدام تروریستی است»
محور دوم «عملیات ارتش اسرائیل علیه اقدامات تروریستی به‌لحاظ اصولی موجه است»
سومین محور بیانیه «نسبت‌دادن نسل‌کشی به عملیات اسرائیل معیار‌های قضاوت را به‌نابودی می‌کشاند»
و محور چهارم: «عملیات اسرائیل ابداً توجیه‌گر فضای ضد‌یهودی به‌خصوص در آلمان نیست».
هر متفکری هم حق دارد و هم ضرورت دارد بر اساس فهم و مبانی فکری خودش ، مسئولیت تاریخی خویش را در قبال حقایق و واقعیت های موجود در جهان بیان و بر پایه حق و عدالت موضع گیری کند. طبیعی است از آقای هابرماس هم همین انتظار مطرح است و باید از او و همه متفکرانی که در وقایع تعیین کننده آینده جهان به دور از سیاست زدگی اظهار نظر می کنند یا درباره اظهارات دیگران تأمل علمی دارند، قدردانی کرد.
بر اساس همین مبنا مایلم در خصوص بیانیه هابرماس تأملی داشته باشم.
من به عنوان یک خواننده فلسفه سیاسی هابرماس و بیانیه ایشان و شناختی که از ساخت فکری او و تجریه چند دهه گذشته اش دارم ، مایلم چند نکته را در مورد بیانیه وی بیان کنم :
اولاً ؛ احتمالاً جناب ایشان بر اساس نظریه اخلاق گفتمان خودشان، احساس وظیفه اخلاقی داشتند که درباره کشتار یهودیان یا فضای یهودی ستیزی، و دفاع مشروع اسرائیل از خودش اعلام موضع کنند.با فرض پذیرش چنین مبنایی ،همه علاقمندان به تفکر انتقادی علاقمندند که بدانند آیا چنین موضع گیری هایی با دستگاه معرفتی ایشان سازگار هست یا خیر ؟ اگر همخوانی با ساخت فکری ایشان دارد ؛
چرا در حوادث مشابه معاصر همانند ؛ جنگ بالکان و نسل کشی وحشتناک صرب ها علیه بوسنی و هرزگوین ، حادثه وِیْکو در نسل کشی فرقه داودیان در ایالت تگزاس آمریکا در سال ۱۹۹۵،نسل کشی حلبچه در کردستان عراق و سردشت ایران درسال ۱۳۶۶ با مواد شیمیایی اهدایی دولت آلمان کشور متبوع آقای هابرماس ،نسل کشی قومی روهینگیا در سال۱۹۱۷ علیه مسلمانان میانمار، نسل‌کشی ۱۹۹۴ در روآندا که از آن به عنوان تاریک‌ترین فاجعه انسانی نیم سده گذشته یاد شد،که ۸۰۰ هزار مرد، زن و کودک کشته شدند و به ۲۰۰ تا ۵۰۰ هزار زن تجاوز جنسی شد. سازمان ملل هم نسل‌کشی آن را تأیید کرد و مهم تر از همه اینها اشغال و جنایات و نسل کشی های هفتاد و پنج ساله اسرائیل که آقای هابرماس به اقتضای سن و دانششان شاهد آن ها بوده اند. چرا در هیچکدام از این موارد جناب هابرماس در قامت یک فیلسوف بیانیه محکومیت نداده اند .
در اینجاست که ما بر اساس عقلانیت انتقادی و کنش ارتباطی هابرماس، جنابشان را مورد مؤاخذه و استیضاح قرار می دهیم که شایسته نیست جایگاه فلسفه سیاسی را تنزل داد و تحت تأثیر سیاستمداران صهیونیست و حامیان غربی آنها ،موضع گرفت.
ثانیاً : حداقل توقع از یک فیلسوف در چنین بیانیه ای آن بود که همانند برخی از سیاستمداران حامی اسرائیل ، با تروریستی خواندن عملیات جنبش حماس درحادثه ۷ اکتبر۲۰۲۳ ، نسل کشی اسرائیل در غزه را هم محکوم می کرد نه اینکه هم آن را «موجه» و مشروع بداند و تأکید کند که اگر کسی به عملیات اسرائیل در کشتار حدود دوازده هزار زن و بچه و پیر و جوان بی دفاع و محاصره بی رحمانه آنها نسبت نسل کشی بدهد، «معیار‌های قضاوت» را به‌نابودی کشانده است.حتی اگر بر مبنای تفکر ایشان بپذیریم که اسرائیل حق دفاع از خودش دارد ، خوب دفاع آن است که با کسانی بجنگد که علیه اسرائیل عملیات کرده اند و بر اساس ادعای داشتن دهمین ارتش مقتدر دنیا و آن همه تجهیزات اهدایی کشورهای غربی در یک استان محاصره شده ، فقط اعضای جنبش حماس را بکشد. هفت هزار کودک و زن و بچه چه گناهی مرتکب شدند که شما اسرائیل را در قتل عام آنها موجه و مشروع می دانید ؟ چنین توجیهی حتی بر اساس آیات تورات که قرآن هم آن را تصدیق کرده سازگار نیست آنجا که می فرماید « أَنَّ النَّفْسَ بِالنَّفْسِ وَالْعَیْنَ بِالْعَیْنِ وَالْأَنْفَ بِالْأَنْفِ وَالْأُذُنَ بِالْأُذُنِ وَالسِّنَّ بِالسِّنِّ وَالْجُرُوحَ قِصَاصٌ » می گوید در تورات بر بنی اسرائیل حکم کردیم که نَفْس را در مقابل نَفْس قصاص کنید و چشم را مقابل چشم و بینی را به بینی و گوش را به گوش و دندان را به دندان، و هر زخمی را قصاص خواهد بود.
ثالثاً : ما هم با شما موافقیم که عملیات اسرائیل ابداً توجیه‌گر فضای ضد‌یهودی به‌خصوص در آلمان نیست به همین دلیل ما در ایران به هیچ وجه نسبت به یهودیان ایرانی موضع منفی نداریم و تازه نمایندگان یهودیان هم نسل کشی اسرائیل را محکوم کرده اند. همان طوری که یهودیان آمریکا و اروپا و کشور متبوع جنابعالی هم میان جنایات رژیم صهیونیستی با دین یهود و یهودیان تفاوت قائل هستند. اما علاقمند بودیم در بیانیه شما به این نکته هم اشاره می کردید که فضای اسلام ستیزی و تبعیضات گسترده در اروپا علیه مسلمانان به خصوص در آلمان هم قابل توجیه نیست.
رابعاً در بیانیه شما عملیات پیش دستانه حماس علیه اسرائیل را اقدام تروریستی دانسته اید؟ گیرم که با شما همدلی کنیم اما آیا شما هم آمادگی دارید در طول هفتاد و پنج سال اشغالگری و صدها عمل مشابه، توسط دولت اسرائیل علیه ملت مظلومی که به ناحق سرزمینش اشغال شده و در طول این سالیان از همه چیز محروم گردیده،
اسرائیل را تروریست دولتی بنامید؟ تاکنون سابقه چنین محکومیتی را از شما مشاهده نکردیم.
خامساً : آقای هابرماس مایلم با اشاره گذرا به نامه امام خمینی به آخرین رهبر جهان سوسیالیسم جناب میخائیل گورباچف ، شما را به خواندن آن نامه دعوت کنم اگر چه گورباچف عبرت نگرفت و به تعبییر امام به موزه تاریخ پیوست ولی امیدوارم جنابعالی یک بار متن آن نامه را مطالعه کنید . در قسمتی از آن نامه آمده است :«جناب آقاى گورباچف، باید به حقیقت رو آورد. مشکل اصلى کشور شما مسئله مالکیت و اقتصاد و آزادى نیست. مشکل شما عدم اعتقاد واقعى به خداست. همان مشکلى که غرب را هم به ابتذال و بن بست کشیده و یا خواهد کشید. مشکل اصلى شما مبارزه طولانى و بیهوده با خدا و مبدأ هستى و آفرینش است. جناب آقاى گورباچف، براى همه روشن است که از این پس کمونیسم را باید در موزه‌هاى تاریخ سیاسى جهان جستجو کرد؛ چرا که مارکسیسم جوابگوى هیچ نیازى از نیازهاى واقعى انسان نیست؛ چرا که مکتبى است مادى، و با مادیت نمى‌توان بشریت را از بحران عدم اعتقاد به معنویت، که اساسیترین درد جامعه بشرى در غرب و شرق است، به در آورد…»
سادساً :در پایان علاقمندم به آقای یورگن هابرماس یادآوری کنم که حریت و آزادگی جوهره عقل و فلسفه است و از گذشته های دور تاکنون، حیات بشر بر پایه نظریه های فلسفه سیاسی می چرخیده است و همیشه اسب چموش سیاست و سیاستمداران در صدد چنگ اندازی بر چنین آزادگی بوده است و مع الاسف، در دوران ما فیلسوفانی در خدمت جنایات جرج بوش در افغانستان و عراق و نسل کشی های دیگر قرار گرفته اند. انتظار داریم جناب هابرماس دامن خویش را در حمایت از وحشتناک ترین جنایات این روزهای اسرائیل در غزه بیشتر آلوده نکند .
