به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، حجت الاسلام و المسلمین غلامرضا پیوندی در گفتگو با خبرنگار قرآن و معارف خبرگزاری شبستان ضمن گرامیداشت ولادت امام کاظم علیه السلام اظهار داشت: در سیره اخلاقی و عملی امام کاظم(ع) که اسوه گذشت، شکیبایی، صبوری، صلابت، استقامت، آزادگی، عبودیت و بندگی خداست، درس‌های فراوانی برای بشر امروز نهفته است که باید به درست بازگو شود.
مدیر گروه فقه و حقوق پژوهشگاه افزود: صبر و حلم امام کاظم(ع) یکی از آموزه‌ها و درس‌های مهمی است که می‌تواند برای زندگی امروز ما در جامعه دینی و حتی بشریت مفید باشد.
وی تصریح کرد: لقب مشهور ایشان، کاظم است واژه کاظم از کظم می‌آید که از جمله اوصاف و فضائل اخلاقی، کظم غیض است و ایشان دارای چنین فضیلت اخلاقی بودند. در واقع کظم غیض جز فضائیل اخلاقی امام کاظم(ع) به شمار می آید که در آیات الهی نیز به چنین فضیلت اخلاقی در مورد انسان اشاره شده است.
حجت الاسلام و المسلمین غلامرضا پیوندی با اشاره به آیه ۱۳۴ سوره آل عمران عنوان کرد: در این آیه آمد است، الَّذِینَ یُنْفِقُونَ فِی السَّرَّاءِ وَالضَّرَّاءِ وَالْکَاظِمِینَ الْغَیْظَ وَالْعَافِینَ عَنِ النَّاسِ وَاللَّهُ یُحِبُّ الْمُحْسِنِینَ، یعنی آنهایی که از مال خود در حال وسعت و تنگدستی انفاق کنند و خشم خود فرونشانند و از (بدیِ) مردم درگذرند و خدا دوستدار نکوکاران است، پس کظم غیض را جز ویژگی‌های نیکوکاران می‌داند.
این استاد حوزه و دانشگاه خاطرنشان کرد: غیض به معنای شدت غضب است و به حرارتی گفته می‌شود که در وجود انسان پدید می‌آید و کظم به معنای نگهداشتن نفس است و کظم غیض یک واژه و صفت اخلاقی است که به معنای کنترل خشم و خودداری از اظهار آن است که در دین اسلام به آن تاکید زیادی شده است.
وی با اشاره به ضرورت تبعیت از امام کاظم(ع) در فروخوردن خشم در امورات زندگی ادامه داد: به کسی که بسیار خشم خود را کنترل کند کاظم گفته می‌شود.
حجت الاسلام و المسلمین غلامرضا پیوندی گفت: کظم غیض از جمله فضیلت‌های اخلاقی است که به حلم نیز نزدیک است اما تفاوت‌هایی با حلم دارد، چرا که کظم غیض از کسی سر می‌زند که شاید هنوز به مرحله حلم دست نیافته ولی با تلاش این خشم را فرو می برد و کنترل می کند و نگذارد بر او غلبه کند که اگر خشم انسان بر روابط و رفتار انسان غلبه کند آن موقع انسان دچار مشکلات زیادی خواهد شد.
وی افزود: کظم غیض از ویژگی‌های بارز و مهم امام کاظم(ع) است و چنین ویژگی مورد تاکید خداوند در آیات قرآن کریم و سخنان ائمه اطهار(ع) نیز می‌باشد و در دعاها و توصیه‌های مختلف بر کظم غیض تاکید فراوانی شده است.
مدیر گروه فقه و حقوق پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی بیان کرد: وجود نازنین پیامبر در روایتی می‌فرماید هر کس خشم خود را کنترل نماید خداوند عذاب را از او برمی‌دارد، همچنین امام سجاد(ع) می‌فرمایند هیچ جرعه ای نزد من محبوب تر از جرعه خشمی نیست که آن را فرو برم و با طرف مقابل خود تلافی و او را مشمول مجازات نکنم.
حجت الاسلام و المسلمین پیوندی بیان کرد: کظم غیض از صفات افرادی است که بسیار خشم خود را فرو می‌خورند و این یک فضیلت مهم اخلاقی ویژه امام کاظم(ع) است تا جایی که به این صفت مشهور شد و جز القاب امام کاظم(ع) است. اما نکته‌ای که در بحث ائمه و بزرگداشت ایام ولادت و شهادت ائمه حائز اهمیت است اینکه چنین خصلت‌هایی را به کار بگیریم و از آن تبعیت کنیم.
مدیر گروه فقه و حقوق پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی اظهار داشت: یکی از مسائل مهمی که از امام کاظم(ع) برای ما به یادگار مانده است، حدیث مهمی است که در کتاب کافی از امام کاظم(ع) نقل شده و آن توصیه‌هایی است که به هشام ابن حکم یکی از یاران وفادار ائمه می‌فرماید که معروف است.
وی بیان کرد: توصیه امام کاظم(ع) به هشام که انسان بزرگ، وارسته و از یاران معصومین بوده حدیث بسیار طولانی است که در کتاب عقل و جهل کافی به عنوان حدیث دوازدهم در جلد نخست کتاب از امام کاظم نقل شده است که بسیار آموزه‌های فراوانی برای زندگی امروز بشریت دارد.
حجت الاسلام و المسلمین پیوندی تصریح کرد: ما در زندگی دچار مشکلاتی هستیم و این نکته همیشه برای ما وجود دارد که اگر عقلانیت حاکم بر زندگی ما باشد زندگی موفقی داریم و در این روایت نورانی امام کاظم(ع) به هشام می‌خواهد این نکته را القا کند که عقلانیت بسیار مهم است که انسان در زندگی عقلانیت را پیشه خود قرار دهد.
وی خاطرنشان کرد: لذا یکی از مسائل مهمی که امام در این روایت هشدار می‌دهد و می‌گوید: ای هشام مراقب باش؛ خدای متعال شما را به تعقل وا داشته است و بارها از شما خواسته در امور تعقل، تدبیر و تفکر کنید و با فکر کار انجام دهید نه اینکه چون اکثریت می‌گویند خوب است.
این استاد حوزه و دانشگاه ادامه داد: لذا یکی از مسائل مهم در زندگی این است که بحث تبعیت از اکثریت را ملاک عمل خود قرار دهیم و اینکه ما فکر و تعقل کنیم، در کارها و امور تامل کنیم و وقتی به یقین رسیدیم آن وقت براساس یقین مان عمل کنیم.
وی بیان کرد: آن نکته مهمی که در این روایت نورانی از امام کاظم آمده است که حضرت می‌فرماید: هشام مراقب باش! خداوند متعال در قرآن کسانی که تعقل نمی‌کنند را سرزنش کرده است و گفته شما کسانی هستید که پیرو باطل می‌شوید چون تعقل نمی‌کنید اساسا عدم تعقل منجر به انحراف از حق و باعث عدم تبعیت از حقیقت می‌شود.
حجت الاسلام و المسلمین پیوندی گفت: لذا امام کاظم در این حدیث نورانی به آیه ۲۲سوره انفال اشاره دارد که بدترین جانوران نزد خدا کسانی هستند که (از شنیدن و گفتن حرف حق) کر و لالند که اصلا تعقل نمی‌کنند.
وی افزود: در این روایت همچنین به آیه ۲۵ سوره لقمان اشاره دارد و اگر از این کافران سؤال کنی آن کیست که آسمانها و زمین را آفریده؟ البتّه جواب دهند خداست. باز گو: ستایش خدای را (که کافران نیز معترفند) بلکه اکثر آنها (بر این حقیقت که آفریننده جهان خداست اگر به زبان گویند به دل) آگاه نیستند.
این استاد حوزه و دانشگاه در ادامه یادآور شد: امام از این نکته نورانی استفاده می‌کند و می فرماید هشام قرآن کریم انسانی که تعقل نمی کند را سرزنش کرده است و در آیه ۳۷ سوره انعام نیز می‌فرماید بیشتر مردم براساس ظن و گمان عمل می‌کنند و بعد می‌فرماید هشام بدان که ممکن است تعداد کم اما حق باشد، هیچ گاه وقتی حرف حق است و تو تنها هستی معنایش این نیست تو مرتکب اشتباه هستی.
وی تصریح کرد: همان طور که در سوره سبا اشاره شده است بندگان و شاکرین خداوند کم هستند و و در سوره هود نسبت به پیامبرانی که مبعوث شدند و طرفداران کمی داشتند نیز اشاراتی شده است. براساس این آموزه‌ها تعقل باید اساس زندگی انسان باشد، همان طور که امام صادق(ع) فرمود عقل آن چیزی است که انسان را از بدی‌ها باز می‌دارد.
حجت الاسلام و المسلمین پیوندی عنوان کرد: یکی از آموزه‌های مهم امام کاظم(ع) به هشام، پرداختن به حق هست اگر حتی انسان مورد قضاوت‌هایی قرار بگیرد، ایشان فرمودند ای هشام، اگر در دست تو گردویی بود و همه گفتند آن چه در دست توست مروارید است به تو نفعی نمی رسد و اگر در دست تو مرواریدی باشد و همه بگویند گردوست، به تو زیان نمی‌رسد.
این استاد حوزه و دانشگاه اظهار داشت: امام کاظم(ع) به این نکته اشاره دارد که اگر انسان به یقین برسد حتی اگر طرفدارانی نداشته باشد که او را تائید کنند باید به سمت حق برود، بنابراین پذیرش هر بنده‌ای در پیام الهی این است که در معرفت انسان نیکوتر آن است که از حق و عقلانیت تبعیت کنید و در واقع در آموزه های قرآن هیچ چیزی به اندازه تعقل کردن سفارش نشده است.
وی گفت: عقل قوه‌ای است در انسان که به واسطه آن عبادت خدا و بهشت کسب می‌شود، اگر انسان در دوراهی قرار گرفت، عقل مانع می‌شود و بر شهوت و غضب غلبه پیدا می‌کند و تعقل در زندگی باعث می شود انسان از افراط و تفریط دور باشد و از جهل فاصله بگیرد.
حجت الاسلام و المسلمین پیوندی افزود: خداوند همه ما را جز افرادی که با تعقل زندگی می‌کنند قرار دهد، به خصوص اینکه تعقل در زندگی باعث می شود انسان از افراط و تفریط و جهل دور باشد امیرالمومنین(ع) فرمودند: جاهل دیده نشود مگر در افراط یا تفریط.
