به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، هفتمین همایش ملی سلامت معنوی ۱۶، ۱۷ و ۱۸ اسفندماه با همکاری پژوهشگاه در شهر مقدس قم برگزار شد.
در نشست اول «همایش علمی سلامت معنوی اسلامی و نظام آموزش کشور» حجت الاسلام دکتر علی فضلی مدیر گروه عرفان پژوهشگاه با موضوع “چرایی و چگونگی تأثیر سلامت معنوی بر سلامت جسمانی بر پایۀ حکمت و سنت با تأکید بر نهج البلاغه” به ایراد سخن پرداخت.
حجت الاسلام علی فضلی در این راستا گفت: همواره رابطۀ نفس و بدن و تأثیر متقابل آن دو بر یکدیگر بحثی جذاب و کاربردی در حوزۀ سلامت بوده و هست. کتب و مقالات متعددی در این باره نوشته شده اند. یکی از پرسش های این بحث که در محافل فلسفی و پزشکی طرح شده و هر دو طیف به دنبال پاسخ آن هستند، آن است که آیا سلامت نفس بر سلامت بدن تأثیر دارد؟ به عبارت فنی آیا سلامت معنوی که خاستگاه آن نفس و مزاج روحانی است، بر سلامت جسمانی که خاستگاه آن بدن و مزاج جسمانی است، تأثیر دارد؟ آیا سلامت معنوی می¬تواند در درمان بیماری های جسمانی نقش آفرینی کند و روند سلامت تن را بهبود ببخشد؟ آیا تأثیری در توانمندسازی اعضای بدن جهت انجام کامل فعالیت ها دارد؟ اگرچه پاسخ به این پرسش ها به پژوهشی درخور و پردامنه نیاز دارد، لیک می توان خطوط اصلی پاسخ را از حکمت و سنت برداشت نمود و بعدها جامعه فلسفی و پزشکی در صدد پرداخت آن برداشت برآیند.
از نگاه فلسفی و دینی هم چنان که سلامت جسمانی بر عهدۀ طب جسمانی است، سلامت قلبی و معنوی بر عهدۀ طب روحانی است. لیک پرسش این است که آیا سلامت معنوی بر سلامت جسمانی تأثیر دارد و در نتیجه طب روحانی در سلامت جسمانی نقش آفرین باشد؟ برای پاسخ نخست باید از منظر فلسفی به ملاک تأثیر نفس بر بدن دست یافت که در این راستا به چگونگی ترکیب نفس و بدن و تأثیرش بر بدن از نگاه حکمای مشاء، حکمای اشراق و حکمای متأله پرداخت. پس از آن حلقۀ ارتباطی نفس و بدن که در طب سنتی روح بخاری و در طب نوین دستگاه عصبی و هورمون¬ها هستند، مورد بررسی قرار داد و از این طریق نقش طب روحانی در طب جسمانی را روشن نمود. آنگاه از کتاب و سنت به ویژه احادیث علوی شواهدی بر تأثیر سلامت معنوی بر سلامت جسمانی ذکر نمود. البته این شواهد بر دو قسم هستند: اول شواهد کلی که به تأثیر کلی سلامت معنوی بر سلامت جسمانی و سقامت معنوی بر سقامت جسمانی و سلامت معنوی در درمان سقامت جسمانی اشاره دارند. مانند تقوای الهی موجب شفاى بيمارى تن است. دوم شواهد جزئی که به سلامت های جزئی و بیماری های جزئی اشاره دارند و از تأثیر بیماری خاص معنوی بر بیماری جسمانی پرده برمی دارند. برای نمونه کمی حسادت عامل تندرستی است؛ چنان که خوش بینی مایۀ راحتی جان و سلامتی تن است.
بر این اساس، این بحث را باید به طور گسترده و ژرف به دامنۀ پژوهش برد و آن را به متون تحقیقی و بعد آموزشی تبدیل کرد. آنگاه در مراکز آموزشی به ویژه پزشکی تدریس نمود.
بر این اساس وی در طی سه سر فصل به تبیین دیدگاه خویش پرداخت:
الف. ملاک تأثیر نفس بر بدن و سلامت معنوی بر سلامت جسمانی از نگاه فلسفۀ اسلامی و در این رابطه نظر حکمای مشاء، حکمای اشراق و حکمای متأله را به اختصار اشاره شد.
ب. حلقۀ ارتباطی نفس و بدن به عنوان راه انتقال سلامت معنوی به سلامت جسمانی از نگاه طب سنتی بر پایه روح بخاری و از نگاه پزشکی نوین بر اساس هورمون ها بررسی شد.
ج. دو حدیث از احادیث علوی دربارۀ تأثیر سلامت معنوی بر سلامت جسمانی. یکی این حدیث حضرت امیر علیه السلام که فرمود: « فَإِنَّ تَقْوَى اللَّهِ …شِفَاءُ مَرَضِ أَجْسَادِكُمْ » (نهج البلاغه، خطبۀ ۱۹۸) و دومی نیز حدیث دیگری از حضرت امیر علیه السلام که فرمود: « صِحَّةُ الْجَسَدِ مِنْ قِلَّةِ الْحَسَد. » (نهج البلاغه،حکمت ۲۵۶)
لازم به ذکر است سخنان دکتر فضلی در قالب مقاله به دبیرخانه همایش ملی سلامت معنوی اسلامی ارسال شده که به زودی چاپ خواهد شد.
