به گزارش اداره روابط عمومی و اطلاع رسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، کتاب قرض‌الحسنه و آثار اقتصادی آن (ویراست دوم) اثر حجت‌الاسلام علی‌اصغر هادوی‌نیا در گروه اقتصاد پژوهشکده نظام‌های اسلامی پژوهشگاه و توسط سازمان انتشارات پژوهشگاه به زیور طبع آراسته شد.
در ویرایش دوم کتاب قرض‌الحسنه و آثار اقتصادی آن، ماهیت و جایگاه قرض‌الحسنه در اقتصاد اسلامی و آثار اقتصادی آن و عملکردش در اقتصاد ایران مورد بررسی قرار گرفته است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که از عناصر اصلی قرض‌الحسنه نیاز قرض گیرنده و انگیزه معنوی و اخروی قرض دهنده می‌باشد. قرض در ذهنیت فرد مسلمان درآمد موقت است. یکی از ویژگی‌هایی اثر کنونی که آن را منحصر به فرد می‌کند توجه خاص به تفاوت بین قرض و قرض‌الحسنه است که در دیگر آثار مربوط به قرض‌الحسنه، یا بدان اشاره نشده است و یا مورد تأکید قرار نگرفته. در واقع تمامی آثار دیگری که به نام قرض‌الحسنه انتشار یافته‌اند مربوط به قرض هستند.
در بخشی از مقدمه این اثر ارزشمند آمده است:
قرض از عقود معوضه است به گونه ى كه مال از مالكيت قرضدهنده منتقل مىشود و در برابر آن ذمّه قرض گيرنده، كه يك امر اعتبارى است، مشغول می‌گردد. يعنى قرض دهنده به وسيله ى قرض، مالكيت يك امر عينى را به مالكيت يك امر اعتبارى تبديل مىكند. ويژگى اين تبديل آن است كه در امر اعتبارى فساد و زيان راه ندارد و در واقع قرض گيرنده با چنين كارى مال خود را بيمه كرده است. افزون بر اين، امر اعتبارى قدرت انتاج و توليد ندارد؛ يعنى نمى تواند بر خود بيفزايد، در حالى كه اگر قرض دهنده سرمايه اش را قرض نمى داد و مالكيت آن را منتقل نمى كرد، احتمال زيان و قابليت سوددهى آن نيز باقى مىماند. با توجه به اين دليل عقلى، طبيعى به نظر مى رسد كه در قرض سود منتفى باشد. بنابراين، طبق اين دليل، در قرض اصل بر غير ربوى بودن است. چنين استدلالى به قرض مصرفى اختصاص ندارد و در قرض توليدى نيز به چشم مى خورد. در آن جا نيز عين به اعتبار تبديل مىشود و طبيعى است كه سوددهى درست نباشد. به هر حال، قرض ربوى از موضوع تحقيق ما بيرون است.
نكتهی ديگرى كه در تبيين موضوع تحقيق حاضر سودمند مى نمايد، توجه به تفاوت »قرض غير ربوى« و »قرض‌الحسنه« است، قرض، از جهت فقهى – حقوقى، به عنوان يك عقد مطرح است و شرايط خاصى دارد كه در آينده مورد بررسى قرار مىگيرد؛ اما، از جهت اقتصادى، رفتارى است كه توجه به عاملهايى چون انگيزش ها در تحليل آن تأثير بسيار دارد. از نتايج بخش اوّل، »نيازمند بودن وام گيرنده« و »انگيزهى معنوى و اخروى قرض دهنده« است كه بايد آنها را دو ركن از اركان قرض الحسنه به شمار آورد. البته در انعقاد عقد قرض رعايت اين دو، به عنوان شرط، مورد توجه قرار نمى گيرد. بنابراين، مىتوان گفت كه رابطهى بين »قرض غير ربوى« و »قرض الحسنه« اعم و اخص مطلق است و قرض الحسنه زير مجموعه ى »قرض غير ربوى« شمرده مىشود. چنين نگرشى اقتضا مىكند كه بسيارى از آثار قرض الحسنه در شمار آثار قرض جاى گيرد اين تحقيق عموماً آثار قرض الحسنه را بررسى مى كند. مراد از كلمه ى «قرض الحسنه» در اين مجموعه، قرض غير ربوى برخوردار از اركان قرض الحسنه است؛ و مراد از كلمهى «قرض»، گاه تنها قرض غير ربوى است كه يكى از اركان قرض‌الحسنه را نداشته باشد و گاه اعم از آن و قرض الحسنه كه به تناسب موضوع روشن می‌شود.
آخرين نكته، كه در خصوص تعيين حدود موضوع بايد مورد توجه دقيق قرار گيرد، انواع قرض است. چنان كه در آينده اشاره می‌شود، قرض انواعى دارد. اين مجموعه، با هدف محدود كردن موضوع و شفّافيت مباحث بيشتر به قرض مصرفى خصوصى، كه در آن وام گيرنده و وام دهنده هر دو از بخش خصوصى اند، نظر دارد و هر جا از اين محدوده پاى فراتر مىنهد، آشكارا بيان مىكند.
بديهى است كه انتخاب اين قيود به معناى اختصاص داشتن« قرض الحسنه» به «قرض الحسنه ى مصرفى خصوصى» نيست؛ چنان كه آثار بيان شده نيز ممكن است به اين نوع قرض الحسنه اختصاص نداشته باشد.
کتاب قرض‌الحسنه و آثار اقتصادی آن (ویراست دوم) اثر حجت‌الاسلام علی‌اصغر هادوی‌نیا با قیمت ۱۲۵۰۰۰ تومان راهی بازار نشر شد.
علاقمندان جهت تهیه کتاب و یا اطلاعات تکمیلی می‌توانند به وبگاه رسمی سازمان انتشارات پژوهشگاه به نشانی: www.poiict.ir مراجعه کنند.
