به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، حجت الاسلام دکتر محمد عرب صالحی، رئیس پژوهشکده حکمت و دین پژوهی پژوهشگاه در برنامه ای با موضوع «پاسخ به شبهات تاریخ مندی قرآن از دیدگاه علامه طباطبایی» به بررسی کتاب «نقد مبانی تاریخ مندی قرآن» به مناسبت هفته کتاب و کتابخوانی پرداخت و گفت: واژه تاریخ مندی یعنی آنچه تاریخ مند باشد وجودش و نحوه وجود آن تحت تأثیر شرایط تاریخی و محیطی است.
وی افزود: عده ای قرآن کریم را تاریخ مند دانسته و می گویند که این کتاب برای زمان خودش کاربرد داشته و برای زمان حاضر کاربرد ندارد. آنان معتقدند محتوای قرآن به طور کلی تحت تأثیر شرایط محیطی و تاریخی بوده است و اگر در زمان حال نازل می‌شد به گونه ای دیگر بود.
حجت الاسلام محمد عرب صالحی خاطرنشان کرد: ما این ادعا را در مورد تمام محتوای قرآن کریم قبول نداشته و تاریخ مندی و اثرپذیری قرآن به آن معنا نیست که اگر در زمان دیگری نازل می شد تمام آموزه های و مبانی آن متفاوت بود.
وی هجمه تمدنی غرب نسبت به قرآن کریم را ریشه نگاه تاریخ مند به این کتاب آسمانی دانست و گفت: این هجمه سبب ایجاد دو نوع نگاه در کشور ما شد؛ بعضی از مسلمانان که عمدتاً درس خوانده غرب بودند به طور کلی تسلیم این هجمه شده و گفتند باید برای رسیدن به پیشرفت مانند غرب اسلام را کنار بگذاریم.
رئیس پژوهشکده حکمت و دین پژوهی پژوهشگاه جریان دوم را شامل نگاه افرادی همچون جلال آل احمد برشمرد و تصریح کرد: امثال آل احمد گفتند که اتفاقاً عدم پیشرفت ما ناشی از کنار گذاشتن اسلام و قرآن و دوری از آموزه های آن است.
وی با اشاره به مسئله تعارض بین دین و علم در غرب افزود: غربی ها احساس کردند که آموزه های دینی با علوم و تکنولوژی ها تعارض داشته و باید دین را کنار بزنند؛ این نگاه در کشور ما هم رسوخ کرد. اما باید دانست که مبانی مسیحیت رایج در غرب با مبانی قرآن کریم کاملاً متفاوت است و نسخه ای که برای غرب شاید می توانست موجب شفا باشد، به هیچ عنوان برای جوامع اسلامی موجب پیشرفت نبود.
حجت الاسلام محمد عرب صالحی بیان داشت: احساس عقب افتادگی در زمینه های تکنولوژی و اجتماعی موجب سوء برداشت عده ای از روشنفکران ایرانی شد و آن ها این عقب افتادگی را به اسلام نسبت دادند. این در حالی بود که این افراد بیشترین زمان مطالعاتی خود را در دانشگاه های غربی و بر روی منابع آن بلاد گذاشته و از مطالعه تعمیقی قرآن کریم و آموزه های اسلامی باز مانده بودند.
وی گفت: این افراد باید هم مطالب دقیق و علمی را که در قرآن کریم آمده و در زمان حاضر دانشمندان علوم تجربی به مفهوم آن ها می رسند، به خوبی مطالعه نمایند و هم آموزه های علمی غرب را مورد توجه قرار دهند تا به نتایج جامع برسند.
رئیس پژوهشکده حکمت و دین پژوهی پژوهشگاه با اشاره به برخی آثار تولید شده در موضوع تاریخ مندی قرآن کریم، اظهار کرد: در حال حاضر آثار خوبی در زمینه های هیستوریتی تألیف و منتشر شده است. کتاب های «فهم در دام تاریخی نگری» و «تاریخی نگری و دین» نوشته خود بنده که در آن ها به طور کامل به ترتیب به نقد تاریخی نگری و نقد تاریخ مندی قرآن به صورت مصداقی پرداخته شده است.
وی اظهار داشت: کتاب دیگری که به تألیف و چاپ رسانده ام تحت عنوان «مسئله وحی» به مقایسه دیدگاه های حضرت آیت الله سبحانی و دکتر سروش می پردازد.
حجت الاسلام محمد عرب صالحی گفت: بحمدالله پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در چند زمینه جریان سازی کرده است؛ یکی از آن ها در زمینه «روشنفکری دینی» بوده و «نقد تاریخ مندی قرآن» نیز یکی دیگر از این عرصه هاست.
وی با تشریح دلایل تقسیم بندی مبانی تاریخ مندی قرآن در کتاب «نقد مبانی تاریخ مندی قرآن» ادامه داد: این تقسیم بندی حاصل استقرا بوده و ادعایی هم مبنی بر تام بودن این استقرا نداریم. یکی دیگر از دلایل انتخاب این مبانی، انتخاب مبانی نزدیک و قریب به بحث تاریخ مندی قرآن بود. ما مبانی بعید را کنار گذاشتیم و مبانی را که مستقیماً متوجه خود تاریخ مندی قرآن بود مطرح کردیم.
رئیس پژوهشکده حکمت و دین پژوهی پژوهشگاه مبنامحوری را اصلی ترین ویژگی کتاب «نقد مبانی تاریخ مندی قرآن» برشمرد و خاطرنشان کرد: ما از مبنا بحث کرده ایم تا بتوانیم نقد جدی بر تاریخ مندی قرآن داشته باشیم. همان طور که همه می دانیم مبنا که باطل شود، مصادیق آن نیز به راحتی قابل رد کردن است.
وی گفت: موضوع این کتاب هم به فلسفه دین و مباحث علوم قرآن می خورد و در مرتبه بعد مبانی فلسفه غرب را هم مورد نقد قرار می دهد. ارتباط مستمر با خود قرآن کریم نیز یکی دیگر از ویژگی های این کتاب است. افرادی که در این زمینه ها دارای مطالعات هستند می توانند این کتاب را به خوبی متوجه شوند. زیرا مطالب موجود در کتاب «نقد مبانی تاریخ مندی قرآن» تخصصی بوده و اگر بدون پیش زمینه به مطالعه آن بپردازیم ممکن است دچار یکسری شبهات شویم.
حجت الاسلام محمد عرب صالحی در پایان اظهار داشت: قرآن کریم کتابی است که وظیفه دارد هم روح بزرگ امیرالمؤمنین(ع) را سیراب کند و هم یک انسان معمولی را هدایت نماید. در این سفره انواع و اقسام نعمات الهی موجود است و هرکسی با هر ذوق و سلیقه ای را می تواند سیراب نماید. برای جلوگیری از گمراهی لازم است از قرآن و روایات اهل بیت(ع) جدا نشویم.
