به گزارش اداره روابط عمومی و اطلاع رسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، مجموعه مقالات ذات‌گرایی جدید در فلسفه علم معاصر به همت دکتر ابراهیم دادجو از سوی گروه معرفت‌شناسی پژوهشکده حکمت و دین‌پژوهی و توسط سازمان انتشارات پژوهشگاه به زیور طبع آراسته و راهی بازار نشر شد.
در عرصه «فلسفه علم معاصر» دو جریان قابل تشخیص است: (۱) جریان ضدذات‌گرایی و ضدواقع‌گرایی، و (۲) جریان ذات‌گرایی و واقع‌گرایی، جریان نخست از زمان بارکلی تا قبل از چهل سال اخیر یکه‌تاز میدان فلسفه و فلسفه علم بود. جریان دوم در چهل سال اخیر به ظهور رسیده و در تقابل با مابعدالطبیعه هیومی به توسعه و تقویت مابعدالطبیعه ذات گرایانه همت گماشته است. ایران معاصر از جریان دوم بی‌خبر است. و همین بی‌خبری عمدتاً منشاء سیطره نسبی غیرذات‌گرایی و غیرواقع‌گرایی بر مجامع علمی است. این کتاب درصدد شناساندن جریان دوم است و نویسنده نشان می‌دهد که فلسفه اسلامی که در بنیاد خود واقع‌گرا است، به جریان دوم نیازمند است.
در بخشی از مقدمه این کتاب آمده است:
مدت مدیدي بودکه به نظر مي‌رسید فلسفه متقدمین و فلسفه اسـلامي کـه ذات‌گــرا و واقع‌گراینــد، رو بــه افــول نهــاده و پــس از رنســانس، تحــت افکــار اندیشمنداني همچون هیـوم، کانـت، پوزیتیویسـت‌ها و مکتب‌هـایي همچـون فلسفه‌هاي تحلیلي و زباني، ابزارگرایي، انسجام‌گرایي، عمـل‌گرایي، کـل‌گرایي، ابطال‌گرایي، ساختارگرایي و پساساختارگرایي که ًعمدتا همگـي در چهـارچوب قراردادگرایي واقعاند، جریاني بسط یافته که درعرصه هستي‌شناسي، با ّرد ذات و خواص ذاتي شيء، یعني با ّرد واقع شيء و در عرصـه معرفت‌شناسـي، بـا ّرد مطابقت معرفت با واقع، مدعي عدم توانایي انسانها بر شناخت واقع اشیاست.
این جریان و پیروان این جریان، به این مقدار بسنده نکرده و بدون تفکیک بـین علوم، در همه علوم به جاي اینکه علم گزاره‌هاي علمي صادق آدمي را مطابق با واقع – که داراي انحايگوناگون است – بدانند، با ّرد واقع اشیا و امـور، علـم آدمي را سازنده و معنا بخش واقـع و واقعیـت دانسـتند. با تفـاوت انسـانها در سازندگي و معنابخشي به اشیا و امور، علم انسانها به اشیا و امـور، مختلـف و ّمتشتت شناخته شد و به انسانها اجازه داده شد فهم‌هاي گونـاگوني کـه از یـک چیز یا یک امر دارند معیار حقیقت داشتن آن چیز یا آن امر باشد. حقیقت و شناخت حقیقت فاقد معیاری واحد و درست تلقی شد. نتیجه آن اشاعه نوعی نسبی گرایی تمام عیار بین بیشتر اندیشمندان معاصر بود.
به نظر مي‌رسید سیطره این جریان به قـدري اسـت کـه بیشـتر اندیشـمندان معاصر ایراني نیز، با این تصورکه در عرصه فلسفه و فلسفه علم معاصر چیـزي جز این جریان وجود ندارد، به شدت تحت تـأثیر ایـن جریـان هسـتند و بیشـتر مجامع علمي وآکادمیک در مباحث بسـیاري و از جملـه در مبـاحثي همچـون فلسفه اسلامي، فلسفه علم – اعم از فلسفه علوم طبیعي و فلسفه علوم انساني یا علوم اجتماعي – علوم انساني اسلامي، الگوي اسلامي ایراني پیشرفت، تمـدن نوین اسلامي،… تحت تأثیر این جریان واقع شده و در ایـنگونـه مباحـث بـه رویکردهاي غیرواقع‌گرایانه و نسبي‌گرایانه روي آورده‌اند. وضعیت ناگواري بـود و است، و اگر تنها جریان معاصر همین جریان ّضدذاتگرایي و ّضدواقعگرایي باشد لاجرم فلسفه اسلامي نیز که ذات‌گرا و واقع‌گراست به غل و زنجیرکشیده خواهد شد و رو به افول خواهد ماند.
در چهل سال اخیر جریاني به بار نشسته است که درست در تقابلي آشـکار با جریان ّضدذاتگرایي و ّضدواقعگرایي که آن را جریاني انگلیسی – آمریکـایي مي‌نامد، به شدت از ذاتگرایي و واقعگرایي دفاع مي‌کند. ایـن جریـان ًعمـدتا جریاني آمریکایي – استرالیایي است.
مجموعه مقالات ذات‌گرایی جدید در فلسفه علم معاصر به همت دکتر ابراهیم دادجو با قیمت ۱۱۵۰۰۰ تومان راهی بازار نشر شد.
علاقمندان جهت تهیه کتاب و یا اطلاعات تکمیلی می‌توانند به وبگاه رسمی سازمان انتشارات پژوهشگاه به نشانی: www.poiict.ir مراجعه کنند.
