سیر تطور و تکامل فصلنامه کتاب نقد

کتاب نقد از نخستین و پرتیراژترین(در زمانه خود) مجلات نظری و نقّادانه کشور بوده و هست. این نشریه سعی دارد عرصه‌ای باشد برای تضارب آراء و ارائه نقد و ارزیابی نظرات و عقاید گونا‌گون در حوزه فلسفه، دین‌پژوهی و مباحث نظری فرهنگ، سیاست، فقه و حقوق و سایر ساحات اندیشه و فکر باتوجه و تاکید بر استفاده کارآمد از ادبیات نقد و بهره‌گیری از نظرات و تأملات محققان حوزه و دانشگاه، جهت پاسخگویی به سؤالات و شبهات موجود در فضای فکری ایران معاصر. فرصتی دست داد تا در گفتگو با دکتر رمضان علی تبار سردبیر این نشریه ارزشمند گزارشی از سیر تحولات اخیر این فصلنامه را مرور کنیم...

  • با سلام، لطفا در خصوص آخرین تحولات فصلنامه کتاب نقد بعد از تصدی سردبیری توضیح دهید.
    من هم عرض سلام و تشکر دارم. در سال ۱۳۹۹، برخی شمارگان فصلنامه کتاب نقد، منتشر شده و تعدادی نیز اتمام یافته و در سال ۱۴۰۰ منتشر خواهند شد، شمارگان انتشاریافته از ابتدای سال ۱۳۹۹ تاکنون، هفت شماره از فصلنامه کتاب نقد در چهار مجلد به شرح ذیل، انتشار یافته است؛ که البته با توجه تأخیر چند ساله انتشار این فصلنامه، تاریخ مندرج در شناسنامه این شمارگان، مربوط به چند سال قبل می‌باشد.
  • شماره ۷۶ فصلنامه به چه موضوعی اختصاص پیدا کرده است؟
    در این شماره، شش مقاله به شرح ذیل، منتشر شده است:
     رابطه علم و دین از دیدگاه حضرت آیت‎‌الله محمدتقی مصباح یزدی/ علی مصباح یزدی
     ‌سکولار نبودن گزاره‌های علوم توصیفی/ حسین عشاقی
     جایگاه نظریه علم دینی آیت‌الله مصبـاح یزدی در میان طبقه بندی جدید نظریه هـای علم دینی/ سیدمحمدتقی موحد ابطحی
     علوم انسانی اسلامی و علم دینی از دید آیت‌الله مصباح یزدی/ مهدی عبداللهی
     نقد و بررسی هویت علم دینی از دیدگاه آیت‌الله مصباح یزدی/ خسرو باقری
     تحلیل و ارزیابی مدل شناختی دیدگاه آیت‌الله مصباح یزدی در تولید علوم انسانی اسلامی/ مرضیه عبدلی
  • گویا شماره ۷۶ فصلنامه کتاب نقد به نقد و بررسی نظریه علم دینی آیت‌الله مصباح‌یزدی اختصاص دارد، در این مجلد چه مقالاتی درج شده است؟ 
    در این شمارگان، مقالات ذیل انتشار یافته است:
     نظریه فطرت و کارکرد‌های آن از دیدگاه فیلسوف فطرت / محمدجواد رودگر،
     شهید مطهری و گام‌های پیش‌تولید علم دینی/ قاسم ترخان،
     منطق تولید علم دینی از منظر شهید مطهری/رمضان علی‌تبار،
     علم دینی از دیدگاه استاد شهید مطهری/ محمدعلی سوادی
     مواجهه انتقادی استاد مطهری با رویکرد غربی به علم اجتماعی (علم اجتماعی سکولار از چشم انداز نقد ساختارشکنانه)/ مهدی جمشیدی
     درآمدی بر امکان تولید علم جدید اسلامی براساس اندیشه استاد مطهری در فلسفه تاریخ/ موسی نجفی.
  • یکی از اقدامات موثر در فضای علمی کشور ایجاد زمینه نقد و مناظره علمی اندیشه های دکتر سروش بود که از سوی پژوهشکده حکمت و دین پژوهی با نظارت علمی شما صورت گرفت، این مصاحبه ها در چه شماره ای از کتاب نقد منتشر شده اند؟
    چاپ و انتشار شماره ۸۰-۷۹ فصلنامه کتاب نقد، تحت عنوان «پایان روشنفکری دینی؛ سیر قهقرایی دین‌شناسی و دین‌باوری عبدالکریم سروش در دست اقدام است که در این شمارگان نیز مقالات و گفتگو‌هایی به شرح ذیل ارائه شده است:
     بررسی انتقادی خاستگاه و جهت‌گیری معرفتی و تاریخی روشنفکری دینی در آثار و آرای عبدالکریم سروش/ حسین رمضانی
     نقدی بر خداشناسی و دین‌شناسی عبدالکریم سروش/ محمد محمدرضایی
     سیر تحول قهقرایی دکتر عبدالکریم سروش در مسئله وحی/ محمد عرب‌صالحی
     عقبه فکری دکتر سروش و شیوه تعامل وی با مخالفان/ عبدالحسین خسروپناه
     غفلت از گوهر دین (نقدی بر تاریخی انگاری دین و قدرت)/ قاسم پورحسن
     امتداد دکترین امامت و مهدویت در مردم‌سالاری دینی/ عباس نیکزاد
     تطورات و تناقضات دکتر سروش در مسئله امامت/ محمدحسن قدردان قراملکی –
     پایان روشنفکری دینی دکتر سروش/ محمد جعفری
     بررسی عقبه و تناقضات فکری سروش متقدم و متأخر/ قاسم بابایی
     همراه همیشگی یا خدای عزلت نشین/ حمیدرضا شاکرین
     بازشناسی و سنجش انگاره این همانی وحی و تجربه دینی/ حمید نگارش
     ایمان‌گرایی، به نام حیرت، به کام خرافه/ عبدالله محمدی
     در جست‌وجوی حقیقت (ماه فرو ماند از جمال محمد)/ قاسم ترخان
     از ادعای روشنفکری تا تزلزل و تنزّل در دین‌پژوهی/ ابوالفضل ساجدی
     عبدالکریم سروش و بیراهه اندیشی درباره وحی قرآنی/ علی نصیری
     فلسفه اسلامی یا فلسفه مسلمانان؟/ یارعلی کرد فیروزجایی
     از التقاط ظاهرگرایی و تجربه‌گرایی تا انکار علم دینی/ رمضان علی‌تبار
     واقعیت تراشی معوج و ادعاهای سست سروش (پیرامون دین و قدرت)/ حمیدرضا آیت‌اللهی
     نقد دیدگاه «دین قدرت است» با تکیه بر تفکر انتقادی/ قاسم اخوان نبوی
     وحی؛ تجربه یا رؤیاهای رسولانه؟!/ حمیدرضا شاکرین.
  • لطفا در خصوص دیگر شمارگان کتاب نقد نیز توضیح دهید.
    فصلنامه شماره ۸۱-۸۲ کتاب نقد، تحت عنوان «تحول گرایش‌های علوم انسانی در انقلاب اسلامی (جلد اول). این شمارگان، حاوی مقالات ذیل می‌باشد:

 تحول جایگاه جرم سیاسی در نظام حقوقی ایران بعد از انقلاب اسلامی/ علی محمدی جورکویه
 جستاری در فلسفه و مبانی مدیریت اسلامی/ علی‌آقا پیروز
 تحول فقه سیاسی بعد از انقلاب اسلامی/ سیدسجاد ایزدهی
 ارزیابی وضعیت مطالعات فلسفه سیاسی در ایران بعد از انقلاب و مقایسه آن با کشورهای آلمان و ترکیه/ مسعود پورفرد
 نقش انقلاب اسلامی در احیای حقوق خانوادگی زنان/ فرج‌الله هدایت‌نیا
 بررسی سلفی‏پژوهی در چهل سال پس از انقلاب و افق‏های پیش رو/ محمدباقر پورامینی
 مطالعات علوم انسانی؛ کامیابی‌ها و کاستی‌ها/ قاسم ترخان
 تبیین نقش و تأثیر دین در جامعه در پرتو انقلاب اسلامی/ قاسم اخوان نبوی
 عرفان و انقلاب اسلامی/ بهرام دلیر
 انسان‌شناسی دینی در چهل سال گذشته در ایران/ محمدتقی سهرابی فر

  • آیا شمارگان در دست انتشار نیز برای این مجله وجود دارد؟

بله به لطف خدا از سال ۱۳۹۹ تاکنون، هشت شماره (در چهار مجلد) از فصلنامه کتاب نقد به شرح ذیل، تمام مراحل آن، اتمام یافته و در دست چاپ و انتشار است:
۱) فصلنامه شماره ۸۳-۸۴ کتاب نقد، تحت عنوان «تحول گرایش‌های علوم انسانی در انقلاب اسلامی (جلد دوم).
این شمارگان، حاوی مقالات ذیل می‌باشد:
 اخلاق سیاسی پس از انقلاب اسلامی/ سیدکاظم سیدباقری
 تحول معنویتگرایی دینی در جهان پس از پیروزی انقلاب اسلامی/ محمد ملک‌زاده
 انقلاب اسلامی و توسعه اقتصاد تعاونی بر اساس آرای شهید بهشتی / احمدعلی یوسفی
 انقلاب اسلامی و رونق دانش سیاسی در حوزه‌های علمیه/ عبدالوهاب فراتی
 توسعه اقتصادی در نظام جمهوری اسلامی ایران/ ناصر جهانیان -رابطه کلام وعقائد با نظام اسلامی/ محمدصفرجبرئیلی
 تحولات تاریخی اخلاق اقتصادی و نقش انقلاب اسلامی ایران در آن/ محمد جداری‌عالی
 بررسی وضعیت اخلاق خانواده در کشور در چهلمین سالگرد انقلاب اسلامی/ محمدرضا جباران
 موانعِ علمِ اجتماعی اسلامی در ایرانِ پس از انقلاب/ مهدی جمشیدی

۲) فصلنامه شماره شماره ۸۶-۸۵ کتاب نقد، تحت عنوان الهیات کرونا (جلد اول)
این شمارگان، حاوی مقالات ذیل می‌باشد:
 تحلیل کرونا در نظام توحیدی قرآن/محمدعلی اسدی‌نسب
 رنج و رهایی از آن در معارف وحیانی با رویکرد عرفانی/ محمدجواد رودگر
 نقش خدا در حیات بشر با تأکید بر وضعیت کرونایی /محمدصفر جبرئیلی
 دوگانه حاجت‌روایی زیارتگاه‌ها و بستن آن در دوران کرونا/محمدباقر پورامینی
 ارزیابی رویکردهای جدید الهیاتی درباره بلایای طبیعی و شروری مانند کرونا با تکیه بر مبانی حکمت متعالیه/ قاسم اخوان نبوی
 کارکردهای دین در بحران کرونا/ محمد کاشی‌زاده
 پدیده کرونا، رونمایی از نهیلیسم و بی‌معنایی سبک زندگی غربی/ ابوالحسن غفاری
 گفتگو: بررسی و ارزیابی راهکارهای ارائه‌شده در پاسخ به مسأله کرونا و شرور/ گفتگو با استاد خسروپناه
۳) فصلنامه شماره ۸۶-۸۵ کتاب نقد، تحت عنوان الهیات کرونا (جلد دوم)
این شمارگان، حاوی مقالات ذیل می‌باشد:
 کرونایی‌شدن فرهنگ عمومی، مسائل و پیشنهادهای سیاستی/ مهدی‌پور
 فراگیری کووید ۱۹ و ظهور مسئله حکمرانی جهانی / بابایی مجرد
 اقتصاد مقاومتی راه‌حل اصلی برون‌رفت از مشکلات اقتصادی دوران کرونا
 «با تاکید بر مؤلفه مردم‌بنیانی»/ احمدعلی یوسفی
 نظم نوین جهانی ناشی از بحران کرونا بر اساس رهیافت توماس‌اسپریگنز/ محمد ملک‌زاده
 ضرورت هستی شناختی رنج/ علم الهدی
 مبانی و ادله فقهی پایبندی به پروتکل‌های بهداشتی مصوب کارشناسان ستاد ملی کرونا/
۴) فصلنامه شماره ۸۷-۸۸ کتاب نقد، تحت عنوان عرفان اهل بیتی:
این شمارگان، با مقالات ذیل، در دست انتشار می‌ّباشد:
 عرفان اهل بیتی/ در گفتگو با آیت الله مظاهری
 مروری بر کتاب «مبانی عرفان وحیانی»/ محمدجواد رودگر
 عرفان شیعی عرفان برتر/ محمد فنائی اشکوری
 معرفی عرفان شیعی فقاهتی مبتنی بر رساله عرفانی «لب‌اللباب» در سیروسلوک / عبدالحمید واسطی
 ماهیت و روش عرفان دینی اجتهادی/ علی فضلی
 تفسیر عرفانی (یادداشت) / حسین عشاقی
 نظریه «ارتقای الگوی تعامل» در سیستم سازی دینی با تکیه بر مبانی عرفان اهل بیت(علیهم السلام)/ محمداسماعیل عبداللهی
 آسیب‌شناسی عرفان اسلامی در پرتو تعالیم وحیانی/ محمود قیومزاده
 امتیازات و مولفه‌های عرفان عملی شیعی / گریوانی و محمدجواد رودگر
 نسبت میان عرفان اهل بیت(ع) با عرفان اسلامی مصطلح/ علی موحدیان عطار
 درآمدی بر هویت‌شناسیِ عرفانِ شیعیِ فقاهتی (براساس رساله لب‌اللباب در سیروسلوک اولی‌الالباب)/ شیخ عبدالحمید واسطی
ج) عناوین آتی فصلنامه (در مرحله دریافت و ارزیابی مقالات)
۱) علم دینی و علوم انسانی اسلامی از منظر حضرت آیت الله خامنه‌ای
۲) علم دینی و علوم انسانی اسلامی از منظر شهید صدر
۳) علم دینی و علوم انسانی از منظر دکتر سیدحسین نصر
محورهای مهم در این شمارگان به شرح ذیل می‌باشد:
 چیستی علم دینی –علوم انسانی اسلامی
 معیارها و مؤلفه‌های دینی‌بودن علم و علوم انسانی
 امکان، جواز، مطلوبیت و ضرورت (تولید و تهذیب)
 مبادی و مبانی علم دینی و علوم انسانی اسلامی
 رابطه علم و دین
 منابع علم دینی و علوم انسانی اسلامی
 روش و منطق علم دینی و علوم انسانی اسلامی
 و….

با تشکر از وقتی که در اختیار ما قرار دادید