- با سلام؛ یکی از سنت های هرساله و ارزشمند پژوهشگاه برگزاری همایشی به مناسبت سالروز جهانی فلسفه است که به این بهانه یکی از شخصیت های حکمی فلسفی نیز تجلیل می شوند، در سال ۱۴۰۰ در این خصوص چه برنامه ای دارید؟
ضمن سلام و تشکر. پژوهشکده حکمت و دین پژوهی در سال جاری چهار همایش علمی – پژوهشی ملی و بین المللی را در مرز علم و با موضوعات مورد نیاز جامعه علمی و نظام اسلامی در دست اقدام و بررسی دارد.
نخستین همایش ملی، همایش علامه مصباح فیلسوف علوم اجتماعی اسلامی است. این همایش به مناسبت روز جهانی فلسفه و با محوریت آراء اندیشمند معاصر علامه مصباح یزدی (ره) برگزار می گردد. پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی هر ساله به مناسبت سالروز جهانی فلسفه همایشی بویژه در موضوعات فلسفه های مضاف برگزار کرده است؛ همایش فلسفه اصول، فلسفه هنر، فلسفه کلام، فلسفه اخلاق، فلسفه فقه، فلسفه مضاف، فلسفه عرفان، فلسفه علوم انسانی اسلامی از جمله این همایش هاست که تا کنون برگزار شده است؛ برای سال ۱۴۰۰در روز جهانی فلسفه موضوع فلسفه علوم اجتماعی با محوریت اندیشه های علامه مصباح یزدی پیش بینی شده است. دبیر علمی همایش اندیشمند گرامی جناب حجت الاسلام و المسلمین خسروپناه استاد تمام گروه فلسفه پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی است؛ - مراکز همکار و محورهای مورد بررسی در این همایش کدامند؟
این همایش توسط گروه فلسفه پژوهشکده حکمت و دین پژوهی با همکاری برخی نهادها و مراکز علمی از جمله ISC و در ۱۰ محور فلسفه علوم انسانی و اجتماعی اسلامی، فلسفه جامعه شناسی اسلامی، فلسفه سیاست اسلامی، فلسفه اخلاق و عرفان اسلامی، فلسفه حقوق اسلامی، فلسفه اقتصاد اسلامی، فلسفه مدیریت اسلامی، فلسفه روانشناسی اسلامی، فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی و فلسفه تاریخ، تمدن و فرهنگ اسلامی از منظر علامه مصباح یزدی پذیرای مقالات پژوهشگران است. تعداد ۲۰ مقاله علمی – پژوهشی در محورهای گوناگون همایش به نویسندگان صاحب اندیشه سفارش داده شده که پژوهشگران محترم در مراحل پایانی نگارش مقالات خویش هستند. تا کنون از طریق فراخوان عمومی نیز تعداد ۵ مقاله به صورت کامل دریافت گردیده و بیش از ۲۵ چکیده هم برای همایش ارسال شده است.
دو جلد کتاب با عناوین «قلمرو دین در مکتب علامه مصباح یزدی» و «شخصیت، آراء و اندیشه‌های استاد علامه مصباح یزدی در پژوهش‌های حوزوی و دانشگاهی (مأخذشناسی پایان‌نامه‌ها)» دریافت شده است.
همایش به دنبال گردآوری مجموعه مصاحبه ها از اندیشمندان درباره دیدگاه ها و نوآوری های علوم اجتماعی اسلامی علامه مصباح است.
آدرس سایت همایش mesbah.iict.ac.ir است و فرصت ارسال مقالات تا پایان شهریور و زمان برگزاری همایش نیز اواخر آبان ماه سال ۱۴۰۰ همزمان با روز جهانی فلسفه است. - در دو سال گذشته شاهد برگزاری نشست هایی در عرصه فضای مجازی با موضوعات عرفان اهل بیتی بوده ایم آیا این نشست ها به برگزاری همایشی در سال ۱۴۰۰ منجر خواهند شد؟
بله همایشی ملی در سال جاری از سوی گروه عرفان پژوهشگاه تحت عنوان عرفان اهل بیتی، ماهیت و مولفه ها تدارک دیده شده است؛ این همایش به هدف ترویج نظریه پایه گذاری عرفان بر استنباط از کتاب و سنت و البته ادامه تراث سلف و عارفان بزرگ و در جهت تکمیل آن و رفع برخی نواقص آن است؛
دبیر علمی همایش دانشمند محترم جناب حجت الاسلام دکتر رودگر دانشیار گروه عرفان پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی است؛ تلاش های شبانه روزی و مخلصانه دبیر محترم از دو سال پیش هم اکنون در حال به ثمر نشستن است و به یاری خداوند متعال در اسفند ۱۴۰۰ تقدیم جامعه علمی کشور و جوانان جویای معنویت و عرفان خواهد شد؛ - در این خصوص چه اقدامات مهمی صورت گرفته است؟
عمده اقدامات انجام شده تا کنون:
۱٫ ۱۲ نشست و کرسی ترویجی در موضوع عرفان اهلبیتی
۲٫ ۱۴ مورد مصاحبه با علما و مراجع عظام در موضوع همایش که همه پیاده شده و در یک جلد به چاپ خواهد رسید است
۳٫ دو شماره نشریه کتاب نقد یکی زیر چاپ و دیگری در هیات تحریریه در حال تایید مقالات است
۴٫ دو پیش همایش تا کنون برگزار شده و مقدمات برگزاری سه پیش همایش دیگر فراهم شده است
۵٫ همه کرسی ها و پیش همایش ها نیز در حال پیاده شدن است و تقدیم جامعه علمی خواهد شد
۶٫ ۶۰ جلسه درس گفتار عرفان اهلبیتی برگزار شده که در حال پیاده شدن است
۷٫ دو جلسه نقد کتاب در موضوع عرفان اهلبیتی انجام شده است
۸٫ دو تک نگاشت آماده و سه تک نگاشت در حال آماده شدن است، مقامات العارفین آیت الله سیدان هم پیاده شده در حال آماده شدن است، کتاب آیت الله العظمی مکارم شامل دو مصاحبه با معظم له و مقاله عرفان در منظومه فکری ایشان نیز در حال آماده شدن برای چاپ است
۹٫ چهارجلد مجموعه مقالات و مصاحبه ها نیز در شرف آماده شدن و ارسال به شورای آثار است - سال های گذشته همایش موفق نقد اندیشه های اعتزال نو را از سوی پژوهشکده حکمت و دین پژوهی شاهد بودیم. گویا بنا دارید در سال پیش رو همایشی در تکمیل آن همایش برگزار کنید؟
بله در این خصوص همایش ملی اجتهاد عقلگرا تدارک دیده شده است؛ این همایش به هدف برجسته کردن نقش عقل در مطلق استنباط و تفقه در دین در تمام حوزه های فهم دین اعم از احکام، عقاید، اخلاق، تربیت، و در یک کلام کل علوم انسانی اسلامی است؛ بی مهری به نقش عقل در پاره ای از محافل و گرایش ها انگیزه برگزاری این همایش شد؛ پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در سال ۱۳۹۳ همایشی با عنوان جریان شناسی و نقد اندیشه های اعتزال نو برگزار کرد که محور اصلی در آنجا نقد عقل خودبنیاد و اندیشه هایی بود که گرایش افراطی به عقل داشته و حوزه هایی را که عقل توان ورود به آنها را نداشت تعلیق کرده و بنحوی در مقابل وحی قرار میگرفت؛ همایش اجتهاد عقلگرا در واقع عدل آن همایش و تکمیل کنند آن است. دبیر علمی این همایش دانشمند گرانمایه جناب حجت الاسلام والمسلمین قدردان قراملکی استاد تمام گروه کلام پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی است؛
- در این خصوص چه اقداماتی صورت دادید؟
گزارش کلی اقدامات انجام شده «همایش ملی اجتهاد عقل گرا» تا این تاریخ به شرح ذیل است:
۱٫ همایش ملی «اجتهاد عقل گرا» توسط گروه کلام پژوهشکده حکمت و دین پژوهیِ پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با همکاری برخی نهادها و مراکز علمی و در ۸ محور اجتهاد عقلگرا، اجتهاد نقل‌گرا، الهیات و علم کلام، علم اصول (اجتهاد عقلگرا، نقل‌گرا، عقلایی)، علم فقه (اجتهاد عقلگرا، نقل‌گرا، عقلایی)، علم تفسیر (تفسیر عقلی و نقلی)، علم حدیث (نقش عقل در سند و دلالت حدیث)، سایر علوم انسانی – اجتماعی (اقتصاد، حقوق، علوم سیاسی، علوم تربیتی، جامعه شناسی، روان شناسی، مدیریت و …) پذیرای مقالات محققین و پژوهشگران است.
۲٫ تعداد ۳۵ مقاله علمی در محورهای گوناگون همایش به نویسندگان صاحب اندیشه سفارش داده شده که پژوهشگران و اندیشمندان و اساتید در حال نگارش مقالات خویش هستند.
۳٫ تاکنون از طریق فراخوان عمومی نیز تعداد ۳ مقاله به صورت کامل دریافت گردیده و ۸ چکیده هم برای همایش ارسال شده است.
۴٫ آدرس سایت همایش rinc.iict.ac.ir است و فرصت ارسال چکیده تا پایان شهریور ۱۴۰۰ و فرصت ارسال مقالات تا پایان آبان ۱۴۰۰ و زمان برگزاری همایش نیز بهار سال ۱۴۰۱ است.
در این همایش قرار است از کتابهای ذیل که مرتبط با موضوع همایش است رونمایی شود
۱٫ فلسفه عقل جلد اول (نقد عقل جزئی در فلسفه اسلامی) ؛ حجت الاسلام محمدعلی اردستانی
۲٫ فلسفه عقل جلد دوم (نقد عقل در مدارس حدیثی میرداماد و صدرالمتألهین) حجت الاسلام محمدعلی اردستانی
۳٫ نقد مکتب تفکیک؛ دفتر اول: مبانی / حجت الاسلام محمدحسن قدردان قراملکی
۴٫ نقد مکتب تفکیک بر اساس روایات و احادیث ( مسائل ) » / آقای قدردان قراملکی
۵٫ «روش‌شناسی علم کلام» «نگاهی تطبیقی انتقادی به روش فلسفی و تفکیکی» / حجت الاسلام حمیدرضا شاکرین
۶ . دو جلد مجموعه مقالات همایش اجتهاد عقلگرا - یکی از مباحث ارزشمندی که در چند سال اخیر از سوی پژوهشگاه بسیار مورد توجه قرار گرفته و ورود خوبی نیز به آن شده بحث علوم شناختی است آیا در این زمینه هم قصد برگزاری همایشی وجود دارد؟
مستحضر هستید مباحث گسترده علوم شناختی از مباحث روز و بسیار تاثیرگذار در عرصه های مختلف علوم انسانی و اسلامی است؛ این مباحث هنوز آنطور که باید در کشورهای اسلامی منقح، تحلیل و نقد نشده است؛ و متخصصین در این حوزه علمی در کشورهای اسلامی چندان زیاد نیستند؛ اما در کشورهای غربی سالهاست روی این حوزه کار شده و در موارد فراوانی محصولات آن بکار گرفته شده است؛ برخی را اعتقاد بر آن است که حتی جنگهای آینده به مرور زمان از شکل فیزیکی کاسته شده و به صورت جنگ شناختی خواهد بود؛ از طرفی نگاه به علوم شناختی از منظر آیات قرآن تا حدودی می تواند موضع دین را در برابر آورده های این علوم روشنتر سازد؛ این که تا کجا توافق و هم افزایی است و تا چقدر مورد نقد آموزه های دینی است و در کدام حوزه ها حتی میتواند به کمک فهم بهتر آموزه های دینی بر آید و مورد استفاده دانشمندان علوم انسانی و اسلامی واقع شود از اموری است که حد الامکان باید در این همایش روشن گردد.
پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه از آنجا که بنا دارد همواره در مرز علم حرکت کند از مدتی پیش به این عرصه ورود کرده و تحقیقاتی را نیز در دست اجرا دارد. این همایش در همین راستا طراحی شده و تهیه مقدمات آن از اواخر سال ۱۳۹۹ آغاز گردیده است.
دبیر علمی این همایش بین المللی دانشمند فرهیخته جناب حجت الاسلام دکتر قائمی نیا دانشیار گروه معرفت شناسی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و از جمله متخصصان علوم شناختی صاحب تالیف در ایران است؛
این همایش در هشت محور اساسی هوش مصنوعی و قرآن، فلسفه ذهن و قرآن، انسان شناسی شناختی و قرآن، روانشناسی شناختی و قرآن، عصب شناسی شناختی و قرآن، زبانشناسی شناختی و قرآن، علوم رایانه ای و قرآن و زبانشناسی رایانشی و قرآن پذیرای مقالات متخصصین و دانشمندان و مفسران است. قرار است این همایش در سال ۱۴۰۰۱ برگزار شود؛ مقدمات همایش در حال انجام است فراخوان مقالات منتشر شده و گفتگو با دستگاه های مختلف جهت همکاری انجام گرفته یا در حال انجام است
برگزاری سه جلسه کمیته علمی؛. برگزاری جلسه مشترک با دانشگاه شهید بهشتی، انجمن فلسفه دین معاصر، موسسه الدلیل عتبه مقدسه عباسیه، انجمن معرفت‌شناسی حوزه، مذاکره و دریافت موافقت همکاری با دانشگاه امام صادق (ع) و موسسه المعارف الحکمیه لبنان؛ مکاتبه و مذاکره با ستاد ملی علوم شناختی جهت حمایت از همایش و اخذ موافقت آنان از جمله اقدامات ابتدایی این همایش بین المللی است؛ جلسات آتی شورای علمی همایش با شرکت نمایندگان دستگاههای همکار تشکیل خواهد شد.
تشکر از وقتی که در اختیار ما قرار دادید
