محمد(ص) رسول خدا و پیام‌آور صلح و رحمت
حجت الاسلام سید محسن شریفی دبیر علمی گروه تاریخ دانشنامه قرآن شناسی پژوهشکده داننشامه نگاری دینی
بنابر تصریح قرآن مجید، پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله رسول رحمت و پیام‌آور صلح و صفا است و این نرم‌خویی آن حضرت هدیه‌ای از جانب خدای متعال بود، چنانکه قرآن می‌فرماید: «به لطف و رحمت الهی با آنان نرم‌خو و پر مهر شدی و اگر درشت‌خوی و سخت دل بودی بی‌شک از پیرامون تو پراکنده می‌شدند». باید اضافه کرد که همین نرم‌خویی و رفتار مسالمت‌آمیز پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله است که باعث موفقیت آن حضرت در جذب مردم و تسخیر قلبها می‌شود. خدای متعال در آیه دیگری از رأفت، رحمت و مهربانی و دلسوزی پیامبرش چنین یاد می‌کند: «به راستی که پیامبری از میان خودتان به سوی شما آمده است، که هر رنجی که شما می‌برید، برای او گران می‌آید، و سخت هواخواه شماست و به مؤمنان رئوف و مهربان است». در روایات فراوانی نیز به این امر اشاره شده است. چنانکه مرحوم کلینی حدیثی از رسول خدا صلی الله علیه و آله در این باره نقل می‌کند: «پروردگار! مرا به مدارا و نرمی با مردم دستور فرمود، همان‌گونه که به انجام واجبات امر فرمود». پس به هیچ وجه انتساب جنگ و نبرد و مبارزه به عنوان سیره آن حضرت صحت ندارد.
اما نوع جنگ‌ها و اهدافی که پیامبر صلی الله علیه و آله در جنگ‌ها به دنبال آن بود را با نگاهی به مفهوم جهاد در اسلام می‌توان به خوبی دریافت. یعنی اینکه جهاد عبارت است از تلاش و کوشش در راه خدا، نه جنگ و کشتار و ستیزه جویی.
بر این اساس تمام پیامبران الهی مأمور به جهاد و تلاش و کوشش بودند، اما تلاش و کوشش در هر زمانی ممکن است به اشکال مختلف باشد. چنانکه در عصر اسلام دشمنان مانع تبلیغ دین خدا و هدایت انسان‌ها توسط پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله می‌شدند و حتی آن حضرت و مسلمانان را آزار و اذیت می‌کردند؛ بنابراین اصل جهاد در اسلام برای رفع مانع تبلیغ دین خدا صورت می‌گرفت و لذا گاهی موجب می‌شود، تا برخی درگیری‌ها و جنگ‌های صورت بگیرد.
این مطلب زمانی اثبات تاریخی می‌شود که ما می‌بینیم، هنگامی که پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله)به هدف خود دست می‌یافت، دست از جنگ می‌کشید و بزرگوارانه همگان حتی دشمنان سر سخت که اینک چاره‌ای جز تسلیم نداشتند، را مورد عفو و بخشش خود قرار می‌داد. همانند جریان فتح مکه که در طی آن پس از غلبه بر مشرکان و زمانی که پیامبر صلی الله علیه و آله به قدرت رسیده بود و می‌توانست تمام آزار و اقدامات کینه‌توزانه قریش را جبران نماید –که قریش خود را برای آن آماده کرده بود- به ناگاه همه آنها را مورد عفو و بخشش قرار داد.
در واقعه دیگری که بسیار خواندنی است، آمده به هنگام محاصره خیبر، اسود راعی که گله گوسفندان یهودیان خیبر را در اختیار داشت، مسلمان شده و نزد پیامبر (صلی الله علیه وآله) رفت، اما آن حضرت فرمود: گوسفندان امانت یهود پیش شما است، هر چند در حال جنگیم، ولی باید آنها را برگردانی. او نیز چنین کرد، در حالی که مسلمانان نیاز شدیدی به آن داشتند و صدها سرباز گرسنه با سپاه اسلام همراه بودند.
پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله به اصول اصیل اسلام ملتزم بودند و حتی در سخت‌ترین لحظات جنگ مانند نبرد احد نه تنها حاضر به نفرین دشمنان خود نشدند، بلکه فرمودند: من دعوت کننده و هدایتگر و صاحب رحمت مبعوث شده‌ام و سپس دست به آسمان بلند کرده و گفت: خدایا! این قوم را هدایت کن زیرا که کوته نظر و نادانند.
از این گونه موارد در تاریخ زندگانی پیامبر اعظم صلی الله علیه وآله فراوان وجود دارد و جای شگفتی است که برخی معاندان و دشمنان از سر عناد، دشمنی و جهالت به برترین و آخرین فرستاده الهی توهین نموده و سعی می‌کنند چهره‌ای ناصواب از آن ارائه دهند.
