دکتر قاسم اخوان نبوی
عضو هیات علمی گروه کلام و دین‌پژوهی پژوهشکده حکمت و دین‌پژوهی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
کرامت به معناى دورى از پستى و فرومایگى است و روح بزرگوار و منّزه از هر پستى را کریم گویند. کرامت در مقابل دنائت، ذلّت و خوارى است و براى رسیدن به قلّه ى بلند کرامت باید به سلاح تقوا و پرهیزگارى مجهّز گشت، و تقوا آن است که انسان از هر چه او را به گناه وا مى دارد، دورى نماید. یکی از آثار و پیامدهای داشتن روحی کریمانه رعایت حقوق مردم است که در آموزه‌های دینی از آن تعبیر به حق‌الناس می‌شود؛ «حق‌الناس» در برخی از روایات بر حق الله نیز مقدم شده است.
حق‌الناس دارای ابعاد مختلفی می‌باشد یکی از ابعاد آن به آبروی انسانها برمی‌گردد. در روایتی، امام صادق«سلام‌الله‌علیه» می‌فرمایند: «مَنْ رَوَی عَلَی مُؤْمِنٍ رِوَایَهً یُرِیدُ بِهَا شَیْنَهُ وَ هَدْمَ مُرُوءَتِهِ لِیَسْقُطَ مِنْ أَعْیُنِ النَّاسِ أَخْرَجَهُ اللَّهُ مِنْ وَلَایَتِهِ إِلَی وَلَایَهِ الشَّیْطَانِ فَلَا یَقْبَلُهُ الشَّیْطَانُ» (الکافی، ج ۲، ص ۳۵۸) هرکس بر ضرر یک مؤمن حرفی بزند و قصدش آبروریزی و افشای عیب او باشد و بخواهد او از چشم مردم بیفتد، خداوند او را از ولایت خود به ولایت شیطان می‌راند و شیطان هم او را نمیپذیرد.
امام صادق«سلام‌الله‌علیه» در روایتی از قول پیامبر اکرم«صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم» می‌فرمایند: «لَا تَطْلُبُوا عَثَرَاتِ الْمُؤْمِنِینَ فَإِنَّ مَنْ تَتَبَّعَ عَثَرَاتِ أَخِیهِ تَتَبَّعَ اللَّهُ عَثَرَاتِهِ وَ مَنْ تَتَبَّعَ اللَّهُ عَثَرَاتِهِ یَفْضَحْهُ وَ لَوْ فِی جَوْفِ بَیْتِهِ». (الکافی، ج۲، ص۳۵۵) لغزش‌های مؤمنان را دنبال نکنید. هر که به‌دنبال لغزش مؤمنی باشد، خداوند تمام لغزش‌های او را دنبال خواهد کرد و او را حتی در میان خانه‌اش رسوا می‌سازد.
امام صادق ـ علیه السّلام ـ می‌فرماید:«مَن کسَرَ مؤمِناً فَعلَیْه جَبْرُهُ» هر کس حیثیت مؤمنی را بشکند، بر او واجب است که آن را جبران نماید.» (علامه مجلسی، بحار الانوار، ج ۲۲، ص ۳۵۱ )
با توجه به روایاتی که به عنوان نمونه بیان شد، می‌توان گفت آنچه در رفتار دینداران اهمیت دارد توجه به رعایت حق‌الناس است، و مهمترین قسم از حق‌الناس آبروی مؤمنان است. اما در جامعه دینی کمتر به این مسئله توجه می‌شود.
