حجت‌الاسلام دکتر قاسم ترخان
مدیر گروه تخصصی علوم انسانی قرآنی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
(ماجرای یک شیطنت رسانه‌ای)
روشن است وقتی خبری منتشر می‌شود، خبرگزاری‌ها تلاش می‌کنند با عناوین جذاب خوانندگان بیشتری را به سمت خود بکشانند. روشن‌تر اینکه خبرگزاری‌های معاند، همیشه خبرها را، نه آن‌طور که هست بلکه آن‌گونه که خود بخواهند می‌نویسند. این شیطنت‌های خبری را در طول تاریخ انقلاب اسلامی کم ندیده‌ایم؛ شیطنت‌هایی که هر بار به لطف الهی برملا می‌شد و جز بر ایمان و اعتقاد مردم بصیر نمی‌افزود.
چندی پیش متنی را منتشر و در آن تلاش کردم پاسخی درخور به این پرسش دهم که در این بلای عمومی (بیماری کرونا) امام زمان (عج) کجاست و چه نقشی دارد؟
در آن نگاشته به پنج نکته اشاره شد (ر.ک: https://iict.ac.ir/emamzaman). در اولین نکته نوشتم: «قرار نیست امام زمان (عج)، نظام اسباب و مسببات را بهم بریزد، همانگونه که دأب و سنت خدا نیز چنین چیزی نیست. عالم بر اساس نظام اسباب و مسببات اداره می‌شود، لذا ممکن است خود امام نیز که جزئی از همین عالم است به بیماری مبتلا شود و از ما خواسته شود که برای سلامتی آن حضرت دعا کنیم».
در پی این جملات موجی از سوی شبکه‌های معاند به راه افتاد. شبکه‌هایی که اعتقادی به خدا و دین خدا نداشتند، دغدغه دین پیدا کردند. تیتر زدند و تلاش کردند اینگونه القاء کنند فلانی در پاسخ به این پرسش که «چرا امام کاری نمی‌کند» گفته است امام زمان (ع) هم خودش به کرونا مبتلا شده و باید برای سلامتی‌اش دعا کنیم.
سخن من با دشمنان نیست که آنان به مقتضای ذات خبیثشان عمل می‌کنند؛ درد آنجاست که موج تیترهای خبری، دل برخی از اهل ایمان را لرزاند و بدون آنکه نگاهی به اصل متن بیاندازند قضاوت کردند.
به همین جهت بیان نکاتی را ضروری می‌دانم:
۱. نقطه ثقل و گرانیگاه نکته اول در پاسخ پرسش یاد شده عبارت است از اینکه عالم بر اساس نظام اسباب و مسببات اداره می‌شود و هر یک از اسباب مادی و معنوی نیز آثاری را به‌دنبال دارند. اگر سبب محقق شود مسبب نیز محقق خواهد شد. به همین دلیل است که می‌گوییم: وقتی عامل بیماری وجود داشته باشد بیماری هم تحقق می‌یابد. این همان نظام اسباب و مسببی است که خداوند بر اساس‌اش عالم را اداره می‌کند و ائمه‌اطهار نیز خلاف این نظام عمل نخواهند کرد. یکی از رازهای عدم دفع چنین بلای عمومی از سوی امام زمان (عج) همین است. ازاینرو می‌توان پرسش یاد شده را به گونه دیگر نیز مطرح کرد که چرا خدا کاری نمی‌کند؛ پاسخ آن است که بنا نیست خدا این نظام علی و معلولی را از کار بیاندازد.
۲. برای نشان دادن فراگیر بودن این قانون و استثناناپذیری‌اش به این نکته اشاره شد که حتی خود امام (ع) نیز ممکن است به بیماری مبتلا شود و به‌جهت همین امکان ابتلا است که از شیعیان خواسته می‌شود برای سلامتی آن حضرت دعا کنند. در این جملات اولا: به شمولیت این قانون با نشان دادن شخصی که به جهت ویژگی‌های منحصر به فردش ممکن است گمان شود از دائره نظام اسباب و مسببات خارج است، پرداخته شده؛ ثانیا: تنها به اصل بیماری آن هم به صورت موجبه جزئیه اشاره شده است، نه اینکه به صورت موجبه کلیه بیان کند امام (ع) به همه بیماری‌ها مبتلا می‌شود، یا احتمال ابتلای امام به بیماری کرونا وجود دارد. در هر حال، امکان بیماری و همچنین شفا با دعای مؤمنان، شاهدی است بر قانون اسباب و مسببات؛ قانونی که زندگی و حیات انسان‌هایی مانند امامان(ع) را نیز در بر می‌گیرد.
متأسفانه خبرگزاری‌های معاند به‌جهت اغراض پلید خود، با بیان ابتلای امام به بیماری مرکزیت پاسخ را تغییر داده و بعضا به دروغ گفتند که نویسنده بر این باور است امام احتمالا به کرونا مبتلا شده و خود محتاج دعای مردم است. اصل بیند دیده، چون اَکمل بُوَد * فرع بیند چون که مرد اَحوَل بُوَد
توقع می‌رفت دوستان با مطالعه اصل مقاله و دقت در آن به این شیطنت خبری پی می‌بردند و برخوردی فعال نسبت به اصل هجمه می‌داشتند.
هرچند ابتلای امام به بیماری، نقطه ثقل پاسخ فوق نبوده است و در مقاله‌ای دیگر به ابهامات پیش‌آمده پاسخ گفته‌ام (ر. ک: https://iict.ac.ir/coronavv)، با این حال تأکید بر نکات زیر راهگشا است:
الف. ائمه اطهار (ع) جزئی از این عالم هستند و آنان نیز مانند هر انسان دیگری زندگی می‌کنند. هرچند بهره‌مند از علم ویژه الهی و دارای مقامات والا می‌باشند که آنها را در دو کتاب «شخصیت و قیام امام حسین (ع)» و «مهرماه» توضیح داده‌ام؛ لکن به دلائل عقلی و نقلی بسیار، امکان وقوع بیماری برایشان مهیاست.
ب. امام زمان (عج) نیز از این قانون استثنا نشده است و ممکن است به بیماری مبتلا شود. البته به دلائل قطعی می‌دانیم که خدا تضمین داده حجتش باقی بماند تا زمین را پر از عدل و داد کند. ازاینرو، هم معتقدیم امام ممکن است به بیماری مبتلا شود و هم معتقدیم این بیماری او را از پای در نخواهد آورد.
ج. حفظ امام زمان (عج) از سوی خدا به معنای نقض قانون سبب و مسببی عالم نیست. در واقع خدا امام را به‌واسطه اسباب مادی و معنوی حفظ خواهد کرد؛ یعنی ممکن است به‌واسطه اسباب بیماری، امام مریض شود، همان‌طور که به‌واسطه اسباب و علل دیگری جانش در امان باشد. در واقع ادعیه‌ای که برای سلامتی حضرتش وارد شده است برای رفع و دفع این اسباب و علل بیماری است. به عبارت بهتر دعای شیعیان در حق امامشان یکی از اسبابی است که در حفظ سلامتی حضرتش مؤثر است.
د. سخن فوق به معنای این نیست که وجه دعا برای سلامتی امام، منحصر در بیماری جسمی است، بلکه می‌تواند ناظر به تأثیر حوادث تلخ روزگار، قتل و کشتار و فقر و فساد و تبعیض موجود در عالم و … در روح و قلب آن حضرت نیز باشد. اگرچه ظرفیت حجه الله و خلیفه الله با کسی مقایسه نمی‌شود (لا یقاس به احد)، اما از آن جهت که معدن عواطف و احساس است، بیش از هرکس دیگری با حوادث غمبار، دلشکسته و حزین خواهد شد. و البته صدقه دادن و دعا می‌تواند ناظر به اینگونه از دردهای خاتم الاوصیاء(عج) باشد نه مثلا فلان بیماری جسمی.
ه. همچنین اثبات برخی از ویژگی‌ها برای امام عصر (عج) که آن وجود نازنین را از دیگران معصومان (ع) ممتاز می‌کند، مانند طولانی بودن اعجازگونه عمر آن حضرت، یا ظهور در هیبت شخص ۴۰ ساله، یا عدم ابتلای به برخی از بیماری‌ها و…، با آنچه گفته شد ناسازگار نیست؛ زیرا اینها نیز بر اساس استخدام اسباب مادی و معنوی است که البته ما به برخی از آنها آگاهی نداریم و خداوند اراده کرده است از طریق آنها منجی بشر را حفظ فرماید.
در هر حال با لحاظ مطالب بالا به طور قطع می‌توان گفت زندگی و از جمله سلامت جسمی حضرت تحت تدبیر حق تعالی است و با عنایات الهیه و بصورت معجزگون هرگز بیماری‌هایی مانند کرونا که به جسمش آسیب رساند، به حضرتش نخواهد رسید.
در آخر دوستانم را به تعمق در مقالات فوق، بصیرت نسبت به نقشه‌های دشمن و پیکار با جهل و نابخردی (طالب دل باش و در پیکار باش) دعوت می‌کنم و از خداوند خواستارم ما را از سربازان آن امام همام (عج) قرار دهد.
