به گزارش اداره روابط عمومی و اطلاع رسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، نشست “بررسی تحلیلی منشا چالش‌های میان ایران و آمریکا” از سلسله نشست‌های به اشتراک گذاری دانش چهارشنبه ۲ بهمن ۱۳۹۸ در سالن فرهنگ پژوهشگاه دفتر قم را برگزار شد.
در ابتدای این نشست، حجت‌الاسلام دکتر محمد ملک زاده، عضو هیأت علمی گروه سیاست پژوهشگاه، به این نکته اشاره کرد که یکی از مولفه‌های نهفته در هویت انقلاب اسلامی، مخالفت با نظام سلطه و قدرتهای سلطه‌گر بوده است.
مهمترین منشا چالش میان ایران و آمریکا در سطح روابط بین الملل، تلاش آمریکا برای حفظ هژمونی و سلطه گری در جهان است. واقعیت تاریخی نشان میدهد تلاش برای رهبری بر جهان پس از پایان جنگ جهانی دوم در ذهن حاکمان و روسای جمهور آمریکا شکل گرفته است. از آن زمان تاکنون تمام روسای جمهور این کشور همواره تلاش کرده‌اند جایگاه رهبری جهان را برای خود تعریف و به آن مشروعیت بخشند و ایران با این راهبرد مخالفت کرده است. آن چنان که هری ترومن در ۲۷ اکتبر ۱۹۴۵ سیاست خارجی آمریکا را جهانی نمودن ارزشهای آمریکایی معرفی کرد. کندی نیز نسل خود را وارثین اولین انقلاب دموکراتیک جهان معرفی و اعلام نمود دولتش قاطعانه تلاش خواهد کرد حقوق بشر آمریکایی را بر کل جهان تعمیم دهد. جیمی کارتر نیز با همین شعار حقوق بشر به قدرت رسید. پس از او ریگان، آزادسازی ملت‌ها از استبداد و رواج دموکراسی در جهان را رسالت خویش خواند. این در حالی که همین روسای جمهور در عمل، حمایت از رژیم‌های اقتدارگرای وابسته به امریکا در جهان را در دستور کار خود قرار دادند و دخالت آنان در کشورهای جهان هرگز با گسترش حکومتهای مردمی و افزایش امنیت همراه نبوده است.
وی افزود: آمریکا، به افغانستان و عراق حمله کرد؛ با دخالت آمریکا در لیبی این کشور را به ورطه نابودی کشانده است؛ در سوریه وارد جنگ نیابتی شده است و به عربستان در کشتار یمن یاری رسانده است. از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی ایران تاکنون نیز از دشمنی و دخالت در امور ایران دست برنداشته است. در حالی که بر خلاف گزارش‌های منتشر شده از جانب خبرگزاری‌های غربی، هیچکدام از این اقدامات آمریکا به دلیل برپایی دموکراسی و مبارزه برای احقاق حقوق بشر نبوده است. این‌ها تنها تلاش‌های نافرجامی برای حفظ جایگاه آمریکا به عنوان بزرگترین تصمیم‌گیرنده در جهان بوده‌اند و از دیگر سو، جهان شاهد افول قدرت آمریکا است.
در ادامه این نشست، دکتر عبدالوهاب فراتی عضو هیئت علمی گروه سیاست پژوهشگاه، در سخنانی به این نکته اشاره کرد که در ریشه های منازعه بین ایران و امریکا، باید میان دو مفهوم ریشه ها و زمینه ها تمایز نهاد. ریشه های اختلاف بین دو کشور همیشه وجود دارد و در زمینه های مختلف آشکار می شوند. ریشه ها در زمان طولانی شکل می گیرند و تقریبا دائمی اند و از بین نمی روند. اما زمینه ها علت اصلی اختلافات نیستند بلکه نمودی آن می باشند. وی سپس به انواع ریشه های منازعه میان امریکا و ایران پرداخت که بر چهار نوع است.
- ریشه های تاریخی
- کودتای ۲۸ مراداد ۱۳۳۲
- حمایت و تحکیم پایه های حکومت استبدادی شاه
- تحمیل قانون کاپیتولاسیون و تحقیر ملت بزرگ ایران
- حمله نظامی به طبس
- ریشه های ژئوپولتیک: موقیت ژئوپولتیک ایران و خاورمیانه
- ریشه های سیاسی: ایران مانع رهبری مطلق امریکا بر جهان
- ریشه های فرهنگی؛ تمایز دو جهان بینی
وی افزود که جمهوری اسلامی، در پی اجرای احکام الهی است و آمریکا، دولتی مادیاندیش و به دنبال منافع خویش است و این تقابل به سادگی از میان نمیرود.
حجت الاسلام دکتر سیدکاظم سیدباقری مدیر گروه سیاست پژوهشگاه به چند نکته در خصوص ریشه های منازعه میان ایران و آمریکا اشاره کرد و چند عامل را بر شمرد: ۱٫ بیداری اسلامی، آمریکایی ها از این که پیام انقلاب اسلامی در جهان فراگیر شود، هراس دارند و لذا تلاش می کنند تا ایران را متوقف کنند.۲٫ امنیت اسرائیل است، ایران به صراحت حتی قبل از انقلاب اسلامی، توسط امام خمینی، اعلام شد که اسرائیل را به رسمیت نمیشناسد و آن را غاصب میداند، از دیگر برای امریکا، امنیت رژیم صهیونیستی، بسیار راهبردی است.۳٫ تهدید منافع آمریکا در ایران و اخراج ۶۰۰۰۰ مستشار از ایران با وقوع انقلاب اسلامی، ۴٫ ترس آمریکا از ایران قدرتمند و مستقل؛ لذا تقابل شدید آمریکایی ها با ایران بر سر موشکها و انرژی هستهای از این منظر است و این که ایران توانست انحصار فن آوری آنها در قدرت اتمی را بشکند. وی سپس به جمله ای از کتاب ریچارد نیکسون ، رئیس جمهور پیشین آمریکا در کتاب «پیروزی بدون جنگ» در سال ۱۹۹۹ اشاره کرد که نوشته بود: “اسلام خمینی و بنیادگرایی اسلامی برای ما خطرناک تر از شوروی است، در جهان اسلام از مراکش گرفته تا اندونزی تا شرق بنیادگرایی اسلامی». وی همچنین به سخنان معاون وزیر امور خارجه سابق ایالات متحده، ریچارد مورفی، اشاره کرد که گفته بود، تلاش امریکا بر پایه حفظ جریان آزاد نفت از خلیج فارس ، محدود کردن نفوذ روسیه و جلوگیری از رادیکالیسم اسلامی است. پدیده انقلاب اسلامی ایران دیگر فقط یک موضوع راهبردی متعارف نیست. این موجهایی است که این انقلاب را ایجاد کرده و پایه های تمدن مدرن سرمایه داری و سوسیالیسم غربی معاصر را لرزاند». لذا آمریکاییها از این انقلاب و به خطر افتادن منافع خویش میترسند. ایشان در پایان به جمله ای از مقام معظم رهبری اشاره کرد که نگرانی جدی از سوی قدرتهای استکباری، گسترش اسلام ، گسترش اسلام جهادی، گسترش استقلال، عزت و هویت است و این که اسلام مخالف سلطه بیگانگان است.
در پایان جلسه برخی از استادان حاضر در جلسه سئوالاتی را مطرح کردند و اعضای حاضر در جلسه، در بارۀ آنها اظهار نظر کردند.
