با وجودی که حضرت فاطمه زهرا (س) دخت نبی مکرم اسلام، عمر طولانی نداشت و تنها هجده سال در این دنیا زندگی کرد، اما نَه تنها در طول حیات کوتاه خویش منشأ خیرات در جامعه اسلامی شد، که توانست به عنوان یک زن سیره‌ای ماندگار از زیست واقعی یک مسلمان را به نمایش بگذارد و با ولایتمداری و دفاع از دین، اسلام واقعی را به منصه ظهور بگذارد آن هم در زمانه‌ای که چشم بسیاری از مردم را مال و مقام پر کرده بود و روزگار می‌رفت تا راستی و صداقت را به ورطه فراموشی بکشاند.
به گزارش اداره روابط عمومی و اطلاع‌رسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، در ایام شهادت حضرت فاطمه زهرا (س)، خبرگزاری مهر در گفت وگو با حجت‌الاسلام «محمدحسین پورامینی» محقق پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، بخش‌هایی از سیره و سبک زندگی حضرت را بررسی نموده است، که در ادامه می‌خوانید:
*با توجه به اینکه اعتلای جامعه اسلامی بیش از هر مسأله‌ای در گرو مساله ولایت مداری است، این مؤلفه در سبک زندگی حضرت فاطمه زهرا (س) چه نمودهایی داشت؟
نام بسیاری از شخصیت‌ها به‌عنوان الگو به جامعه معرفی شده است؛ اما جایگاه هیچ‌کدام به‌ممتازیِ جایگاه انبیای الهی و پیشوایان پاکِ خاندان نبیّ مکرم اسلام، حضرت محمد مصطفی (ص)، نبوده است. این سلاله مطهر، با داشتن مدال افتخارِ پاکی و طهارت از سوی پروردگار، بهترین الگوی بشریت بوده و خواهند بود. ازجمله این پاکان، دخت پیامبر بزرگ اسلام حضرت فاطمه زهرا (س) است که سبک زندگی ایشان برای همه ما درس آموز است. الگو بودن حضرت در فرمایش معصومین قابل مشاهده است: امام‌حسن‌عسگری (ع) می‌فرماید: «نحن حجج الله علی الخلق و فاطمه حجه الله علینا» حضرت ولی‌عصر، امام‌زمان (عج)، نیز درباره اسوه‌بودن حضرت فاطمه (س) چنین بیان می‌فرماید: «وَ فِی ابْنَهِ رَسُولِ اللهِ لِی أسْوَهٌ حَسَنَهٌ».
یکی از جلوه‌های اجتماعی سبک زندگی حضرت زهرا (س) ولایت مداری است، حضرت در فاصله کوتاه پس از رحلت پیامبر یعنی در مدت زمان ۷۵ روز یا ۹۵ روز، نقش پررنگ خویش را در حمایت از ولایت از خود نشان داد.
از جمله جلوه‌های این ولایت مداری می‌توان به دفاع حضرت از ولی الهی حضرت امیرالمومنین اشاره کرد، آن هم در زمانی‌که پس از رحلت پیامبر گرامی اسلام، تعداد یاران وفادار امیرالمومنین به تعداد انگشتان دست نمی‌رسید. حضرت مجذوب و ذوب در ولایت حجت خدا بود و تا پایان عمر شریف خود همواره در مسیر پاسداشت ارزش‌های ولایی تلاش کرد، آن حضرت در جریان نادیده گرفته شدن ولایت امیر مؤمنان علی (ع) از هر شرایطی برای احقاق حقانیت ایشان استفاده کرد و تا پای جان ایستاد. و نهایتاً در مسیر دفاع از ولایت جان شریف خویش را فدای دفاع از ولایت کرده و به شهادت رسید.
درسی که در این مورد از حضرت زهرا (س) می‌گیریم، آنکه بر همه ما واجب است که تابع ولی فقیه بوده و به ارشاد او توجه کنیم و از همه مهم‌تر اینکه در میدان عمل، با داشتن بصیرت و اقدام به موقع ولایت مداری خویش را ثابت کنیمچنانچه این مساله را در زندگی بابرکت شهید حاج قاسم سلیمانی که نماد بارز ولایتمداری و حرکت در مسیر ولایت در عصر کنونی بود مشاهده می‌کنیم. اخلاص و ولایت مداری این شهید بزرگوار از جمله مسائلی است که برای ما درس آموز است.
*از آنجایی که در طول حیات کوتاه مدت اما پر ثمر حضرت زهرا (س) به ویژه بعد از رحلت رسول اکرم (ص) جامعه دستخوش تغییرات متعددی شد، حضرت زهرا (س) به عنوان یک (زن) چگونه عملکرد و سیره‌ای در مواجهه با این مسائل داشت؟
چنانچه بیان کردید بعد از رحلت رسول اکرم (ص) جامعه دستخوش تغییرات متعددی شد، به طوری که با وجود سفارش و نصب حضرت امیرالمومنین علی (ع) به عنوان ریاست جامعه اسلامی توسط پیامبر عظیم الشان، حق ایشان مورد غصب قرار گرفت و جامعه اسلامی از این نعمت الهی به مدت ۲۳ سال محروم گردید.
در این بین حضرت زهرا (س) در مواجهه با این مسائل سکوت نکرده و نقش فعال در دفاع از ولی الهی ایفا کرد، از جمله اقدامات ایشان می‌توان به مخالفت شدید برای بردن امام علی (ع) به مسجد برای بیعت با خلیفه اول و دفاع شدید حضرت با وجود جراحت‌ها و ضربات وارده بر بدن از خلافت امیرالمومنین در مسجد پیامبر (ص) تا جایی که قصد نفرین داشتند؛ از جمله نشانه‌های دفاع از ولایت ایشان بود.
حضرت زهرا (س) در ملاقات با زنان مومنه ای که اهل مدینه بودند و به ملاقاتشان می‌آمدند با وجود کسالت و جراحت‌ها در بدن از اوضاع و احوال مسلمانان آگاهی داده و ولایت امیرالمومنین علی (ع) را یادآوری می‌کردند. همچنین به همراه حضرت علی (ع) به خانه انصار برای بیعت رفت و آمد می‌کردند، غدیر خم را یادآور می‌شدند و تقاضا داشتند که انصار باید از ولایت حضرت علی (ع) دفاع کنند. این اقدامات برخی دیگر از اقدامات ایشان در حوادث بعد از پیامبر (ص) بود.
*حضرت فاطمه (س) در امر تمدن سازی چه نقشی را در تاریخ اسلام ایفا کردند و اساساً چه قدر شکل گیری این تمدن مرهون فعالیت‌های آن بانوی بزرگوار است؟
در مورد سوال فوق باید گفت آنچه مسلم است اینکه نقش معصومین و اهل بیت (ع) در تمدن اسلامی انکارناپذیر است چراکه آنان از آبشخور علوم الهی بهره مند بوده اند و در ایجاد تمدن اسلامی نقش اساسی داشته اند.
در خصوص فرمایشات و روایات باقی مانده از فاطمه زهرا (س) باید گفت که متأسفانه هرچند میزان آن اندک است، اما همین گفتارها دارای محتوای بسیار غنی و مستحکم است که در بنیان‌گذاری معرفتی شاخص در اسلام و تمدن اسلامی نقش کلیدی دارد؛ در حالی که به این امر کمتر توجه می‌شود. که به عنوان مثال می‌توان به خطبه تاریخی ایشان پس از رحلت رسول خدا در مسجد مدینه اشاره کرد. این خطبه که به اشتباه به خطبه فدکیه معروف شده است و علت این اشتباه این است که بخش بسیار اندکی از محتوای این خطبه به بحث فدک پرداخته است اما در واقع خطبه به صورت جامعی به موضوعات مختلف پرداخته است.
از جمله موضوعاتی که حضرت در این خطبه به آن پرداخته اند و به مسلمانان گوشزد کرده اند می‌توان به سه نکته مهم اشاره کرد، اول اینکه نباید در مقابل ظلم ایشان تسلیم شوند. دوم اینکه توهین‌ها و حقارت‌های دشمنان را نپذیرند و سوم اینکه بر اصول اولیه ای که مبنایش اتحاد اسلامی است، پایبند باشند.
خلاصه اینکه با مطالعه سیره فاطمی می‌توانیم به نقش حضرت در تمدن سازی پی برده و با استفاده از فرمایشات آن حضرت در تطور و تکامل این تمدن اسلامی تلاش کرد.
*در ایام شهادت حضرت فاطمه (س) قرار گرفته ایم، به عنوان حسن ختام بحث در مورد جایگاه حضرت در آخرت اشاره‌ای بفرمائید و اینکه شفاعت ایشان شامل حال چه کسانی می‌شود؟
از مجموع روایات وارده در این مورد در می‌یابیم که حضرت فاطمه (س) برتر از تمام زنان عالم خلقت است و هیچیک از آنها در فضیلت و بلندی مرتبه به او نمی‌رسد. روایات متعددی وجود دارد در یکی از روایات مرحوم صدوق در کتاب امالی خویش از امام باقر (ع) نقل می‌کند که ایشان فرمودند: از جابر بن عبدالله انصاری شنیدم که می‌گفت: رسول خدا فرمود: وقتی روز قیامت می‌شود، دخترم فاطمه سوار بر ناقه‌ای از ناقه‌های بهشتی به‌پیش می‌آید، درحالی‌که سمت راست او هفتاد هزار و در سمت چپ او نیز هفتاد هزار فرشته، در حرکت‌اند و جبرئیل درحالی‌که مهار ناقه را در دست دارد ندا در می‌دهد: چشمان خود را ببندید تا فاطمه (س) دخت پیامبر (ص) عبور کند.
در آن روز هیچ نبی و رسول و صدیق و شهیدی باقی نمی‌ماند مگر آنکه چشمانش را می‌بندد تا فاطمه بگذرد. در این هنگام این خطاب از سوی حضرت حق می‌آید که ای حبیبه من! و ای دختر حبیب من! از من بخواه تا به تو بدهم، و شفاعت کن تا بپذیرم، پس به عزت و جلالم سوگند که از ستم و ستمگری نخواهم گذشت.
فاطمه زهرا (س) عرض می‌کند؛ الهی و سیدی! فرزندان و شیعیانم و شیعیان فرزندانم و دوستانم و دوستان فرزندانم. آنگاه از سوی خدای تعالی خطاب می‌رسد. فرزندان فاطمه (س) و شیعیان و دوست‌داران فرزندان فاطمه کجایند؟ در این هنگام افراد مورد نظر فراخوانده می‌شوند. سپس فاطمه (س) در جلو به راه می‌افتد تا آنان را داخل بهشت کند.
این روایت مقام بالای حضرت زهرا (س) و مقام شفاعت حضرت را بیان می‌کنند، یعنی حضرت دارای چنان مقام بالایی است که می‌تواند بسیاری از شیعیان و محبان خود را بالا برده و با خود وارد بهشت کند.
