انقلاب اسلامی در امتداد بعثت پیامبر اسلام(ص) رخ داد؛ انقلابی که مبتنی بر آموزه‌های قرآن و اهل بیت عصمت و طهارت است و در چارچوب مکتب امام خمینی(ره) متجلی شد؛ مکتبی که شاگردان ممتازی چون سردار شهید حاج قاسم سلیمانی و دیگر شهدای والامقام را به جهان امروز معرفی کرد.
به گزارش اداره روابط عمومی و اطلاع‌رسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، حجت‌الاسلام دکتر محمدجواد رودگر، مدیر گروه عرفان پژوهشگاه در گفتگو با روزنامه قدس، به بررسی ویژگی‌ها و ظرفیت‌های معنوی انقلاب اسلامی و مکتب امام خمینی(ره) پرداخت.
درس‌آموخته مکتب امام خمینی(ره)
حجت‌الاسلام رودگر در ابتدا و با بیان اینکه معنویت گفتمان انقلاب اسلامی، معنویت مبتنی بر اسلام ناب است، گفت: این معنویت از یک سلسله ویژگی‌ها و خصوصیاتی برخوردار است که انسان‌های معنوی، پویا و پایا، بالنده، انقلابی و جهادی را تربیت می‌کند؛ زیرا این معنویت در عین حال که متقوم به اعتقاد و باور به خدا در بُعد اندیشه‌ای، ارتباط عمیق درونی با خدا در بُعد گرایشی، عمل و رفتار الهی بر اساس انگیزه الهی و قیام لله در بعد کنشی است؛ معنویتی است که منهای عقلانیت، عدالت‌خواهی و عدالت‌گستری و منهای جامعه‌گرایی سیاسی نیست.
وی اضافه کرد: در مکتب امام خمینی(ره) معنویت، عقلانیت و عدالت به هم پیوند خورده و نظام‌واره دیده می‌شود. انسان معنوی تربیت‌یافته در مکتب امام خمینی(ره) و بر اساس گفتمان انقلاب اسلامی، یک انسان معنوی عاقل و در عین حال عادل، عدالت‌خواه و عدالت‌گستر است؛ امثال شهید سلیمانی از این معنویت برخوردار شدند؛ معنویتی که آن‌ها را مجاهد، حماسه‌ساز، عاقل، مدبر و خردگرا، عدالت‌خواه و عدالت‌گستر تربیت کرد. این طور انسان‌های معنوی؛ درون‌گرا، اهل خلوت و خلسه نیستند و تنها به ذکر گفتن بسنده نمی‌کنند. آن‌ها انسان‌هایی هستند که در بطن جامعه و در دل حوادث و وقایع، حضور فعال و بالفعل دارند.
سردار سلیمانی یک انقلابی بصیر، عاقل و حکیم بود
دکتر رودگر در پاسخ به این پرسش که چطور می‌توانیم این ظرفیت را در جامعه امروز استمرار و گسترش دهیم، توضیح داد: برای این کار باید به گفتمان انقلاب اسلامی که همان مکتب امام خمینی(ره) و استمرار استکمال آن به وسیله رهبر معظم انقلاب است، توجه داشته باشیم. سردار سلیمانی تحولی به وجود آورد، همه را تکان داد و به خویشتن خویش برگرداند؛ مانند روحیه‌ای که در دهه‌های اول انقلاب اسلامی، امام(ره) در متن جامعه تزریق می‌کرد و گفتمانی که در زمانه کنونی توسط رهبری تعقیب، تثبیت و توسعه پیدا می‌کند.
مدیر گروه عرفان پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی تصریح کرد: اگر به همان بینش‌ها، گرایش‌ها، کنشگری‌ها، منش‌ها و ارزش‌هایی که از انقلاب و نظام مبتنی بر ولایت فقیه آمده توجه کنیم، می‌توانیم این راه را استمرار دهیم. رهبری نیز در این زمینه گفته‌اند که ما همه باید انقلابی باشیم، اما انقلابی عاقل. سردار سلیمانی یک انقلابی بصیر، عاقل و حکیم بود؛ یعنی جایی که باید حرف می‌زد درست و عاقلانه حرف می‌زد، آن جا هم که نباید حرف می‌زد، سکوت می‌کرد؛ این نکته مهمی است که باید به آن حقیقت برگردیم و گسست‌های به وجود آمده را پر کنیم.
وی افزود: دیگر اینکه باید روحیه ایثار، ارزش‌گرایی، روحیه دفاع مقدس و روحیاتی از این قبیل در ما احیا شود. روحیه دعا، راز و نیاز، توکل، صداقت، وفاداری، وحدت، همزبانی، همدلی همه از آثار معنویتی است که قبلاً وجود داشت، اما به دلیل خودخواهی‌ها و خودنگری‌ها، جناح‌بازی‌ها، جریان‌گرایی‌ها، افراط و تفریط‌ها، جهل و جمودها حتی ترس درونی که ممکن است خیلی از ما نسبت به نظام سلطه استکباری داشته باشیم و مواردی از این قبیل ممکن است کمرنگ شده باشد؛ بنابراین باید انقلاب فرهنگی معنوی و بازگشت به حقایق صدر انقلاب اسلامی و روحیه ارزش‌گرایی در ما به وجود بیاید.
باید در عمل معنویت را ارتقا دهیم
این استاد حوزه و دانشگاه به حدیثی از امام صادق(ع) نیز اشاره کرده و عنوان کرد: در این حدیث داریم «کونوا دُعاهَ الناسِ بِغَیرِ اَلسِنَتِکُم»؛ با غیر از زبان، دعوت کننده مردم به سوی خوبی باشید. به بیانی دیگر باید در عمل این معنویت را در ابعاد مختلف، معنویت شخصی، فردی و ارتباط با خدا، معنویت خانوادگی ارتباط با خانواده، معنویت اجتماعی ارتباط با جامعه، معنویت اجتماعی ارتباط با محیط زیست و جهانی که در آن زندگی می‌کنیم، درست و ارتقا دهیم. در این صورت حرف زدن، نشستن و برخاستن، صبر، سکوت، قیام، تکذیب یا تأیید شخصی، داوری نسبت به دیگران و تمام مسائل از مظاهر معنویت است. اگر به حرفی که می‌زنیم عمل نمی‌کنیم یا حتی بر عکس آن عمل می‌کنیم، هر چه آیات و روایات بخوانیم تأثیر نمی‌گذارد.
وی خاطرنشان کرد: کارگزاران نظام در این راه نقش بسیار مهمی دارند. در احادیث و روایات هم آمده است که «الناس علی دین ملوکهم»؛ مردم بر دین مدیران و حاکمان خود هستند و رنگ آن‌ها را می‌گیرند؛ اگر آن‌ها گرفتار تجمل‌گرایی، اشرافی‌گرایی، فزون‌خواهی، خوش‌گذرانی یا در میانه‌های سیستم کارگزاری گرفتار اختلاس‌ها و امثال آن شوند، مسجد و نماز خواندن و کتاب‌های آموزشی اثر زیادی ندارند.
دکتر رودگر در پایان به آیاتی از سوره صف نیز اشاره کرده و گفت: در این سوره آمده است: «لِمَ تَقُولُونَ مَا لا تَفْعَلُونَ»؛ چرا چیزی میگویید که انجام نمی‌دهید و تأکید شده است: «کَبُرَ مَقْتًا عِنْدَ اللَّهِ أَنْ تَقُولُوا مَا لَا تَفْعَلُونَ»؛ نزد خدا سخت ناپسند است که چیزی را بگویید و انجام ندهید؛ مانند کاری که سردار سلیمانی می‌کرد. عمل او سبب منقلب شدن دل‌های مردم شد و خودساختگی او سبب شد سردار دل‌ها لقب بگیرد؛ اگر این‌طور عمل کنیم، معنویت در جامعه گسترش پیدا می‌کند.
