به گزارش اداره روابط عمومی و اطلاع‌رسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، کرسی علمی ترویجی “مبانی و اصول حاکم بر ارتباط با خلق در سبک زندگی اسلامی از منظر قرآن کریم” توسط گروه تخصصی علوم انسانی قرآنی پژوهشگاه چهارشنبه ۱۷ مهرماه جاری برگزار شد.
حجت‌الاسلام والمسلمین حسن یوسف‌زاده بعنوان ارائه‌دهنده کرسی گفت: چند دهه بیشتر از عمر این نوع ادبیات و مباحث در علوم انسانی یعنی سبک زندگی نمی‌گذرد و خاستگاه آن هم مغرب‌زمین است، گرچه اصل بحث سبک زندگی، همزاد زندگی اجتماعی بشر بوده و هست زیرا هیچ نوع زندگی امکان بقا نداشته است.
یوسف‌زاده افزود: سبک زندگی اسلامی هم همزاد با نزول قرآن کریم و گسترش و بسط سیره و سنت است ولی از اینکه در قالب جدیدی در غرب ریخته شده پیرو تحولاتی است که شکل و شمایل نو و تغییر ماهوی پیدا کرده است.
وی با بیان اینکه مثلاً ما جامعه‌شناسی هنر، علم ارتباطات داریم که عمر آن سه چهار دهه بیشتر نیست ولی اصل ارتباطات و هنر همزاد بشر بوده است، اظهار کرد: مدرنیته یک ویژگی را به زندگی بشر جدید اضافه کرده و آن روحیه گزینشگری و انتخاب و فرهنگ بازاری است؛ امروز اگر بشر قدرت انتخاب دارد چون گزینه‌های مختلفی در برابر اوست که چند سده قبل در اختیار او نبود.
یوسف‌زاده تصریح کرد: گزینشگری در اعتقادات هم مطرح است و از این جهت برای یک مسلمان دغدغه‌مند این سؤال ایجاد می‌شود که آیا می‌توان در همه چیز انتخاب کرد یا اعتقاد و عمل و کنش چارچوبی دارد.
کم‌کاری در سبک زندگی قرآنی
وی با بیان اینکه آثار انبوهی در دهه اخیر در مورد سبک زندگی نوشته شده است ولی کار قرآنی بسیار کم است که با سفارش پژوهشگاه، بنده به بحث سبک زندگی از منظر قرآن پرداخته‌ام، اظهار کرد: اجمالاً از قرآن و روایات ارتباط انسان در سطوح چهارگانه که در روایتی از امام صادق(ع) بیان شده به دست می‌آید که در ادبیات دینی شامل ارتباط با خالق، ارتباط با خلق، ارتباط با خود و ارتباط با طبیعت است.
یوسف‌زاده تصریح کرد: براساس منطق انسان مسلمان نمی‌تواند هر طور که دلش می‌خواهد زندگی کند و همه ساحات زندگی‌اش را منطقه‌الفراغ بداند، به خصوص از منظر اخلاق، نفس کشیدن ما هم منطقه‌الفراغ نیست، گرچه از لحاظ فقهی این مسئله وجود دارد؛ البته چون فقه ما هنوز جامعیت لازم را ندارد و اخلاق به داد فقه ما نرسیده، به نظر می‌آید مجتهدان در کنار فقه باید اهتمام بیشتری به اخلاق هم داشته باشند تا مکمل سبک زندگی باشد.
وی با اشاره به کرامت ذاتی انسان، اضافه کرد: همه انسان‌ها از کرامت ذاتی برخوردار هستند و اگر به سمت تقوا پیش بروند کرامت اکتسابی دیگری هم به آن اضافه خواهد شد؛ در نگاه کلی انسان‌ها به دو جنس زن و مرد تبدیل می‌شوند که مرز زنانگی و مردانگی باید در جهان اجتماعی خود را نشان دهد و نباید هیچ چیزی این مرز را به هم بریزد زیرا جهان اجتماعی ما امتداد جهان طبیعی است.
یوسف‌زاده با پرداختن به اصل حق‌مداری در تعامل با خلق، گفت: بنیان فقه و حقوق بر حق‌مداری است همچنین ولایتمداری شبیه ملات در ساختمان روابط انسانی است و مانند نخ تسبیح منظومه بشر را در قالب یک نظام معنایی به هم مرتبط می‌کند، یعنی ولایتمداری، جمع شدن زیر یک چتر معنایی با محوریت توحید است.
وی بیان کرد: اصل دیگر در ارتباط با دیگران، امانتداری به عنوان ویژگی مهم انبیای الهی است و در اصول اجتماعی سبک زندگی باید وجود داشته باشد. همچنین رحمت‌گرایی از دیگر اصول است، یعنی باید با طاغوت و کفر، شدت‌گرایی و با افراد داخل در دایره اسلامی، محبت برقرار باشد.
تقدم اخلاق بر قانون
یوسف‌زاده با ذکر وحدت و اخوت دینی به عنوان موضوع مهم در تعامل با افراد دیگر، ادامه داد: نظارت جمعی یکی از مباحث زندگی جمعی است. همچنین بحث تقدم اخلاق بر حقوق که اگر همین یک گزاره بر نظام آموزشی و تعلیم و تربیتی ما حاکم شود، بسیاری از مشکلات حل خواهد شد.
وی با بیان اینکه دین بیشتر بر تکلیف تا استیفای حق تأکید فرموده است، اظهار کرد: این در حالی است که در جامعه ما بیش از حد بر تأدیه حق تأکید می‌شود و حتی کلاس آموزشی و اردو برگزار می‌کنیم تا به زنان بیاموزیم که بروند حقشان را از شوهرشان بگیرند، در حالی که به افراد باید بیاموزیم که اخلاق رعایت شود و این با روح اسلام سازگارتر است.
دکتر یوسف‌زاده انصاف، حفظ نظام، نظام اجتماعی و … را از دیگر موضوعات مرتبط با ارتباط با خلق برشمرد و تصریح کرد: اصل مسئولیت‌پذیری هم از دیگر اصول حاکم بر روابط با انسان‌هاست. متأسفانه امروز شاهد گریز از مسئولیت‌پذیری در بخش‌های مختلف جامعه هستیم و اگر این اصل رعایت شود مشکلات ما کمتر خواهد شد و با موفقیت بیشتری می‌توانیم به تمدن اسلامی برسیم.
در ادامه این کرسی، حجج اسلام آقایان دکتر محمد کاویانی و دکتر سعید داودی به نقد مطالب ارائه‌شده پرداختند.
