به گزارش اداره روابط عمومی و اطلاع‌رسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، همزمان با فرارسیدن ایام شهادت سید و سالار شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین(ع) و همزمان با تاسوعای حسینی، بر آن شدیم تا در گفت‌وگویی کوتاه هم صحبت با حجت‌الاسلام محمد حسین پورامینی مدیر گروه سنت‌های حوزوی و آداب طلبگی مرکز پژوهش‌های جوان شویم که متن کامل این مصاحبه در ادامه خواهد آمد.
در عرف میان مردم جا افتاده است که شهادت حضرت عباس(ع) را روز تاسوعا می دانند، واقعیت تاریخی چیست و اساسا چرا روز تاسوعا را به عنوان بزرگداشت حضرت عباس(ع) انتخاب کرده اند آیا مستند روایی دارد؟
مستحضرید که هر روز از دهه اول محرم به نام مطهر یکی از حماسه‌سازان عاشورا نام گذاری شده است تا بدین وسیله به طور ویژه و به بیان ویژگی‌های یکی از شهدا و حماسه سازان کربلا بپردازند، از این رو ریشه روایی ای برای این نام گذاری ها وجود ندارد و نامگذاری این شب ها به صورت قراردادی است و با گذشت زمان توسط مدّاحان و ذاکران اهل بیت(ع) صورت گرفته و هر شب به نام یکی از شهدای کربلا نامگذاری شده است البته برخی از مورخان، معتقدند که این رسم زیبا از زمان صفویه مرسوم شده است.
از این رو، اینکه می ببینم روز تاسوعا به حضرت عباس(ع) اختصاص دارد و روضه علمدار کربلا خوانده می‌شود، بدین معنا نیست که قمر بنی‌هاشم(ع) در روز تاسوعا به شهادت رسیده باشد بلکه باید گفت که این نام گذاری عرفی و قراردادی است و مردم به جهت احترام به حضرت عباس (ع)، از روز تاسوعا به روز حضرت عباس (ع) یاد می کنند تا در این روز بیشتر از مقام و عظمت آن حضرت(ع) یاد شود.
به عبارت دیگر، عظمت حضرت عباس(ع) و فداکاری وی درکربلا باعث شده است تا بیشتر مردم برای ایشان عزاداری نمایند و یک روز(تاسوعا) به عنوان یادبود ایشان نامگذاری شود و این روز تجلی غیرت، وفا و حماسه آفرینی های ایشان باشد.
وجود چه ویژگی هایی سبب رسیدن به چنین جایگاهی برای حضرت عباس(ع)شده است؟
ادب، وفا داری و ولایت مداری حضرت(ع) در تمام حیات ایشان قابل مشاهده است، اما تجلی بارز آن را می توان کربلا دانست، بر اساس مقاتل و منابع تاریخی دو نفر برای حضرت عباس(ع) و برادران ایشان در کربلا امان‌نامه فرستادند که ایشان و برادرانش هر دو را رد کردند؛ امان‌نامه نخست را عبدالله بن ابی المحل بن حزام عامری آورد. او برادرزاده ام البنین، مادر عباس(ع) بود. او توانست از عبیدالله بن زیاد امان‌نامه‌ای برای پسران عمه خود بگیرد و آن را توسط غلام خود برای آنها بفرستد. اما وقتی عباس(ع) و برادرانش این امان‌نامه را خواندند، گفتند که ما در امان خداوند هستیم و هیچ نیازی به چنین امان‌نامه ننگینی نداریم.
امان‌نامه دوم را شمر بن ذی الجوشن در ظهر عاشورا به حضرت عباس(ع) و برادرانش پیشنهاد کرد و او را با عنوان «پسر عمه» صدا زد اما جوابی نشنید. امام حسین(ع) به آنها گفت درست است که فاسق است اما جوابش را بدهید. شمر به آنها به شرط تسلیم شدن و اطاعت از یزید مژده امان داد. حضرت عباس(ع)، او و امان‌نامه‌اش را لعنت کرد و گفت: «ای دشمن خدا مرگ بر تو که ما را به اطاعت از کفر و ترک همراهی برادرم حسین(ع) فرا می‌خوانی!»
در شب عاشورا نیز جلوه دیگری از این وفاداری ایشان را مشاهده می کنیم هنگامی که امام حسین (ع) یاران خود را جمع کرد و فرمود: «من اصحابى وفادارتر و نیک‌تر از اصحاب خویش و خاندانى بهتر و خویشاوند دوست‌تر از خاندان خویش نمى‌شناسم. خداوند به همه شما از سوى من پاداش نیک دهد! بدانید که من بر آنچه فردا میان ما و این گروه پیش مى‌آید آگاهم. من به شما اجازه دادم که با رضایت من همگى بروید. من عهد و پیمانم را از شما بر گرفتم. اینک شب همه جا را پوشانده است، آن را رهوار خویش گیرید!.»
باز مشاهده می کنیم که حضرت عباس (ع) برخاست و آمادگى خود را براى هر فداکارى در راه امام حسین(ع) ابراز داشت. و پس از ایشان دیگر اصحاب نیز چینن فرمودند و اعلام و فاداری نمودند تا به بشر در همه تاریخ درس وفاداری و ولایت مداری را بیاموزند.
و یا وقتی که برای آوردن آب، وارد فرات شدند، با آنکه تشنه بودند، اما با یادآوری تشنگی امام حسین(ع) آب ننوشیدند. اینجاست که می بینم شهادت ایشان، برای سیدالشهداء(ع) بسیار سخت و کمرشکن بود. چنان که در جمله ای پرسوز وقتی به بالین حضرت عباس(ع) رسیدند، فرمودند: «الآن انکسر ظهری و قلتحیلتی و شمت بی عدوی» این جمله حاکی از نقطه اوج ناراحتی حضرت(ع) از شهادت برارد، سقا و علمدار سپاه شان است.
چگونه می توان عباس گونه زیست؟
چنانچه بیان شد از مهمترین ویژگی ها و خصیصه بارز حضرت عباس(ع) ولایت مداری و اطاعت از امام و ولی خویش است بطوری که در زیارت نامه ایشان می‌خوانیم: «السَّلامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الْعَبْدُ الصَّالِحُ الْمُطِیعُ لِلَّهِ وَ لِرَسُولِهِ وَ لِأَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِمْ وَ سَلَّمَ؛ سلام بر تو اى بنده شایسته فرمانبر خدا و رسول خدا، و امیر مؤمنان و حسن و حسین(ع)».؛ اطاعت محض حضرت عباس(ع) از ولی خود امام حسین(ع) تا حدی بود پس از قطع دستش فرمود: به خدا اگر دستم را قطع کنید از دین خدا دست نمی کشم.
حضرت عباس(ع) همواره به امام زمان خود نگاه و گام به گام در مسیر اراده او حرکت می کرد.
از مهمترین درس‌هایی که امروزه می توان از سیره حضرت عباس (ع) گرفت همین مساله ولایت مداری، وفاداری، اطاعت پذیری و بصیرت در مقابل ولی زمان است. همان طور که می دانیم تعداد توابین که بعد از حادثه عاشورا درصدد خونخواهی امام حسین(ع) برآمدند چند برابر یاران حضرت(ع) در صحرای کربلا بود ولی به دلیل نداشتن بصیرت و زمان شناسی علاوه براینکه دیگر قیام شان سودی نداشت و آنچه که نباید اتفاق می‌افتاد، افتاده بود باعث به هدر رفتن خون بسیاری از شیعیان شد که اگر در زمان مناسب وارد صحنه می شدند شاید نتیجه طور دیگری رقم می خورد!
