به گزارش اداره روابط عمومی و اطلاع‌رسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، چندی پیش بحث حذف چهار صفر از پول ملی مطرح شد، در ادامه گفتگوی خبرگزاری مهر با حجت‌الاسلام احمدعلی یوسفی مدیر گروه اقتصاد اسلامی پژوهشگاه درباره آثار و پیامدهای حذف چهار صفر از پول ملی را می‌خوانید؛
*نقاط قوت و ضعف لایحه حذف صفر از پول ملی چیست؟
بحث حذف صفر از واحد پول ملی، از سالهای قبل در کشورمان مطرح بوده است. این مقوله، به خصوص در زمانی که میزان تورم شدت داشته و باعث کاهش ارزش پول کشور می شد مطرح می‌شود. به ویژه اتفاقات ماههای اخیر و به خصوص سقوط ارزش ریال در قبال دیگر ارزها به‌ویژه در برابر دلار، باعث سرعت بخشیدن به این طرح شد. در این مواقع معمولا دولتها به فکر حذف صفرها می افتند که این مرتبه نیز لایحه طرح مذکور مطرح شد که اولا واحد پول ملی از ریال به تومان تبدیل گردد و به علاوه اینکه چهار صفر نیز حذف شود. به این معنا که هر هزار تومان یک تومان خواهد شد. حال سوال اینجاست که آیا آثار مثبت یا منفی برای اقتصاد دارد یا خیر؟ آیا شرایط اقتصادی موجود، این اولویت را برای دولت جهت اجرای چنین طرحی دارد یا خیر؟ و اگر واقعا نظام بخواهد حذف صفر را انجام دهد در چه شرایطی باید انجام دهد تا برای اقتصاد موثر و مفید واقع شود؟
آثار مثبت حذف صفر: اول اینکه کاهش هزینه های محاسباتی در سطوح مختلف اقدامات مالی و پولی نهادهای حاکمیتی و به ویژه در سطح عموم مردم.
اثر دیگر، کاهش هزینه های چاپ پول است. وقتی واحد پول تغییر کند، با توجه به اینکه مدعی هستند هزینه چاپ اسکناس بالاست و در عین حال نسبت به دیگر مسکوکات، زودتر از گردونه معاملاتی حذف می شود لذا هزینه های زیاد بابت تجدید چاپ اسکناس ها بایستی متحمل شوند و لذا اقبال به سمت مسکوکات بیشتر خواهد شد که البته بنده به این مورد نقد دارم چرا که امروزه، حجم مبادلات و معاملات با اسکناس بین مردم به شدت کاهش داشته و اکثر بده بستان‌ها با کارت‌های بانکی و فضای مجازی صورت می پذیرد. ازسوی دیگر، دولت مدعی است که در آن موقع حجم بیشتری از سکه روانه بازار می شود در حالی که انجام این امر، اکنون نیز میسر است و ارتباطی به این طرح ندارد.
*آیا حذف صفر از اسکناس ها باعث تقویت پول می‌شود؟
بعضی مدعی هستند حذف صفر باعث تقویت پول ملی می شود، این نظر افرادی است که واقعا شناخت روشن و درستی از ماهیت پول فعلی ندارند لذا مدعی هستند که باعث کاهش تورم و افزایش قدرت پول ملی می شود، در حالیکه چنین نخواهد شد.
واقعیت این است که حقیقت پول، قدرت خرید است و این مقوله با بودن یا حذف ۴ صفر تعیین کننده نیست. بلکه حتی حذف صفر ممکن است به ضرر قدرت خرید مردم تمام شود که در ادامه روشن می‌شود.
*آیا این اثر مثبت، نسبت به آثار منفی در شرایط موجود مقرون به صرفه است یا خیر؟
اما آثار منفی این طرح چیست؟ اولا، با تغییر همزمان واحد پول و حذف صفرها بایستی جایگزینی پولهای جدید صورت گیرد که این جابجایی و تغییر واحدها، خود، هزینه های غیر اقتصادی و اقتصادی برای نظام و مردم خواهد داشت. مضاف براین، جا افتادن مقوله هزار تومان به جای یک میلیون تومان و … جهت معاملات و داد وستدها برای همه ارکان، به خصوص مردم هزینه های گوناگونی دربر دارد.
ثانیا، در قیمتها وقتی هزار تومان به یک تومان تبدیل می شود، پرداخت مبالغ غیررند مانند ۹۵۰ تومان فعلی، که در آینده به ۰.۹۵، یک تومان بایستی محاسبه شود که خودش هزینه های اجتماعی نیز دارد و حداقل به دلیل رند کردن و گرد شدن مبلغ به سمت بالا، باعث کاهش قدرت خرید مصرف کننده و گرانی نامحسوس کالا می شود.
ثالثا، با توجه به درگیر شدن هیات دولت و وزارتخانه ها و مجلس و نهادهای حاکمیتی، مصرف کننده و تولید کننده و دیگر هزینه ها، در شرایط فعلی، اولویت نظام این است؟
رابعا، اولویت نظام و اقتصاد نیست. اینکه واقعا شرایط موجود چیست و اولویت های اقتصادی کدام هستند و بعد از آن ببینیم که طرح حذف صفرها و تغییر واحد پول، اولویت اول نظام محسوب میشوند یا خیر؟
ما در شرایط جنگ اقتصادی هستیم و – در حال حاضر- عملیاتی کردن اقتصاد مقاومتی از اولویتهای نظام ماست. آیا حذف صفرها در راستای چنین اولویتی است؟ اولویت دومی که به فرمایش مقام معظم رهبری، اصلاح ساختار بودجه بود و قرار بود تا اردیبهشت ماه امسال انجام شود و هنوز انجام نشده، اصلاح ساختار نظام پولی که رهبری گله‌مند هستند که قرار بود سالهای قبل انجام شود، درخصوص ساختار پولی که بسیاری از مشکلات مردم و بانکها از اینجا نشئت می گیرد، آیا حذف صفرها و تغییر واحد پولی به این اصلاحات کمکی می‌کند و واقعا اولویت اقتصادی محسوب می‌شود؟
حفظ ثبات پول ملی در مقابل دیگر ارزها، که در همین روزها نیز شاهد هستیم که دائم در حال نوسان است، آیا دولت ثبات ارزش پولی ملی را اولویت خود می داند یا خیر؟ حذف چهار صفر به این ثبات هیچ کمکی نخواهد کرد. مسئله معیشت مردم، که واقعا بخش عظیمی از آحاد جامعه با این مشکل دست‌وپنجه نرم می کنند، و حال با وجود چنین شرایطی، وقت و فکر هیئت دولت و مجلس و اندیشمندان اقتصادی به چنین امری گرم است!
در حال حاضر ما در حال دفاع اقتصادی در برابر جنگ اقتصادی هستیم که این از اولویتهای ما محسوب می‌شود. نظارت بر بانکها و کاهش و کنترل حجم نقدینگی، بی عدالتی های گسترده موجود در جامعه، آیا اینها از اولویتهای نظام ما نیستند؟ قطعا هستند و حذف صفر هیچ کمکی به بهبود شرایط فوق نخواهد کرد. بنابراین چرا دولت در چنین شرایطی جریان لایحه حذف چهار صفر را مطرح می کند را باید از خودشان بپرسیم. با توجه به آثار مثبت اندک و آثار منفی فراوان و عدم توجه به اولویتهای اقتصادی، به نظر می رسد در چنین شرایطی حذف و تغییر محاسبات واحد ملی از ریال به تومان به هیچ وجه از اولویتهای نظام اقتصادی ما قرار ندارند و صحیح نیست که هیئت دولت و مجلس و دیگر نهادهای حاکمیتی وقت خودشان را به این امر اختصاص بدهند.
*مطلب آخر، آیا اساسا حذف چهار صفر – با توجه به تورم موجود و کاهش ارزش پول ملی- باید انجام بگیرد یا خیر؟
بنده معتقدم بله مناسب است که انجام شود، اما زمان انجام آن مهم است. اگر در کنار حذف صفر، دولت بسته‌های اقتصادی برای رفع مشکلات گفته شده را در نظر داشته باشد و اقتصاد در وضعیت ثبات قرار بگیرد یا در حال سوق به ثبات اقتصادی باشد حذف صفر می تواند موثر باشد و در غیر اینصورت با تورم موجود یا احتمال جریان تورمی موجود برای آینده داشته باشیم حذف صفر آثار منفی نیز دربر خواهد داشت. چرا که قرار است قدرت خرید ۱ تومان با هزار تومان برابر شود، ولی آنچه شاهد خواهیم بود به مرور می‌بینند که نه‌تنها برابری نمی‌کند بلکه با عددهای کمتر ۵۰۰ و ۴۰۰ تومان حاضر برابری خواهد کرد و این امر اثر منفی اقتصادی و روانی برای مردم و کاهش اقتدار دولت را به دنبال خواهد داشت. حذف چهار صفر و تغییر واحد ملی تنها با ارائه بسته‌های اقتصادی و در کنار آن پرداختن به اولویتهای اقتصادی قابل قبول خواهد بود.
