به گزارش اداره روابط عمومی و اطلاع‌رسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، «زندگی کریمانه یک واژه نیست بلکه یک دایرة المعارف است. کریمه اهل بیت، حضرت معصومه(ع) که در روزهای ولادت ایشان قرار دهیم و ائمه اطهار(ع) همواره گذشت و عفو را در زندگی خود داشتند. اگر بررسی کنیم می بینیم که گاهی حتی کسانی به ائمه اطهار(ع) جفا کردند ولی آنها در برابر این ظلم گذشت کردند.»
این جملات بخش هایی از مباحث حجت الاسلام دکتر بهرام دلیر، عضو هیات علمی گروه عرفان پژوهشگاه است. در ادامه مشروح مباحث وی با خبرگزاری شبستان که به مناسبت دهه کرامت انجام شده به حضورتان تقدیم می شود:
با توجه به اینکه در ایام دهه کرامت قرار گرفته ایم، از دیدگاه حضرتعالی ویژگی ها و خصایص سبک زندگی کریمانه چیست؟
قبل از پاسخ به این پرسش، مقدمه ای را عنوان می کنم. اساسا در لایف استایل یا سبک زندگی های متنوعی پیش روی بشر زمانه داریم. برای مثال وقتی به صورت کلان از سبک زندگی غربی، شرقی، لیبرالی، مارکسیستی و … صحبت می شود، در واقع یک نوع رفتار و نگرش نسبت به زندگی بیان می شود.
این موارد از یک سو باید مورد توجه باشد، اما از سوی دیگر اگر عنوان «سبک زندگی اسلامی» را سبک زندگی کریمانه بدانیم، به خطا نرفته و سخن گزافی بر زبان نرانده ایم، چراکه در این شیوه از زندگی رذایل اخلاقی جایی ندارد. در این سبک شاهد حسد، بخل و کینه های شتری نیستیم. شاهد انتقام از همدیگر نیستیم، شاهد مچ گیری همدیگر نیستیم، در زندگی کریمانه همه دست یکدیگر را می گیرند و کسی پای دیگری را نمی کشد، سبک زندگی کریمانه، بخشندگی، گذشت، صمیمت، عبودیت را به همراه دارد.
آنچه که در حوز اخلاق به فضایل اخلاقی تعبیر می شود، چکیده این سبک زندگی است. لذا زندگی کریمانه یک واژه نیست بلکه یک دایرة المعارف است. کریمه اهل بیت، حضرت معصومه(ع) که در ایام ولادت ایشان قرار داریم و ائمه اطهار(ع) همواره در زندگی خود گذشت و عفو داشتند.
با بررسی سیره و سبک زندگی اهل بیت علیهم السلام در می یابیم آن حضرات(ع) حتی در مقابل آنها که ظلم و ستم در حق شان روا می داشتند، گذشت کردند.
لطفا درباره این گذشت های کریمانه در سیره معصومان علیهم السلام مصداق بیان کنید.
رفتار امام حسین(ع) با «حُر» بارزترین مثال است، اگرچه حُر مسیر حضرت(ع) را سد کرد، حرف ایشان را گوش نداد و مانع مسیر برگشتِ امام حسین(ع) به مدینه شد و هر پیشنهادی که حضرت حسین بن علی(ع) داد با آن مخالفت ورزید، اما وقتی به سوی امام(ع) می آید و تصمیم به توبه می گیرد، حضرت اباعبدالله(ع) او را با آغوش باز پذیرفت و نفرمود که تو سخن مرا گوش ندادی، مسیر مرا مسدود کردی، هرگز به روی حُر نیاورد. بلکه فرمود: «تو کیستی؟ سرت را بالا بگیر».
این یعنی در سبک زندگی کریمانه سرافکندگی وجود ندارد، این خیمه کریم است، در مقابل خیمه کریم نباید سر به زیر باشی، بلکه سرت را بالا بگیر و زندگی کن چراکه زندگی کریمانه عزت مندانه است و زیر بار زور رفتن در آن جای ندارد.
رهاورد سبک زندگی کریمانه برای افراد و جامعه چیست؟
در این سبک زندگی اگر جامعه ما موفق شود به ضرس قاطع می توانم بگویم که آمار طلاق، جرم و جنایت، اختلاس و دستبرد به بیت المال پایین می آید. اما در کمال تاسف با چنین روش زندگی مواجه نیستیم و برخی تصور می کنند که غنیمت گیر آورده اند و با همین پندارها و توهمات به جان بیت المال می افتند و این چنین است که شاهد پدیده ای با عنوان «حقوق های نجومی» می شویم.
در زندگی کریمانه، گسست اجتماعی دیده نمی شود. در این سبک رابطه میان ملت و دولت معتمدانه است و دولت به ملت و ملت به دولت اش اعتماد دارد.
خانواده ها در این سبک زندگی، از استحکام بیشتری برخوردارند و رابطه اولاد و والدین استوار و محترمانه است. این سبک کریمانه نیاز امروز بشر است، اما ما گاهی چنان در سبک های دیگر غرق شده ایم که به سبک های بومی و اسلامی خود کم توجه می شویم.
چگونه می توان روح کرامت را بر سبک زندگی فردی و اجتماعی افراد حاکم و به عنصر جدایی ناپذیر فکر و عملکردشان تبدیل کرد؟
روحیه کرامت مثل ورزش است، هیچ ژیمناستی در روز اول این قدر انعطاف بدنی نداشت بلکه با تمرین سخت به این جایگاه رسید.
بنابراین در بحث های مربوط به اخلاق و معنویت و در مجموع کرامت، نیاز به تمرین و ممارست هست. تمرین بخشندگی و اینکه یکدیگر را دوست داشته باشیم و با احترام با هم برخورد و نزاع ها را ریشه کن کنیم، تعاون کرده و زور نگوییم.
از سوی دیگر باید معرفت به آموزه های دینی در سبک زندگی داشته باشیم، اما متاسفانه نه تنها به آموزه های دین بلکه به آموزه های ملی هم توجه نداریم. عرفا، فلاسفه و شعرای ما و شخصیت های بزرگی که میراث با افتخار برایمان گذاشته اند را توجهی نداریم.
مساله دیگر اینکه متاسفانه حتی متدینان ما و دین شناسان کمتر با کارشناسان دین ارتباط دارند. چه طور در همه عرصه ها نیاز به کارشناس داریم ولی در عرصه پُر پیچ و خم زندگی نیاز به کارشناس را احساس نمی کنیم؟!
علت اینکه سبک زندگی امروز از بعد کریمانه خویش دور شده، چیست؟
جامعه ما یک جامعه دینی است ولی اینکه شاهد هستیم که مردم بعضاً به برخی اخلاقیات توجهی نداشته و آرامش ندارند، علل مختلفی دارد و یک علت آن است که ما اصال به سبک زندگی آرامش بخشی که اهل بیت(ع) به آن سفارش کرده اند، توجهی نداریم.
افسردگی از حرص ها و بخل ها و کینه ها و کدورت ها است و اینکه همدیگر را بر نمی تابیم و این محیط زندگی و کار را زهر می کند.
ما به خدایی معتقدیم که همه ادیان قبول اش دارند، دینی را قبول داریم که هم مسلمین قبول دارند. پس باید تمرین کنیم و هر کس در جامعه خودش اخلاق مدار باشد. اگر چنین رویه ای حاکم باشد شاهد زندگی کریمانه خواهیم بود.
تمام مولفه های مربوط به زندگی کریمانه را می توان از قرآن کریم و روایات اهل بیت(ع) دریافت کرد.
توجه کنیم که شاید در سبک زندگی غربی آسایش باشد ولی آرامش نیست. آرامش در سبک زندگی کریمانه اتفاق می افتد.
