به گزارش اداره روابط عمومی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، کرسی ترویجی “رابطه فرهنگ و سیاست در عصر صفویه” روز چهارشنبه مورخ ۲۵ بهمن‌ماه جاری، با ارائه دکتر حسین احمدی مدیر و عضو هیأت علمی گروه تاریخ و تمدن پژوهشکده فرهنگ و مطالعات اجتماعی و ناقدی حجت الاسلام و المسلمین علی ذوعلم و دکتر رضا بیگدلو در پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی برگزار شد.
در ابتدا آقای دکتر عباس پرتوی دبیر علمی این کرسی پیرامون اهمیت و ضرورت طرح این‌گونه مباحث توضیحاتی داد و سپس دکتر حسین احمدی در ابتدا تعریفی از دو واژه فرهنگ و سیاست ارائه داد و ضمن برشمردن گونه‌های مختلف تعاریف فرهنگ تأکید کرد: به‌طور حتم تعاریفی از فرهنگ که دارای بن‌مایه انسان‌شناختی و جامعه‌شناختی با چاشنی تاریخی است، مدنظر این بحث است و ازآنجاکه از منظر تاریخ فرهنگی به نسبت فرهنگ و سیاست نگریسته می‌شود، نگرش معناگرایانه و انسان شناسانه از مقوله فرهنگ اهمیت و اعتبار ویژه دارد. سپس اشاره کرد که مفهوم قدرت جایگاه ویژه‌ای در تعریف و شناخت علم سیاست دارد و به اتکای نظرات اندیشمندان این حوزه می‌توان گفت که رکن اصلی شناخت و تعریف سیاست است که البته در رویکردهای غیرعرفی و دینی سیاست به علم سعادت معنا می‌شود.
احمدی سپس به سه نسبت فرهنگ و سیاست در قالب؛ تقدم سیاست بر فرهنگ، برتری فرهنگ بر سیاست و تأثیر و تعامل متقابل فرهنگ و سیاست اشاره نمود و آن را در چند مقوله فرهنگ – قدرت، فرهنگ – هویت و فرهنگ- سیاست خارجی توضیح داد و گفت: عصر صفویه به دلیل به‌کارگیری سه عنصر هویت‌ساز زبان، مذهب و اسطوره یکی از ادوار مهم فرهنگی و سیاسی ایران به شمار می‌آید. از طرف دیگر سه زبان فارسی – به‌عنوان زبان ادبیات- زبان عربی- به‌عنوان زبان مذهب- و زبان ترکی- به‌عنوان زبان درباری موردتوجه واقع‌شده و مذهب شیعه به‌سان خمیرمایه فولادین به‌تدریج اعضا و جوارح جامعه عصر صفوی را با یکدیگر پیوند داد و در زندگی شخصی و زیسته اجتماعی انسان ایرانی اهمیت و اعتبار دوچندان یافت. درواقع مذهــب تشــیع بــا ایجــاد وحــدت مذهبــی، منبــع مهمــی در مشروعیت بخشــی به‌نظام سیاســی صفویــه محسوب شده و نقــش مؤثــری در تثبیــت هویــت ملــی جدیــد ایرانــی در دوره صفویــه داشــت و با استقرار دولت ملی در ایران و استقرار استقلال سیاسی- مذهبی، شالوده و سنگ بنای هویت ملی گذاشته شد.
عضو هیات علمی گروه تاریخ و تمدن پژوهشگاه در ادامه به مقوله فرهنگ سیاسی اشاره شد و دکتر احمدی فرهنگ سیاسی را عبارت از مجموعه باورها، گرایشها، بینشها، ارزش‌ها، معیارها و عقایدی دانست که در طول زمان شکل‌گرفته و تحت تأثیر وقایع و تجربیات تاریخی از نسلی به نسل دیگر منتقل‌شده و زمینه‌ساز شکل‌گیری نهادها، رفتارها، ساختارها و کنشهای سیاسی را فراهم می‌کند، دانست.
احمدی افزود: به بیانی دیگر فرهنگ سیاسی ترکیبی از امتیازها، اعتقادات، شور و احساس و ارزش‌های جامعه است که با نظام سیاسی و مسائل سیاسی ارتباط دارد و به یک معنا سرشتی ترکیبی دارد و از الگوهای رایج اجتماعی مانند ارزش‌ها، باورها، اعتقادات و نگرش‌ها و در سطحی بالاتر از جهان‌بینی و ایدئولوژی‌ها مایه می‌گیرد. درواقع فرهنگ سیاسی مجموعه‌ای است از نگرش‌ها، ایدئولوژی‌ها، سنت‌ها، آداب‌ورسوم، باورها و اسطوره‌ها که بر زندگی سیاسی تأثیر می‌گذارند.
مدیر گروه تاریخ و تمدن پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی آنگاه ضمن بیان سنت‌ها و رهیافت‌های مختلف در فرهنگ سیاسی شناسی، به چهار گونه فرهنگ سیاسی پادشاهی، فرهنگ سیاسی شیعی، فرهنگ سیاسی عمومی و فرهنگ سیاسی صوفیانه در عصر صفویه اشاره شد و به دلیل کمبود وقت تنها در مورد فرهنگ سیاسی پادشاهی توضیحاتی ارائه داد.
در ادامه نیز ناقدان آقایان حجت الاسلام و المسلمین علی ذوعلم رییس پژوهشکده فرهنگ و مطالعات اجتماعی پژوهشگاه و دکتر رضا بیگدلو به طرح ایرادات و اشکالات بحث پرداختند و جلسه با طرح سؤالاتی از سوی دیگر شرکت‌کنندگان و توضیحات دکتر حسین احمدی خاتمه یافت.
