«قاسطين» از واژه هايى است كه در زبان عربى «اضداد« ناميده مى شوند. «قسط» به معناى عدل است؛ اما «قاسط» كسى است كه ستم مى كند. معاويه و ياران او قاسطين ناميده مى شوند. به نقل محدثان، پيامبر، جنگ على(ع)با قاسطين را پيشگويى كرده بود. سرسخت ترين دشمنان حكومت علوى، معاويه و ياران او بودند. مهم ترين توطئه آنان، يعنى جنگ صفين، منجر به كشته شدن حدود هفتاد هزار تن از سپاه على(ع)شد و عواقب ناگوارى چون شكل گرفتن خوارج و شهادت على(ع)بر جاى نهاد. معاويه، رهبر قاسطين، پس از به خلافت رسيدن على(ع)به بيعت با او تن در نداد و بناى سركشى و جنگ نهاد. دنياپرستى و نيز خصومت باطنى او با اسلام و على(ع)انكارناپذير است. او عمرو بن عاص و برخى ديگر را با خود همراه ساخت و به مخالفت با امام پرداخت. ريشه اين دشمنى ها نيز آن بود كه على(ع)او را از امارت شام عزل كرد.
عداوت ديرينه معاويه با امام، ژرف تر از آن بود كه ناصحان مى پنداشتند. او مى خواست با حذف امام، خلافت را تصاحب كند. در هر حال، على(ع)نامه هايى به معاويه مى نويسد و او را نصيحت مى كند، جرم هاى او را يادآور مى شود و از گذشته او و خود سخن مى گويد. پاسخ به تهمت هاى معاويه و رجزخوانى هاى او، بخش ديگرى از محتواى اين نامه ها است. ماجراى فرستادن جرير بجلى به شام، نشان از بردبارى و مداراى فراوان امام دارد. معاويه با نوشتن نامه هايى به شخصيت هاى با نفوذ اسلام و تبليغات بسيار، زمينه هاى روانى آغاز جنگ را فراهم آورد.
سرانجام، رهسپار شام شد. سيرحركت اين سپاه تا صفين، سرزمينى در ساحل غربى رود فرات، در تاريخ ثبت شده است. با صف آرايى دو سپاه، امام باز هم دست از نصيحت معاويه بر نداشت؛ اما اين كوشش ها نيز سودى نبخشيد و جنگ آغاز شد. نبرد صفين، صحنه بروز فتوت امام، و عداوت و حيله گرى معاويه است. هشتمين شب اين جنگ، «ليلةالهرير» نام دارد كه در آن بيش از سى هزار تن از دو سپاه كشته شدند. پس از روزها نبرد، سپاه امام با پيروزى فاصله اى نداشت. چون معاويه و عمرو عاص دريافتند كه تاب مقاومت ندارند، فرمان دادند تا سپاهيان شام قرآن هايى را بر سر نيزه ها بزنند و سپاه امام را به صلح فراخوانند. اين دسيسه كارگر افتاد و پيروزى نزديك امام به شكستى تلخ بدل شد. صلح ناخواسته امام، ماجراى حكميت و پديد آمدن خوارج، مسير تاريخ اسلام را دگرگون ساخت. جنگ صفين در دهم صفر سى و هفتمين سال هجرت پايان يافت و شوم ترين پيامدهاى تاريخى را رقم زد.
