در ميان مجموعه هاى گردآمده از سخنان على(ع)، ديوان شعرى نيز به آن حضرت منسوب است. پرسش از سازگارى شاعرى با مقام عصمت، پرسشى كلامى است. فى الجمله، در تاريخ دينى گزارش هايى در دست است كه معصومان شعر سروده اند. همچنين هيچ دليل عقلى يا نقلى در دست نيست كه آنان از سرودن شعر ابا داشته اند. ديگر اين كه مورخان و محدثان، اشعارى را از على(ع)نقل و گزارش كرده اند.
درباره كميت اين سروده ها ديدگاه هاى گوناگونى وجود دارد. برخى از محققان در صحت انتساب بيش از دو بيت به على(ع)ترديد كرده اند. برخى نيز آن حضرت را شاعر دانسته اند. نخستين گردآورنده شعرهاى منسوب به على(ع)، عبدالعزيز جلودى (متوفاى ۳۲۲ ق) است كه نسخه اى از كتاب او در دست نيست. فنجگردى نيشابورى، ابن الشجرى، كيدرى نيشابورى، ملاقاسم خوانسارى، مدرس خيابانى، سيد محسن امين عاملى و برخى ديگر از دانشوران، از گذشته تا امروز، تدوين هاى گوناگونى از اشعار منسوب به على(ع)به دست داده اند. آن چه اكنون اساس تدوين هاى متداول است، همان انوارالعقول كيدرى است. ديوان موجود اسناد و مداركى ندارد. استادان، حسن زاده آملى و سيد جلال الدين آشتيانى در صحت انتساب اين اشعار به على(ع)ترديد جدى روا داشته اند. اينان و برخى ديگر، برخى از اين اشعار را رجز، مدح قبيله ها، سست و ناموزون و گنگ دانسته اند. در هر حال، دست كم انتساب همه اين اشعار به على(ع)نادرست است.
در مجموع، ديوان موجود شامل برخى از سروده هاى حضرت، پاره اى از شعر شاعران كه حضرت به آن ها استشهاد كرده، و سروده هاى ديگران در شرح سخنان يا احوال حضرت است. وجود كلمات بيگانه، حِكَم و امثال اقوام ديگر، مبانى فلسفى سده هاى بعد، اسرار حروف و معما در اين ديوان، از نادرستى انتساب تمام آن به على(ع)حكايت مى كند. ديوان منسوب به امام، از ديرباز تا زمانه ما به صورت هاى گوناگون تدوين و طبع شده است. همچنين ترجمه هايى متفاوت و به زبان هاى مختلف از اين كتاب در دست است. نيز نسخه هاى گوناگونى از تدوين هاى مختلف اين كتاب استقصا شده است. محققان، هجده شرح موجز و مفصل بر اين كتاب نگاشته اند. منزلت انسان، توحيد، آخرت، اخلاق، مدايح و مراثى، وصايا، رجزها و مطالب مختلف ديگر، از مضامين اين اشعار به شمار مى آيند.
