حضور نام و مرام على(ع)در ادب پارسى، به ویژه در شعر شعورمند آن، دامن گستر است. شاید کهن ترین نمونه در این عرصه، شعر شهید بلخى باشد که صاعقه آسمانى را به خشم ذوالفقار على(ع)تشبیه کرده است. رودکى سمرقندى و دقیقى طوسى نیز از امام و قهرمانى هاى او یاد کرده اند. به هر روى، نام على(ع)در شعر فارسى، در آغاز قرن چهارم هجرى تجلى مى یابد. از میان اوصاف على(ع)، آن چه بیش از همه در شعر فارسى رواج داشته، شجاعت و دلاورى او است. کسایى مروزى، فرخى سیستانى، ناصرخسرو، مسعود سعد و دیگران، همه در وصف این ویژگى داد سخن داده اند. سخنوران، شجاعت او را با واژگانى چون حیدر کرار، صفدر، دشمن سوز و رزم آور یاد کرده اند.
بخشندگى، فتوت، ایثار و قضاوت على(ع)، همواره کانون اشاره شاعران بوده است. همچنین سخنورانْ برخى از القاب امام را بیش تر به کار برده اند. اسداللَّه، ساقى کوثر و ابوتراب، از آن جمله اند. تصریح یا تلمیح به برخى از آیات ویژه مقام على(ع)، عنصر دیگرِ یاد کردِ امام در شعر فارسى است. اشاره به احادیث نبوى درباره منزلت على(ع)در شعر فارسى جایگاهى رفیع دارد. همچنین سخنانى که على(ع)درباره خویشتن گفته، در شعر فارسى آمده است. حدیث غدیر در شعر فارسى، بازتابى تمام دارد که در این باب کتاب هایى نیز نگاشته شده است.
بخش مهم دیگر از تجلى نام و یاد على(ع)در شعر فارسى، به تأثیرگذارى سخنان آن حضرت در شعر شاعران باز مى گردد. همسویى بسیارى از اشعار فارسى با کلام على(ع)، چنان فراوان است که تدوین چندین مجلد کتاب را مى طلبد. شاعران گاه سخنان آن حضرت را به نظم ترجمه کرده اند، گاه از آن ها الهام گرفته اند یا درونمایه اى براى تفسیر و تأویل مفاهیم دینى ساخته اند. سخن گفتن از حب على(ع)و شفاعت او نیز مایه دیگرى براى اظهار ارادت عاشقانه شاعران بوده است. بسیارى از وقایع حیات على(ع)هم در شعر فارسى جلوه کرده است. برخى از شاعران نیز سنتِ به نظم آوردن کلام على(ع)را در شعر فارسى معمول کرده اند. همه این ها تجلى مهر على(ع)در ذهن و زبان شاعران پارسى به شمار مى آید.
