به گزارش اداره روابط عمومی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، دومین نشست از سلسله نشست‌های عملیات آژاکس با هدف بررسی ابعاد گوناگون کودتای ۲۸ مرداد در سالن همایش‌های کانون اندیشه جوان روز یکشنبه مورخ ۵ شهریور ماه جاری با سخنرانی دکتر عباس سلیمی نمین، موسس و مدیر دفتر مطالعات و تدوین تاریخ ایرانحول محور «فراز و نشیب رابطه مردم با دکتر مصدق» برگزار شد.
دکتر سلیمی نمین ضمن مهم دانستن درک شرایط زمانی در مسایل تاریخی گفت: روابط و نگاه حاکم بر ایام دوران کودتای ۲۸ مرداد را باید در نظر گرفت تا بتوان به حوادث و وقایع شکل گرفته در آن دوران نزدیک شد.
وی افزود: در دهه بیست پهلوی دوم در بین مردم، روشنفکران و روحانیون چهره متفاوتی نسبت به زمان رضاخان داشت که این برداشت مثبت نسبت به محمدرضا پهلوی بعد از ۲۸ مرداد سال ۱۳۳۲ روز به روز تیره‌تر شد.
وی تاکید داشت: عامل ایجاد چهره منفور برای پهلوی دوم نیز همان همراهی شاه با بیگانگان و تشکیلات سرکوب‌گر سلطنت بود.
سلیمی نمیندر رابطه با جنبه مردمی دکتر مصدق اشاره داشت: دکتر مصدق ضمن ایفای نقش در ارتباط با ملی شدن صنعت نفت در ارتباط گیری با مردم به خوبی نقش ایفا نکرد.
وی تاکید کرد: عدم وجود ارتباط دکتر مصدق با مردم را باید در شخصیت ایشان جستجو نمود چرا که اشراف‌زادگی اجازه نمی‌داد تا ایشان از جایگاه طبقاتیش فاصله بگیرد.
مدیر دفتر مطالعات و تدوین تاریخ ایران با اشاره به اینکه در زندگی مصدق تحول اساسی در روابطش با مردم دیده نمی شود گفت: در زمانی که دکتر مصدق والی فارس بود تنها حساسیت وی نسبت به انگلیسی‌ها این بود که مردم را به قتل نرسانند چرا که معتقد بود اینها قهرمان می‌شوند این درحالی است که آنها ایرانیانی غیرتمند بودند که در مقابل متجاوزان انگلیسی ایستادگی می‌کردند و مصدق به این موضوع توجه نداشت.
سلیمی نمینافزود: در زمان نهضت ملی شدن صنعت نفت علمای برجسته آن دوران با توده‌ها همراهی دارند اما دکتر مصدق جنبه مردمی ضعیفی داشت و حتی جنبه ضد مردمی او بیشتر نمایان بود.
وی در ادامه اشاره داشت: زمانیکه پلیس جنوب ناقض استقلال ملت ایران محسوب می‌شود و نقض حاکمیت ملی می‌کند، دکتر مصدق با پلیس جنوب ارتباط مثبتی دارد و آن را به رسمیت می‌شناسد و نه تنها موضع‌گیری چشم‌گیری ندارد بلکه در مناسبت‌ها و اعیادی که استانداران و والیان دعوت می‌شوند رییس پلیس جنوب نیز دعوت است و حضورش قانونی قلمداد می‌شود.
سلیمی نمینضمن تاکید بر بررسی عملکرد دکتر مصدق ابراز داشت: اگر مصدق در دوران نهضت با مردم ارتباط مستحکمی برقرار می‌کرد ما در ادامه نهضت اینگونه ضربه پذیر نبودیم.
مدیر دفتر مطالعات و تدوین تاریخ ایران اظهار داشت: میزان توجه دکتر مصدق به مردم را می‌توان در رابطه با اقدامات ایشان در مورد تحصن مشاهده کرد، چون هردوتحصن ایشان در دربار صورت گرفت که این عملکرد نشان می‌دهد دکتر مصدق تنها دربار را مرجع رسیدگی به مطالبات می‌داند و توجه او به مردم در حاشیه قرار دارد.
وی در ادامه گفت: تحصن در طول تاریخ همیشه در مکان‌هایی صورت می‌گرفته است که نزد توده مردم اعتبار ویژه‌ای داشت که این موضوع را در تحصن‌های زمان مشروطه در قم و حرم حضرت عبدالظیم حسنی(س) که مکانی برای پیوند مردم با رهبران نهضت بود می‌بینیم. اگر چه برخی در آن زمان برای انحراف در مشروطه به سفارت انگلیس متوسل شدند اما غالب تحصن‌ها در محل‌های حضور مردم انجام شده است.
سلیمی نمیناظهار داشت: دکتر مصدق متاسفانه به جای توجه به توده‌های مردم نگاهش به کانون‌های قدرت بود و اگر نگاه قوی مردمی و حضور مردم را مبنای سیاست‌هایش قرار میداد، نهضت دچار مشکل نمی‌شد. وی افزود: این که دکتر مصدق نگاه مردمی نداشت در خاطرات دکتر سنجابی به خوبی مشاهده می‌شود و وی بارها به این مورد اشاره دارد که ما به دکتر مصدق تذکر دادیم که توده‌های مردم را در نظر بگیرند.
مدیر دفتر مطالعات و تدوین تاریخ ایرانخاطر نشان کرد: دکتر مصدق اینگونه تصور می‌کرد که اگر حضور توده‌ها را در خیابان‌ها پررنگ کند، می‌تواند موجب نگرانی در واشنگتن شود و واشنگتن با این نگرانی به صحنه بیاید و به گروه‌های ملی کمک کند تا اینکه جریان چپ در ایران رشد پیدا نکند، به پیروزی نرسد و قدرت را در دست نگیرد. به همین سبب دکتر مصدق برای اینکه با یک کانون قدرت سیاسی وارد معامله شود حرکتی انجام می‌دهد که کاملا ضد مردم است اما این را به سهولت انجام می‌دهد.
وی گفت: توده‌های مردم از ارکان اصلی نهضت بودند که دکتر مصدق بدون اطلاع و توجه به توده‌ها در زمان نخست وزیری استعفا می‌دهد و حتی از پشتوانه روحانیت و مرجعیت نیز استفاده نمی‌کند. این به قدری حساسیت داشت که جبهه ملی نیز این حرکت دکتر مصدق را مانند آبی سرد بر سر این تشکیلات ارزیابی می‌کند.
مدیر مسول سابق کیهان هوایی اظهار داشت: دکتر سنحابی در خاطراتش اشاره دارد که در زمان کودتا به آقای مصدق نسبت به اقدامات زاهدی و معظمی(رییس مجلس) هشدار داده بودیم اما ایشان هیچ تصمیمی نمی‌گرفت.
وی در ادامه افزود: دکتر مصدق با اطمینانی که امریکایی‌ها به او داده بودند و از سوی دیگر با اتکای به حزب توده هیچ گونه عملکردی نسبت به استفاده از توده‌های مردم نداشت به همین سبب در روز کودتا با اتکای به نظامیانی که وابسته به امریکا بودند اقدام کرد که در نتیجه شکست خورد.
