به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، نوزدهمین کتاب گروه اخلاق و تربیت از گروه های فعال پژوهشکده نظام های اسلامی پژوهشگاه چندی پیش توسط محقق ارجمند جناب حجت الاسلام و المسلمین دکتر علی محمد حسین زاده به اتمام رسیده و اخیراً توسط سازمان انتشارات پژوهشگاه به زیور چاپ آراسته شد. این کتاب به تلاش برای ارائه مدلی تعاملی با تبیین اخلاق گفت و گو با هدف ایجاد گفتگویی سالم و اثر بخش می پردازد.
در قسمتی از معرفی”اخلاق گفت و گو” می خوانیم:
موضوع گفتگو به عنوان فعل اختیاری آدمی مورد توجه دانش های گوناگونی قرار گرفته است. این مسئله در مطالعات اخلاقی به منظور شناسایی اصول و ارزش های حاکم و بیان خطرات و آسیب های تهدید کننده آن است. در این نوشتار، تلاش شده است مدل گفتگوی مطلوب و اثربخش را بر اساس چارچوب های اخلاقی و با توجه به منابع اخلاقی و متون دینی ارائه دهد. بر اساس یافته های این پژوهش مدل اخلاقی گفتگو بر پنج رکن (فراهم نمودن ارکان و پیش نیازها، توجه به مبانی و پیش فرض ها، نهادینه سازی اصول عام، رعایت ارزش ها و آداب و پرهیز از آفت ها و آسیب های اخلاقی گفتگو) استوار می شود.
در این نوشتار، تلاش شده است این مسأله در حوزه اخلاق کاربردی با توجه به منابع دینی و با رویکردی تازه و ساختاری بدیع، مورد بررسی قرار گیرد و در پایان با توجه به نیازهای جامعه امروز ما یک مدل گفتگوی مطلوب و مفید را بر اساس چارچوب های اخلاقی، ارایه دهد.
برخی پرسش هایی که در این کتاب پاسخ گفته شده عبارتنداز:
چگونه می توان با وجود دیدگاه ها و تلقی های مختلف و قطب بندی های موجود باز هم گفتگو کنیم؟
چگونه می توان اقداماتی اتخاذ کرد که سبب برانگیختن گفتگو شود؟
چگونه می توان گفتگویی بوجود آوریم که افراد مایل به وارد شدن در آن باشند وگریزان از آن نباشند؟
چگونه می توان روند گفتگو را وسعت بخشید تا افراد بیشتری را در برگیرد؟
برای بوجود آوردن گفتگو چه زمینه ها و ابزار هایی لازم است؟
با چه کسانی و چه موضوعاتی باید گفتگو کرد؟
نسبت گفتگو با تسامح و تساهل چیست؟ آیا برای پذیرش گفتگو باید از مواضع خود عدول کنیم و معتقد به نسبیت و شک و تردید باشیم؟
لازم به ذکر است کتاب “اخلاق گفت و گو”در پنج فصل و طی ۲۰ گفتار به بیان مطالبی با عناوین ضرورت و کارکردهای گفت و گوی اخلاقی، انواع گفت و گو، ارکان گفت و گو، مبانی هستی شناسی، عدالت، انصاف، تقدیم دیگران بر خود، آسیب های رفتاری، آفات و آسیب های نفسانی و … می پردازد.
همچنین این کتاب در پایان برای تحقق اخلاق گفتگو در افراد و فرهنگ عمومی، به پیشنهاد راهکارهایی جهت تحقق گفت و گوی اخلاقی می پردازد که در ذیل می خوانیم:
۱. توجه به ضرورت و کارکرد مثبت گفتگوی اخلاقی
توجه به آثار شگرف و فراوان گفتگوی سالم و زیبنده در هویت، کمال و شکوفایی افراد و جامعه انسانی، میتواند انگیزه های انسان را در انجام چنین گفتگویی مضاعف سازد.
۲. توجه به پیش نیازها و زیرساخت های گفتگو
گفتگوی مطلوب مبتنی بر پیش نیازها و الزاماتی است که گفتگو بر آنها تکیه دارد. عدم توجه به این الزامات، آدمی را از دست یابی یه گفتگوی اخلاقی ناکام می سازد.
۳. توجه به آسیب ها و آفات اخلاقی گفتگو
شناخت و توجه به آسیب های اخلاقی گفتگو نخستین شرط تحقق گفتگوی اخلاقی است.
۴. تقویت باورهای دینی و باورمندی به نظارت دائمی پروردگار
انگاره های دینی و اعتقاد به نظارت دائمی پروردگار و احساس حضور او، دگرگونی ژرفی در فکر، گفتار و رفتار آدمی ایجاد می کند و وی را وادار می سازد سخنان و رفتاری شایسه داشته باشند. روشن است که ایمان به آموزه ها دینی می تواند بستر مناسب تحقق اخلاق گفتگو را فراهم سازد.
۵. ارتقاء اخلاقی و رشد شخصیتی افراد
رشد و ارتقای شخصیت اخلاقی انسان، موجبات رعایت هنجارها و ارزش های اجتماعی و از جمله اخلاق گفتگو را فراهم می آورد. وقتی اخلاق نیکو و صفات پسندیده، در زمین دل و روح آدمی ریشه دوانیده باشد، انتظار رفتار و گفتاری نیکو و از روی اخلاق و ادب نیز، انتظاری بجاست.
۶. آموزش و تمرین اصول و قواعد اخلاقی گفتگو
اخلاق گفتگو چونان دیگر امور اکتسابی، یادگرفتنی و آموختنی است، بنابراین، تحقق آداب گفتگو، نیازمند آموزش و یادگیری و سپس تمرین و تکرار است.
گفتنی است کتاب “اخلاق گفت و گو” به قلم حجت الاسلام و المسلمین علی محمد حسین زاده، با قیمت ۳۰۰۰۰ تومان توسط سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی چاپ و در اختیار مخاطبان قرار گرفته است.
علاقمندان جهت کسب اطلاعات تکمیلی و تهیه کتاب میتوانند به نشانی www.poiict.irمراجعه کنند.
