به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، نخستین جلد از کتاب “فلسفه فیلم”: بررسی تحلیلی وانتقادی نظریه های فیلم دوران کلاسیک به قلم دکتر احمد رضا معتمدی در گروه ادبیات اندیشه پژوهشکده فرهنگ و مطالعات اجتماعی پژوهشگاه سامان یافته و توسط سازمان انتشارات پژوهشگاه منتشر شده است.
“فلسفه فیلم” دانش پژوهشی است مستقل که در تقسیم بندی های فلسفه مضاف، ذیل فلسفه امور و حقایق طبقه بندی می شود، که بالذات چیستی شناسی فیلم را مد نظر قرار داده است و نه فلسفه علوم که ساختار دانش های شکل گرفته حول و حوش موضوع فلسفه مضاف را تحت بررسی قرار می دهد، و با حوزه فلسفه و فیلم که یک معرفت بینا رشته ای میان دو حوزه مستقل و مجزای فلسفه- فیلم و معطوف به کاوش نسبت میان آن دو است تفاوت بنیادین دارد.
جلد اول کتاب «فلسفه فیلم»، نوشته دکتر احمدرضا معتمدی، محقق برجسته، استاد دانشگاه و کارگردان آثار فلسفی «زشت و زیبا، دیوانه ای از قفس پرید و آلزایمر…»برنده جوایز متعدد از جشنواره های داخلی و خارجی؛ شامل بررسی تحلیلی، انتقادی و اجتهادی نظریه های فیلم دوران کلاسیک است. مجلد دوم فلسفه فیلم، معطوف به بررسی آراء و نظریه های معاصر فیلم(دولوز، میتری، آلفره، تنر…) و مجلد سوم مقوله اصلی فلسفه فیلم؛ هستی شناسی و چیستی شناسی فیلم، کاوش در اندریافت نظریه بومی و حکمی فیلم را نشانه رفته است.
در این کتاب عمدتاً دو نظریه رقیب یعنی«رئالیسم»و «فرمالیسم»مبتنی به روش فلسفه تحلیلی در آنالیز نظریه های فیلسوفان بنام «مانستربرگ، آرنهایم، آیزنشتاین، بالاژ، بازن و کراکوئر» در گذار از نظریه فیلم به فلسفه فیلم مورد تحلیل انتقادی و اجتهادی قرار گرفته و در فصل آخر «چیستی شناسی بازنمایی فیلم»صحت و سقم و کارآوری هر کدام بر مبنای دیدگاه فلسفه بومی مورد داوری واقع شده است.
احمدرضا معتمدی، مدت سی سال تمحضّ و پژوهش تخصصی در فلسفه فیلم را مبتنی بر سوابق طولانی تحصیل و تحقیق در فلسفه اسلامی، فلسفه غرب و فلسفه هنر و همچنین فعالیت تجربی سالیان در حوزه سینمای فلسفی، به مثابه بنیادگذاری اندیشه فلسفی در حوزه سینما، در ساختار رساله ای علمی و تعلیمی در معرض افکار دانش پژوهان قرار داده است.
“فلسفه فیلم”: بررسی تحلیلی و انتقادی نظریه های فیلم دوران کلاسیک که با یادداشت هایی از آیت الله علی اکبر رشاد، دکتر رضا داوری اردکانی، دکتر سید حسین نصر و دکتر احمد ضابطی جهرمی آغاز گردیده، از بخش های متعددی به شرح زیر تشکیل شده است:
مانستربرگ؛شکفتن یک پیله زیبایی شناسی نوین
آیزنشتاین؛تقدم هستی شناختی «تدوین»بر «تصویر»
آرنهایم؛بازنماییِ «واقعیت»یا واقعیتِ «بازنمایی»
بالاژ؛ سینما، معماری «مکان»و «زمان»
بازن؛ پدیدارشناسیِ هستی شناختی فیلم
کراکوئر؛ چیستی شناسی رویکرد عکاسانه به واقعیت
چیستی شناسی بازنمایی فیلم
معتمدی در بخشی از مقدمه کتاب خود چنین می نویسد:
چنان‌که از عنوان رساله هویدا است، “فلسفه فیلم”: بررسی تحلیلی وانتقادی نظریه های فیلم دوران کلاسیک، (با تأکید بر آرای «مانستربرگ»، «آیزنشتاین»، «آرنهایم»، «بازن»، «بالاژ» و «کراکوئر»)، پرسش اصلی تحقیق، به واکاوی هستی شناسی (نحوه وجودی) و چیستی شناسیِ (عناصر مقوم ذاتی) فیلم معطوف است.
چهار فصل اول رساله، شامل بررسی روند تکون نظریه «شکل‌گرا» در دوران کلاسیک، از بنیان گذار نظریه، «هوگو مانستربرگ» تا «بلا بالاژ» جامع و گردآورنده نهاییِ نظریه «شکل‌گرا» است. فصل های پنجم و ششم رساله، مشتمل بر سیر تکوینی نظریه واقع گرا از «آندره بازن» تا «زیگفرید کراکوئر»، در مقام تدوین گر نهایی نظریه واقع گرا، در دوران نخست نظریه پردازی فیلم (دوران کلاسیک) است.
دو نکته مهم در بررسی روند تکوینی و تکاملی نظریهِ شکل گرا و واقع گرا در فصل اول تا ششم رساله قابل ذکر است: اول آنکه، اهتمام اصلی رساله، ارائه تقریر فلسفی از علل و عوامل شکل گیری و پیدایی نظریه و شناسایی مبانی و پیش فرض های معرفتی و فلسفی آنهاست. دوم آنکه، مجموعه کتب و مقالات نظریه پردازان فیلم که غالباً در شاکله تجویزی، مبتنی بر ادبیات نقادی (نقد فیلم، نقد سبک، نقد ژانر و…) و گاه متمایل به وجوه توصیفی هنری، شاعرانه و… نگاشته شده است، حتی الامکان در قالب گزاره های تحلیلی، تقویم و تنسیق یافته، تا کندوکاو آرا و بررسی های تحلیلی و انتقادی، ضمن تقریر نظریات، امکان پذیر شود.
فصل سوم رساله، با عنوان چیستی شناسی بازنمایی فیلم، ضمن جمع بندی و نتیجه گیری از بررسی های تحلیلی و تطبیقی نظریه شکل گرا و واقع گرا، کوشش شده است تا بر خلاف رویه نظریه پردازان معاصر فیلم، که با طرح آرای زبان شناختی، نشانه شناختی، روان کاوانه و… پرسش اصلی نظریه فیلم دوران کلاسیک را در مقولات نوبنیاد، منحل کرده اند، به طرح و شرح نظریه «مختار» درباره ماهیت فیلم (چیستی شناسی، بازنمایی، سینمایی) همت گمارد و امکان گذار منطقی از دوران کلاسیک به نظریه فیلم معاصر را با نظرگاهی روشن و متمایز تدارک نماید.
مجلد نخست “فلسفه فیلم” بررسی تحلیلی وانتقادی نظریه های فیلم دوران کلاسیک به قلم دکتر احمد رضا معتمدی، با قیمت ۴۸۰۰۰ تومان توسط سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در اختیار مخاطبان قرار گرفته است.
علاقمندان جهت کسب اطلاعات تکمیلی و تهیه کتاب میتوانند به نشانی www.poiict.irمراجعه کنند.
